AFP 3.2.13 Spijsvertering

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 3

Spijsvertering 

Fysiologie + pathologie

Buikpijnpatronen 

Ontstekingspijn

Koliek

Perforatiepijn

Ontstekingspijn patroon: komt langzaam opzetten, koorts, pijn algemene malaise

Koliek pijn patroon: patiënt ‘moet’ bewegen, kan niet stil zitten of liggen

Perforatiepijn: patiënt licht doodstil. Beweging doet pijn (bijv. meer maagzuur die uit de maag kan lopen of gevoelig buikvlies dat wordt geprikkeld door bewegen.

Gastro-enteritis ‘buikgriep’

Letterlijk: ontsteking van de maag en darmen

Meestal virale infectie

Altijd diarree en daarnaast vaak buikpijn, misselijk en braken

Bijnaam is buikgriep

Grote gevaar is uitdroging.

Oesofaguspathologie

Hernia diafragma

Reflux

Oesofagitis

Dyspepsie; A-specifieke maagklachten

Peristaltiek van de maag is niet optimaal, het voedsel blijft te lang in de maag

Opgeblazen gevoel, misselijk, zuurbranden of zelfs lichte pijn in de bovenbuik

Wat minder snel/ veel eten Of medicatie

Ulcus pepticum ‘maagzweer’

Ulcus ventriculi; zweer in de maag

Ulcus duodeni; zweer in duodenum (hongerpijn)

geneesmiddelen (deel 1)

antacida = middelen die maagzuur neutraliseren of binden

Bijna altijd combinatiepreparaat: algeldraat en magnesiumoxide

 

De stof magnesiumhydroxide werkt het sterkst neutraliserend maar diarree als bijwerking. Algeldraat werkt matig neutraliserend, maar heeft juist een stoppende werking

Moeten snel werken -> suspensie

 Of tabletten maar goed kauwen

…moet gebruikt worden als het meeste maagzuur aanwezig is. Meestal is dit een uur na de maaltijd en vlak voor het slapen gaan, 4-6 keer daags. Verder zo nodig.

…kunnen zich in de darm aan andere geneesmiddelen binden, waardoor deze niet worden opgenomen in het bloed.

 minimaal één uur tussen antacidum en ander geneesmiddel

…mogen ook niet gelijktijdig worden ingenomen met middelen die de maagzuurproductie remmen.

Secretieremmers= maagzuur-productie-remmende middelen

Werken via de bloedbaan, daardoor hebben ze meer bijwerkingen dan antacida.

Bij patiënten die chronisch NSAID’s gebruiken, gebruiken vaak secretieremmers om irritatie van de maag te voorkomen.

Twee soorten:  H 2-receptorantagonisten; cimetidine, ranitidine (=Zantac) of  protonpompremmers; omeprazol, pantoprazol

Wordt vooral preventief gebruikt

Anti-emetica

Cinnarizine wordt veel gebruikt bij misselijkheid door reisziekte of migraine. Zowel cinnarizine, en domperidon zijn zonder recept verkrijgbaar.

Bij ernstige misselijkheid (bijvoorbeeld door chemotherapie) worden andere zeer krachtige anti-emetica gebruikt.

Welke klachten heeft de patiënt: ‘vol gevoel’ en misselijkheid

Wat is de oorzaak vd ziekte/ aandoening: Braken is het gevolg van prikkeling van het braakcentrum in de hersenen.

prikkels uit de keelholte of de maag,

bijvoorbeeld reisziekte ook vanuit het evenwichtsorgaan.

‘giftige’ stoffen die de hersenen passeren.

Is er een recept nodig: beiden OTC

Antidiarrhoica = stopmiddelen

Oorzaken diarree:

 virusinfectie (90% ; meestal gastro-enteritis of buikgriep genoemd); bacteriële infectie (bijv Salmonella-bacterie);

 een bijwerking van geneesmiddelen (bijv breedspectrumantibioticum); reizigersdiarree

loperamide, ORS (Oral Rehydration Salts)

Ziekte van Crohn

Komt het meeste voor in laatste gedeelte dunne darm of eerste gedeelte dikke darm, of rond de anus.

Transmurale ontstekingen (door alle lagen van de darmwand heen gaat)

Vanuit ontstekingen kunnen fistels worden gevormd.

Colitis ulcerosa

De ziekte bevindt zich in alle gevallen ook in het rectum

Ontstoken rectum = procitis, hierdoor vooral bloed verlies en slijm

Slijmvlies is ontstoken en kan gemakkelijk bloeden. Er kunnen zweren ontstaan.

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van een het slijmvlies van de dikke darm. De term is afgeleid van colon (dikke darm)itis (ontsteking en ulcera(zweren).

Binnenkant dikke darm of endeldarm regelmatig of chronisch ontstoken.

Altijd aaneengesloten ontstoken.

Coloncarcinoom 

Oorzaak; poliepen

Verschijnselen:

Opstijgende deel (rechts), weinig klachten

Linker kant: de kanker zal gemakkelijker verandering in ontlastingspatroon geven.

Dikkedarmkanker zaait als eerste uit naar de lever, kan leiden tot geelzucht, soms eerste symptoom van darmkanker.

Appendicitis

Pijn meestal rechts onderin de buik

- iedere beweging doet zeer

    patiënt wil stil in bed liggen

loslaatpijn

Divertikels en darmpoliepen

Divertikels komen m.n. bij ouderen voor, geen of weinig klachten. Kan ontstoken raken doordat teveel ontlasting ophoopt: diverticulitis

Darmpoliepen bevinden zich in de dikke darm. Komen meestal aan het licht omdat ze kunnen bloeden. Colonscopie-> poliepen worden verwijderd.

Coeliakie

"glutenallergie”

 Chronische diarree

 Malabsorptie

Malabsorptie= noodzakelijke voedingsstoffen worden onvoldoende door het darmslijmvlies opgenomen.

Corticosteroïden;

 ontstekingsremmende middelen

prednison

Deze middelen worden soms oraal maar bij voorkeur rectaal toegediend. Bij orale toediening zijn de tabletten vaak voorzien van een maagsapresistente laag, waardoor de inhoud pas in de darm vrijkomt

Bij welke aandoening: chronische darmontsteking (ziekte v Crohn, colitits ulcerosa)

Welke klachten heeft de patiënt:

Wat is de oorzaak vd ziekte/ aandoening

Is er een recept nodig: JA

Crohn: fistels Een fistel is een kanaaltje tussen een lichaamsholte en de huid of tussen twee lichaamsholtes.

Laxantia

Bevorderen en/ of vergemakkelijken stoelgang

Ingedeeld naar de manier waarop ze werken, zijn er drie belangrijke groepen laxeermiddelen

 

• contactlaxantia; prikkelen de darmwand. Krachtige werking, incidenteel en kortdurend gebruik. Bijv. bisacodyl
• Osmotische laxantia; houden vocht vast in de dikke darm waardoor de ontlasting zachter blijft en meer volume heeft. Bijv. lactulose
• Volumevergrotende middelen; middelen die de darm ‘vullen’, hierbij veel drinken anders averechts effect.. Bijv. psylliumzaad

Spasmolytica

Mebeverine gaat de verkramping van de spieren van de darmwand tegen, mag niet worden gebruikt als er een infectie of andere aanwijsbare oorzaak is!!

De behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom is vooral niet-medicamenteus. Het effect van farmacotherapie is vaak teleurstellend. Er is geen bewijs voor de effectiviteit van mebeverine.

Bij welke aandoening: PDS

Welke klachten heeft de patiënt: Klachten van verstopping, soms afgewisseld met diarree. Andere klachten zijn buikpijn, soms met hevige krampen, en darmrommelingen. Bij lichamelijk onderzoek is bij deze patiënten, behalve een gespannen dikke darm, niets te vinden.

Wat is de oorzaak vd ziekte/ aandoening; geen oorzaak maar hevige klachten voor de patient

Is er een recept nodig:

Hepatitis = leverontsteking

Mogelijke oorzaken niet virale hepatitis

Auto-immuun hepatitis

Alcoholische hepatitis

NASH (= Niet Alcoholische Steatose Hepatitis)

Gebruik van bepaalde medicatie (die worden afgebroken in de lever)

Steatose = leververvetting, op termijn kan dit tot hepatitis leiden.

De lever verandert in bindweefsel

Kan het gevolg zijn van chronisch alcoholmisbruik. Of vaak gevolg van een autoimmuunziekte of gevolg van Hep B of C

Aandoeningen alvleesklier

Acute pancreatitis

 Chronische pancreatitis

 Pancreas carcinoom

Pancreatitis: het gedeelte van de alvleesklier dat spijsverteringssappen maakt is ontstoken. Vele mogelijk oorzaken, bijv. een virus of een geneesmiddel. Vaak complicatie van galstenen of van alcoholmisbruik.

Typerend voor de pijn is dat de patiënt rechtop zit en voorovergebogen, hij voelt zich ziek en misselijk en moet braken.

Chronische pancreatitis: meestal is de oorzaak alcoholmisbruik, oorzaak is niet altijd bekend. Alvleesklier is min of meer blijvend ontstoken. Wisselde pijn in de buik of rug, deze kan afnemen als patiënt rechtop voorovergebogen zit. Door tekort aan spijsverteringssappen kan er vettige ontlasting zijn.

Pandreascarcinoom: Zeer ernstige vorm van kanker, oorzaak niet precies bekend. De ziekte komt vaak pas aan het licht als het te laat is, eerste verschijnsel is vaak icterus, doordat de galwegen worden dichtgedrukt

De alvleesklier maakt:

- het hormoon insuline aan

- stoffen die nodig zijn voor afbraak van vetten en koolhydraten = amylase

Deze stoffen komen in 12-vingerige darm

Cholelithiasis = Galstenen

Galstenen bestaan meestal vooral uit cholesterol of bilirubine

Cholecystitis = galblaasontsteking

Risico's zijn verstopte galweg

(door stenen). Dan spoedingreep 

noodzakelijk. 

Zijn er nog vragen?