Par. 3 (1) Verzet van de stedelijke burgerij leidt tot ontstaan Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

HC Steden en burgers in de Lage Landen 
1050-1700

Paragraaf 3:

Verzet van de stedelijke burgerij leidt tot ontstaan van de Republiek.

Leerdoelen paragraaf 3:

1. Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden tot het Habsburgse Rijk gaan behoren. 

2. Je kunt voorbeelden noemen van de onenigheid tussen de Habsburgse vorsten en de Nederlandse steden.

3. Je kunt uitleggen hoe de Opstand begint in de Nederlanden.

4. Je kunt uitleggen hoe de Opstand verliep voor de Nederlanden.

5. Je kunt de gevolgen van de Opstand benoemen.

6. Je kunt uitleggen hoe de Republiek zich ontwikkelde tot een handelsgrootmacht.

Kenmerkende Aspecten:

14: De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

17: Begin van staatsvorming en centralisatie.

21: De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

22: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Karel V
(Koning: 1506 - 1555)

   Het verzamelen van een rijk

• Erfopvolging
• Verovering
• Goede huwelijkspolitiek 

De Nederlanden vielen vanaf 1543 allemaal onder het gezag van de Habsburgse vorst Karel V.

Karel V was (ook) koning van:

• De Nederlanden
• Spanje
• Habsburgse erflanden
• Duitse gebieden (Heilige Roomse Rijk) 
• Gebieden in Midden- en Zuid-Amerika

Karel V deed in 1555 troonsafstand
>> Zoon Filips II werd koning van Spanje en de Nederlanden

>> Oostenrijks deel van het Habsburgse rijk behoorde hem niet toe.

De Reformatie

  Karel V/Filips II botsen met de steden van de Nederlanden

Twee redenen voor botsing:

1) Botsing over de centralisatiepolitiek. 

• benoeming van een landvoogd
• stelde drie raden in (Raad van State, Raad van Financiën en de Geheime Raad) >> bestaande uit vertrouwenspersonen van de koning (edelen en juristen). 

Doel van het beleid: ongedaan maken van de privileges van de steden.

Om meer inkomsten te krijgen verhoogden de Habsburgers telkens de beden (verzoek) >> accijnzen op producten werden verhoogd.
>> ook hier ontstond onvrede over.

K.A. 17

Geheime Raad = belangrijkste raad.
Deze raad was belast met de uitvoering van het beleid. Daardoor had de Geheime Raad ook veel meer te maken met de lokale overheden. 

In de Geheime Raad zaten vooral juristen op wie Karel volledig kon vertrouwen. 

Raad van State = raad die samen met Karel en de landvoogdes het regeringsbeleid uitzette. 

Raad van Financiën = raad die het financiële beleid voerde.

In beide raden zaten edelen >> nadeel hiervan is dat deze vooral op hun eigen belangen letten.

Centralisatie <> Particularisme

  Karel V/Filips II botsen met de steden van de Nederlanden

Twee redenen voor botsing:

2) Botsing over de godsdienstpolitiek

De leer van Calvijn vond veel aanhangers in de Nederlanden. 

Karel V/Filips II wilden katholieke kerk handhaven >> zien dit als onderdeel van centralisatie. 

>> inquisitie invoeren

>> strenge vervolging van ketters

1550: Bloedplakkaten

>> Ketters konden niet langer hun dwalingen herroepen >> niet aan doodstraf ontkomen

(>> voorbeeld van streven naar absolute macht)

Nederlandse steden walgden van de aanpak van de koning >> afkeuring van de vervolging en ze vonden de plakkaten een inbreuk op hun rechten!

K.A. 21

Beeldenstorm

1566

beeldenstorm

De hertog van Alva

Filips II stuurt de hertog van Alva om de orde te herstellen

De hertog van Alva had drie taken:

- De opstandelingen straffen (Raad der Beroerten)

- Katholicisme herstellen/protestanten vervolgen

- Het bestuur nog meer centraliseren

  Opstand is een oorlog tegen de steden

Beleid van Alva is directe aanleiding voor Opstand.

>> Willem van Oranje vlucht naar Duitsland >> begint daar de gewapende strijd tegen Spanje.

1568: Aanval op drie plaatsen (in NL) >> mislukt vanwege beperkte steun van de bevolking.
Watergeuzen vallen vanuit westen aan.

1572: Watergeuzen nemen Den Briel in: eerste succes.

De opstand: veel slagen/belegeringen van steden >> daarom in de praktijk een oorlog tegen steden.

Opstand tegen steden >> daar kun je vraagtekens bij zetten: boeren/dorpen hadden ook veel last van de oorlog:

• Dijken doorsteken >> oogst?
• Rooftochten van de legers
• Tactiek van de verschroeide aarde
  

K.A. 22

Aan het werk

Basisvragen (blz. 66): 20 t/m 27

Korte opdrachten (W37 - blz. 59): 7 t/m 9

W-opdrachten (blz. 50+): W6 t/m W17 + W30+W33