Literatuur Les 9: Multatuli en Max Havelaar

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Literatuur Les 9

Multatuli 

en 

Max Havelaar

Herhalen 

Les 6, Les 7 en Les 8

In welk jaar kregen vrouwen in Nederland actief kiesrecht?

1. 1917
2. 1918
3. 1919
4. 1915

Voordat ze Aagje leerde kennen schreef Betje Wolff:

1. gedichten en pamfletten over kolonialisme
2. gedichten en pamfletten tegen zeer streng gelovigen
3. gedichten en pamfletten tegen de uitbuiting van arbeiders
4. gedichten en pamfletten tegen de ondergeschikte positie van de vrouw

In welk jaar werd Nederland een koninkrijk?

1. 1850
2. 1830
3. 1814
4. 1815

Wat is waar?

1. Broodschrijvers konden goed leven van hun werk
2. Broodschrijvers leden een hard bestaan
3. Broodschrijvers waren financieel onafhankelijk
4. Broodschrijvers werden goed beschermd

Wat is de naam van de eerste vrouw in Nederland die aan een universiteit afstudeerde als arts?

1. Wilhelmina Drucker
2. Geertruida Bosboom Toussaint
3. Aletta Jacobs
4. Cecile Goekoop-de Jong

In de achttiende eeuw werd scholing steeds belangrijker. Er kwamen ook steeds meer leer-en leesboeken voor kinderen. Belangrijk was ook de oprichting van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Dankzij dit genootschap kregen voortaan ook:

1. arme kinderen les
2. meisjes les
3. meisjes en jongens verplicht basisonderwijs
4. nationale examens een eerste aanzet

In welk jaar kregen vrouwen in Nederland passief kiesrecht?

1. 1914
2. 1917
3. 1919
4. 1921

Wie van onderstaande was geen broodschrijver?

1. Justus van Effen
2. Elisabeth Wolff
3. Hans de Leeuw
4. Gerrit Paape

Wie zie je op de afbeelding?

1. Wilhelmina Drucker
2. Geertruida Bosboom Toussaint
3. Aletta Jacobs
4. Hilda van Suylenburg

De Verlichting had als doel meer "licht in de duisternis te brengen". Wat werd daarmee bedoeld?

1. meer kennis hebben leidt tot meer geluk
2. meer mogelijkheden voor de arbeidersklasse
3. meer ontplooiing van en voor vrouwen
4. religie toegankelijker maken voor alle mensen

Welke onderwerpen belichten Wolff en Deken niet?

1. opvoeding
2. religie
3. vaderlandsliefde
4. vrouwenemancipatie

Welk tijdvak hoort bij de eerste feministische golf?

1. 1850-1914
2. 1914-1918
3. 1880-1920
4. 1870-1919

Welke van de vier onderstaande begrippen hoort NIET bij de Romantiek?

1. contrastwerking
2. geschiedenis
3. vormvastheid
4. originaliteit

Spinoza was geen voorstander van:

1. scheiding van kerk en staat
2. vrijheid van meningsuiting
3. vrijheid van denken
4. het idee dat God een menselijke gedaante zou hebben

Welke schrijver hoort niet bij de periode van de Romantiek?

1. Nicolaas Beets
2. Willem Bilderdijk
3. Aernout Drost
4. Van Alkemade

Wolff en Deken leefden een tijd in Frankrijk maar ze kwamen terug naar Nederland omdat ze:

1. berooid waren
2. het schrijven misten
3. te veel heimwee hadden
4. zoveel invloed hadden

Welke van onderstaande begrippen hoor NIET bij de Romantiek?

1. onverklaarbaarheden
2. liefde en vriendschap
3. originaliteit
4. geschiedenis

Wat was volgens Spinoza NIET waar?

1. Dat de natuur zichzelf in beweging houdt
2. Dat God verantwoordelijk is voor de natuur
3. Dat geesten en wonderen niet bestaan
4. Dat de scheiding van kerk en staat een slecht idee is

In welk jaar werd België een koninkrijk?

1. 1830
2. 1839
3. 1850
4. 1835

Literatuur: 

Multatuli 

en 

Max Havelaar

Eduard Douwes Dekker

• Amsterdam, 2 maart 1820
• Streed al op jonge leeftijd tegen de 'tirannie van de maatschappelijke dwang'
• Op zijn 18e met zijn vader naar Nederlands-Indie meegevaren, school niet afgemaakt
• 1856 assistent-resident van Lebak, West -Java, conflict met zijn baas over de misstanden aldaar. Verloor uiteindelijk zijn strijd
• 1859 Terug in Europa, Brussel. Werkeloos, vrouw en kinderen wonen elders, vrouw wil van hem af. Woedend over zijn ontslag en alle gevolgen schrijft hij in één maand tijd zijn 'pamflet' (aanklacht) tegen de toestanden in Nederlands-Indie: De Max Havelaar

Eduard Douwes Dekker

• Bleef na zijn roman verder strijden tegen inperkingen (lichamelijk (bijv. korsetten), sociaal, literair). Schreef zeven bundels "Ideeën". Vooral filosofische argumenten
• De geest van de vrouw is gelijk aan die van de man. De maatschappij moest meisjes daarom niet onderdrukken of wegcijferen. Ook vrouwen moeten een wetenschappelijke opleiding kunnen volgen
• Vestigde zich met zijn tweede vrouw in Duitsland en overleed daar in 1887. Omdat hij letterlijk niet wilde worden opgesloten in een 'houten korset' heeft hij zich laten cremeren. Hij was daarmee één van de eerste Nederlanders die zich liet cremeren

Assistent-resident, regent, bevolking

Kasteel Batavia

Max Havelaar

• Geschreven en uitgebracht in 1859/1860, door Jacob van Lennep, maar het moest wel aangepast worden, meer literatuur en minder een 'pamflet'. Uiteindelijk heeft Multatuli daarmee ingestemd.
• Kritiek op politiek in Nederland, klaagt misbruik van het cultuurstelsel aan (afgeschaft in 1870)
• Romantisch en realistisch, humoristisch en ernstig
• Sleutelroman: bepaalde omschrijvingen e.d. maken duidelijk om wie het gaat
• Bijzondere plek in koloniale literatuur, inspiratie: Harriet Beecher Stowe 'De negerhut van oom Tom'
• Literatuur gebruiken om de maatschappij te veranderen, veelvuldig gebruikt in negentiende eeuw. (J.J. Kremer met zijn Fabriekskinderen en Herman Heijermans met zijn Op hoop van zegen.)

Max Havelaar

Sluit aan bij de stromingen van de 19e eeuw want:

• Het is een sociaal bewogen boek, dat past bij de Romantiek
• Het is een boek met een onderwerp uit de actualiteit en realiteit, daarom past het ook bij het Realisme
• De hoofdpersonen staan bol van passie, frustratie, liefde etc. dat weer goed past bij de Romantiek
• Het is een verzameling van geschiedenis, betogen, brieven, gedichten, verhalen, een parabel (in de vorm van vergelijken een les geven) en een liefdesverhaal, op die manier past het ook bij de Romantiek
• Fictie en werkelijkheid zijn met elkaar in conflict, ook dit past weer bij de Romantiek

Saïdjah en Adinda is een felle aanklacht tegen de uitbuiting van de bevolking.

De ondertitel

De roman heeft weinig met koffie te maken dus waarom deze ondertitel?

• Ondertitels werd veel gebruikt in de 19e eeuwse literatuur en Multatuli gebruikte het dus ook, maar dan ironisch, om mensen op het verkeerde been te zetten: is het wel of geen fictie?
• Het haalde Droogstoppel over om het te gaan lezen en uit te geven.
• De Nederlandsche Handelsmaatschappij staat symbool voor de onderdrukking en uitbuiting van de Javanen en voor de koloniale politiek
• Multatuli wilde dat het gelezen zou worden en gebruikte elk middel om de aandacht te trekken, dus ook een ondertitel waarmee hij zeker de aandacht wel zou trekken

Max Havelaar

• Het is naast een sleutelroman ook een raamvertelling: een bepaald verhaal vormt de omlijsting voor een aantal andere verhalen, de binnenvertellingen.
• Het is ook een dubbelroman. Een dubbelroman is een roman met een dubbel plot, ofwel twee verschillende hoofdthema's waarvan de één niet ondergeschikt is aan de andere. Meestal spelen deze hoofdthema's zich ook niet op hetzelfde tijdstip en in dezelfde ruimte af en betreffen ze andere groepen personages.
• Het is ook een tendensroman: een maatschappelijk geëngageerde roman die draait om het uitbeelden van het geestesleven van de hoofdpersoon.

• https://www.multatuli-museum.nl
• https://neerlandistiek.nl/2019/04/max-havelaar-of-de-meningen-van-nederlandse-scholieren/

Het verhaal van Saïdjah en Adinda maakt duidelijk dat binnen het cultuurstelsel:

1. de inlanders het meest de treurige gevolgen ondervinden
2. liefde tussen inlanders werd bestraft met de dood
3. dat liefde tussen inlanders en westerse mensen niet mocht
4. dat relaties tussen inlanders niet altijd geaccepteerd werden

Welke bewering is waar:

Jacob van Lennep:

1. wilde data en namen veranderen om er een roman van te maken en hier was Multatuli het direct mee eens
2. het boek laten zoals het was maar Multatuli wilde het toch anonimiseren
3. wilde van de roman een pamflet maken zodat het volk de hele waarheid leerde kennen
4. wilde veranderingen aanbrengen maar Multatuli was het daar niet meteen mee eens

Waarom nam Eduard Douwes Dekker ontslag als ambtenaar in Nederlands-Indië?

1. Hij had enorme heimwee naar Nederland
2. Hij had heimwee naar zijn vrouw en kinderen die daar nog woonden
3. Als protest tegen de slechte omstandigheden van de inlanders
4. Als protest vanwege de omstandigheden waaronder hij moest werken

Welke functie had Max Havelaar in Lebak?

1. regent
2. resident
3. gouverneur
4. assistent-resident

Wat betekent 'Multatuli'?

1. Ik heb veel geleden
2. Ik heb veel geschreven
3. Ik heb veel gezien
4. Ik heb veel verantwoordelijkheden

Welk werk is niet van Eduard Douwes Dekker?

1. Woutertje Pieterse
2. Minnebrieven
3. Ideeën
4. Camera Obscura

Welke producten moesten volgens het cultuurstelsel verbouwd worden?

1. rijst, koffie, thee, tabak, specerijen
2. koffie, thee, tabak, specerijen en suiker
3. kaneel, thee, tabak, suiker
4. rijst, kaneel, thee, koffie, specerijen en suiker

Hoeveel vertellers heeft Max Havelaar?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is de Max Havelaar niet?

1. raamvertelling
2. sleutelroman
3. tendensroman
4. zedenroman

Opmerking

Op de toets krijg je naast meerkeuzevragen 

ook open vragen over de Max Havelaar!

(Gekozen uit de studeervragen.)