T5P3: Genen en Allelen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Genen en Allelen

Op je tafel:

Gesloten laptop

Schrift voor aantekeningen

Eventueel je boek

Planning

1. Korte terugblik

2. Uitleg paragraaf 3

3. Zelf aan de slag

Korte terugblik

1. Wat was er aan de hand met Zippy de Zezel?

+

=

Korte terugblik

1. Wat was er aan de hand met Zippy de Zezel?

2. Leg uit dat er veel variatie in genotype is

Korte terugblik

1. Wat was er aan de hand met Zippy de Zezel?

2. Leg uit dat er veel variatie in genotype is

3. Wie bepaald het geslacht van het kind?

Leerdoelen

1. Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn.

2. Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

3. Je kunt omschrijven wat kanker is.

DNA

Chromosomen bestaan voor een groot deel uit DNA. 

Basenparen

DNA is opgebouwd uit 4 verschillende basen. Deze basen vormen basenparen. 

A koppelt altijd aan T

T koppelt altijd aan A

C koppelt altijd aan G

G koppelt altijd aan C

Erfelijke informatie

Al die verschillende basen (A-T & C-G) bevatten alle erfelijke informatie over jou.

De basenparen die samen nodig zijn voor één gen noemen we een gen. 

Variatie in genen

Allelen

De informatie in een gen noemen we allelen. 

Gen B heeft dezelfde allelen, maar gen A heeft verschillende allelen.

Mutaties

Soms kan een chromosoom beschadigd raken, waardoor de informatie kan veranderen. 

Deze plotselinge verandering noemen we een mutatie. 

Mutaties in een lichaamscel merk je vaak niet, maar in een geslachtscel kan een mutatie wel gevolgen hebben.

Mutatie in een lichaamscel

Mutatie in een geslachtscel

Mutagene invloeden

Het DNA kan beschadigen door invloeden van buitenaf. Deze noemen we mutagene invloeden. 

Kanker

Cellen delen zich continu in het lichaam. Soms gaat een cel zich ongeremd delen, waardoor een tumor ontstaat. 

Goedaardige tumors verstoren de weefsels niet

Kwaadaardige tumors verstoort de bouw van weefsels en noemen we vanaf nu kanker. 

C

T

G

A

A

A

T

C

G

T

Albinisme komt door mutagene invloeden

1. Waar
2. Niet waar

Hoe noemen we plotselinge veranderingen in het DNA

Opdracht

Op je tafel zie je een werkblad met vragen, en achter elke vraag zie je een 3 kleurige cijfercode.

Ook heb je een langwerpig wit vel met uitgeknipte kleurenbolletjes. Beantwoord de vragen en plak de juiste kleurcode achter elkaar op het langwerpige vel totdat je alle vragen hebt beantwoord.

Zelf aan de slag

Maak alle opdrachten van paragraaf 3 genen en allelen. Je hebt tot het einde van de les.

Klaar? Maak de Test Jezelf