12. Bijwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

Woordsoorten

Bijwoorden

Blz. 226

Voorkennis

Welke woordsoorten hebben wij ook al weer besproken?

• Werkwoorden
• Lidwoorden
• Zelfstandig naamwoorden
• Bijvoeglijk naamwoorden
• Voorzetsels

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• Kun je bijwoorden herkennen, begrijpen en gebruiken.

• kun je de woordsoorten HWW, ZWW, KWW, CZN, AZN, ZN-E, (STOF.)BN, OLW, BLW, VZ en BW in een zin herkennen en benoemen.
  

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een ...

Wat is het bijvoeglijk naamwoord? 'Veel mensen dragen een zelfgemaakt mondkapje.'

'Mondkapjes worden vaak gedragen in het openbaar vervoer.' Is 'vaak' een bijvoeglijk naamwoord?

1. Ja
2. Nee

Bijwoord (BW)

Een bijwoord zegt meestal iets over
een ander woord:

• Werkwoord (Anna hockeyt goed)
• Bijvoeglijk naamwoord (Anna heeft een heel mooie hockeystick)
• Ander bijwoord (Anna kan ook bijzonder snel rennen)
  
  
• Een BW zegt NOOIT iets over een ZN (dan is het een BN)

Waar iets is - de plaats

Daar staat de prullenbak.

—> Daar vertelt waar de plek van de prullenbak is en is dus een bijwoord.

Andere woorden die een plaats aangeven: 

hier, er, ergens, nergens.

Wanneer  -  de tijd

Vandaag gaan we rekenen.

—> Vandaag vertelt wanneer je gaat rekenen en is dus een bijwoord.

Het was gisteren lekker weer.

—> Gisteren vertelt jou wanneer het lekker weer was en is dus een bijwoord.

Hoe-vragen

De auto rijdt hard.

—> Hoe rijdt de auto? Hard en is dus een bijwoord.

Het meisje zingt mooi.

—> Hoe zingt het meisje? Mooi en is dus een bijwoord.

Zo herken je een bijwoord

Een bijwoord kan van alles aangeven:

• tijd (gisteren, tegenwoordig, morgen, ooit, indertijd, laatst, vroeger)
  
• plaats/richting (er, nergens, overal, daar, ginds, erlangs, opzij, vooruit)
  
• reden/oorzaak (daarom, vandaar, daardoor, hierdoor)
• vraag (hoe, waar, waardoor, waarheen, waarom, wanneer)
• (on)zekerheid (vast, absoluut, misschien, ongetwijfeld, wel, vermoedelijk)
  
• ontkenning (niet, nooit, nimmer, geenszins)

Zo herken je een bijwoord

• Delen van scheidbare werkwoorden (aankijken, namaken) zijn geen voorzetsel, maar een bijwoord: De docent / legt / het lijdend voorwerp / uit. (uit = bw; deel van uitleggen)
  

• Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat, is dat woord als woordsoort een bijwoord: Gisteren/ stond/ de docent/ voor de klas

Wat is het bijwoord in deze zin?

'Dat is een bijzonder grappig filmpje!'

1. bijzonder
2. een
3. dat
4. grappig

Wat is het verschil tussen een bijwoord en een bijvoeglijk naamwoord?

1. Een bijwoord zegt iets over een zn en een bijvoeglijk naamwoord niet.
2. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zn en een bijwoord niet.
3. Er is geen verschil.
4. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een bijwoord.

Bedenk een zin waarbij het bijwoord meer informatie geeft over een bijvoeglijk naamwoord.

Binnenkort gaan we de Kidsrun lopen.

Wat is het bijwoord?

1. Binnenkort
2. gaan
3. we
4. lopen

Anne heeft een heel slimme moeder

Wat is het bijwoord?

1. heeft
2. heel
3. slimme
4. moeder

Destiny fietst hard door de straat.

Wat is het bijwoord?

1. fietst
2. hard
3. door
4. straat

De cake moet lang in de oven

Wat is het bijwoord?

1. cake
2. moet
3. lang
4. oven

Aan het werk

Opdracht 2, 3, 5