H4.1: Kan de aarde ons dragen?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H4.1: Kan de aarde ons dragen?

Wat gaan we doen:

1. Leerdoelen bespreken

2. Herhalen vorige les

3. Verdere uitleg 4.1

4. Start 4.2

Leerdoelen:

• Je weet wat draagkracht en een ecologische voetafdruk zijn
• Je begrijpt waardoor de draagkracht van de aarde in gevaar komt en waarom we duurzaam moeten leven
• Je kunt de ecologische voetafdruk van landen van een kaart aflezen 

Wat komt er in je op bij
het begrip 'duurzaamheid'?

Duurzaam

Duurzaam

Niet-duurzaam

Niet-duurzaam

Hernieuwbare bronnen

Niet hernieuwbare bronnen

Hout

Aardolie

Steenkool

Voedsel

Goud

Waarom duurzaam?

Meer mensen = meer verbruik

Meer welvaart = meer verbruik

Landen worden steeds rijker (welvarender) 

Wereldbevolking

Volgens de bevolkingsprognose van de Verenigde Naties zijn we rond het jaar 2100 met 11 miljard mensen op de aarde

Niet alleen bevolkingsgroei, maar...

Groeiende welvaart en de veranderende levensstijl zorgen voor een grotere ecologische voetafdruk 

Waarom zorgt een groeiende welvaart en veranderende levenstijl voor een grotere ecologische voetafdruk?

Natuurlijke hulpbronnen = producten uit de natuur die de mens gebruikt

Wanneer zijn de hulpbronnen op?

Geen onbeperkte voorraad  hulpbronnen.

Sommige zijn hernieuwbaar zoals voedsel en hout, andere zijn eindig zoals goud en aardolie

Draagkracht = het vermogen van de aarde om alle mensen te kunnen laten leven/wonen

Ecologische voetafdruk

• De ruimte die een persoon nodig heeft om zijn leven te leiden
  

-----------------------------------------

• Per inwoner op aarde  1,8 hectare grond beschikbaar
  (= 3,5 voetbalvelden)
  
• In  Nederland gebruiken we 6 (!) hectare per persoon

Ruimte nodig om te kunnen leven

• Eten te verbouwen
• Kleding te produceren
• Huis te verwarmen 
• Te kunnen reizen 
  

Duurzaam: 

Natuurlijke hulpbronnen niet sneller gebruiken dan ze aangevuld worden. 

Noem dingen die je kunt doen om duurzamer te leven.

Wat is een ecologische voetafdruk?

1. De hoeveelheid ruimte die je gebruikt om te kunnen werken
2. De hoeveelheid energie die je gebruikt om te kunnen leven
3. De hoeveelheid ruimte die je gebruikt om te kunnen leven
4. De hoeveelheid water dat je gebruikt om te kunnen werken

Welk begrip hoort bij deze afbeelding?

1. Ecologische voetafdruk
2. Draagkracht
3. Natuurlijke hulpbronnen
4. Bevolkingsgroei

Het verbouwen van de ingredienten voor bijvoorbeeld chocopasta kost                                           En het transport ervan kost                        . 

Op deze manier kun je van                                uitrekenen hoeveel ruimte daarvoor nodig is. Deze berekening heet de                                        voetafdruk. 

Als we de ruimte eerlijk over alle mensen zouden verdelen, heeft elke bewoner                         hectare beschikbaar. Het probleem is dat we nu per mens                            hecatare gebruiken! 

De aarde is te                       voor alle mensen die erop wonen.

Sleep de woorden naar de juiste plek

klein

2,8

1,7

Ecologische

producten

energie

ruimte

Welke stellingen over draagkracht zijn
waar, en welke zijn niet waar?

WAAR

NIET

WAAR

In landen met een hoge draagkracht is het oké om een grote voetafdruk te hebben

Landen met een hoge draagkracht maken vaak veel voedsel en producten voor de rest van de wereld

Een lage draagkracht betekent dat een stuk land weinig oplevert.

Een hoge draagkracht betekent dat veel mensen van één stukje land kunnen leven.

Gebieden met een goed klimaat en een vruchtbare grond hebben een hoge draagkracht.

Als landen arm zijn, is hun draagkracht ook altijd laag.

H4.2: de Voedselproductie

Lesdoelen

• Je weet hoe de voedselafdruk groter wordt;

• Je weet wat schaalvergroting en intensivering zijn en hoe je duurzamer voedsel kunt produceren;
  

• Je begrijpt waarom er steeds meer ruimte nodig is om voedsel te telen en op welke manier we duurzamer met voedsel om kunnen gaan.

Welk voedsel kun je het beste eten om je voetafdruk te verkleinen?

1. Voedsel met zoveel mogelijk calorieën per 100 gram.
2. Voedsel met zo weinig mogelijk calorieën per 100 gram.
3. Dat hangt er vanaf hoeveel ruimte nodig is voor de productie ervan.
4. Dat maakt niet uit. Het gaat niet om wat je eet maar om hoeveel.

Voedsel en voetafdruk

• Iedereen op de wereld heeft voedsel nodig. Sommige mensen eten wel meer dan anderen.
  
  
• Voedsel verbouwen kost ruimte. 
  
  
• Sommige soorten voedsel kosten meer ruimte dan andere.
  
  
• Wat je eet bepaalt voor een groot deel je voetafdruk.
  

Wat gaat er waarschijnlijk gebeuren met arme landen die rijker worden?

1. Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk groeit.
2. Ze gaan meer vlees eten. Hun voetafdruk blijft hetzelfde.
3. Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk groeit.
4. Ze gaan minder vlees eten. Hun voetafdruk krimpt.

Wat verandert er in de voedselindustrie?

Best veel. We kijken naar schaalvergroting, intensivering en biologisch voedsel.

Biologisch

Biologische landbouw gebruikt minder bestrijdingsmiddelen en geeft dieren meer ruimte.

Schaalvergroting

Bedrijven maken heel veel van hetzelfde soort voedsel. Ze kunnen dit zo veel efficiënter doen

Intensivering

Bedrijven die aan intensivering doen gebruiken kennis en geld voor een hogere opbrengt. Dit zit vol met moderne technologie.

Akkerbouw vroeger

veel biodiversiteit (verschillende soorten planten en dieren)

Schaalvergroting

• Bij schaalvergroting maken ze een heel groot bedrijf wat één soort voedsel produceert.
  
  
• Dit scheelt geld. Boeren hoeven zo minder verschillende machines aan te schaffen om al het werk te doen.
  
  
• Ook proberen de boeren zoveel mogelijk opbrengst te halen van een dier of een hectare grond. Dit heet intensivering
  
  
• Door maar één gewas te laten groeien, neemt de biodiversiteit af. Dat betekent dat er minder soorten planten en dieren voorkomen op aarde. Gewassen of dieren waar we niets aan hebben, sterven uit.
  

Schaalvergroting

 Dit is makkelijk voor de

  boeren. Ze kunnen enorme

  stukken land in één keer

 oogsten. Alleen groeit

hier ook niks anders meer.

Zonder schaalvergroting

Hier groeien veel meer

soorten planten. Dit is goed  

voor de biodiversiteit, maar    

het werk van de boer    

wordt wel moeilijker  

en duurder

Intensivering

• Bedrijven die aan intensivering doen, proberen zoveel mogelijk uit een stuk land of een dier te halen
  
• Daarvoor gebruiken ze de wetenschap en dure machines
  
  

Intensivering

  Deze boer gebruikt een

  drone om heel precies

 te bepalen hoeveel mest

er op zijn land komt

Intensivering

Al deze koeien worden in één 

keer gemolken door een   machine. Dat scheelt de  
boer veel werk. Hij kan nu   meer koeien houden

Duurzame voedselproductie 

1. Minder weggooien 

2. Biologische landbouw (geen / minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken)

3. Genetische modificatie (gewassen aanpassen zodat ze tegen droogte en ziekten kunnen). 

4.Ruimte besparen door voedselfabrieken (optimaal licht + efficiënter watergebruik)

Groente/Fruit, vroeger en nu. 

Groente/Fruit, vroeger en nu. 

Groente/Fruit, vroeger en nu. 

Groente/Fruit, vroeger en nu. 

. 

Koppel de tekstjes en foto's aan de juiste

manier van voedsel verbouwen.

Biologisch    

Schaalvergroting

.

Intensivering

Dit vind ik zelf

het beste idee!

Goed voor dieren, slecht voor de voetafdruk

Gigantische bedrijven zijn efficiënter