§3.2 Europese expansie - historisch denken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

§3.2 Europeanen ontdekken de wereld

historisch denken

historische vaardigheden

Bij historisch denken draait het om toepassen van historische vaardigheden. De 8 vaardigheden vind je in het document op Magister.

CHRONOLOGIE: zet op de juiste volgorde

Vaardigheid 1

Vasco da Gama vaart als eerste via Zuid-Afrika richting India. 

De transatlantische slavenhandel begint op gang te komen.

De conquistadores zoals Cortés roeien een deel van de indianen uit.

Ontdekking van Amerika door Columbus.

De Ottomanen beginnen met het heffen van hoge belastingen op de Europeanen.

Welke gebieden kenden de Europeanen omstreeks 1450 nog niet?

Geschiedenisvragen draaien om historisch denken!

- 8 vaardigheden 

1. chronologie

2. KA koppelen aan tijdvak

3. periodiseren

4.Vergelijken

5. vragen formuleren

6. bronmateriaal selecteren

7. gebeurtenissen verklaren

8. oordeel over het verleden geven

Vaardigheid: oorzaak & gevolg

Indirect (meerdere gebeurtenissen)

Oorzaak

Direct (aanleiding)

Korte/lange termijn

Bedoeld/onbedoeld

Gevolg

Waardoor doen bepaalde gebeurtenissen of ontwikkelingen zich voor en waar leiden ze toe?

Historische veranderingen hebben bepaalde oorzaken. 

Soms hebben die oorzaken te maken met wat individuele mensen doen of nalaten.

Maar sommige oorzaken liggen dieper en zijn niet aan individueel menselijk handelen toe te schrijven.

Al die oorzaken spelen door elkaar heen en beïnvloeden elkaar. En zo kan één gebeurtenis of ontwikkeling ook meer gevolgen hebben.

Als je bezig bent met de vraag waarom dingen veranderen, denk je na over oorzaken en gevolgen.

Maar hoe kom je bij de juiste oorzaken en gevolgen? Op de volgende dia's 6 inzichten die je daarbij helpen.

Inzicht 1 O&V

Veranderingen ontstaan door combinaties van oorzaken en hebben ook verschillende soorten gevolgen. We onderscheiden hierbij onder andere het politiek-bestuurlijke, het sociaal-economische en het cultureel-mentale terrein.

Inzicht 2 O&V

Oorzaken kun je in twee grote categorieën indelen: 

(1) menselijk gedrag (motieven van een individu of groep) en 

(2) omstandigheden die van invloed zijn.

Inzicht 3 O&V

Bij het verklaren van een gebeurtenis maken we de invloed van oorzaken duidelijk door onderscheid te maken tussen indirecte (structurele) en directe (incidentele) oorzaken, waaronder de aanleiding.

Inzicht 4 O&V

Omdat mensen niet altijd kunnen overzien hoe situaties zullen veranderen door hun gedrag, maken we onderscheid tussen bedoelde en onbedoelde gevolgen. Ook onderscheiden we directe gevolgen (die onmiddellijk optreden) van indirecte gevolgen (die pas op langere termijn duidelijk worden).

Inzicht 5 O&V

Hoe belangrijk een oorzaak of een gevolg is, is iets wat mensen achteraf vaststellen en waarover discussie kan blijven bestaan.

Dit is weer gekoppeld aan historisch denken: relevantie.

Inzicht 6 O&V

Gebeurtenissen en ontwikkelingen in het verleden waren nooit onvermijdelijk. Als iemand zich iets anders had gedragen of een omstandigheid net iets anders was geweest, dan waren gebeurtenissen anders verlopen.

Tijd om te oefenen!

Leg uit hoe de hoge belastingen in het Ottomaanse Rijk hebben bijgedragen aan het begin van de Europese overzeese expansie.

Oefenen met toetsvragen

Welke soorten vragen zijn er?

Hoe moet ik mijn antwoord formuleren?

Hoe koppel ik een KA aan een bron?

Oefenen met toetsvragen: Vragen naar verbanden

Herhaal de vraag

Let op signaalwoorden bijv. eerst, hier, echter, maar etc.

Gebruik begrippen uit de vraag / let op het domein!

Trek een conclusie

In 1506 tekende Giovanni Contarini een wereldkaart waarop voor het eerst het continent Amerika was afgebeeld. De kaart werd hierna gedrukt.
Leg uit dat de verspreiding van deze kaart bijdroeg aan het veranderende wereldbeeld van de renaissance

De Europese overzeese expanse had zowel bedoelde als de onbedoelde gevolgen. Noem een bedoeld gevolg voor de West-Europese landen en noem een onbedoeld gevolg voor de veroverde gebieden in Amerika.

Exit ticket: wat past het best bij jou?

ik heb niets nieuws geleerd deze les

ik heb iets anders nieuw geleerd deze les

ik heb iets geleerd over oorzaak en gevolgen

ik heb iets geleerd over het beantwoorden van toetsvragen

ik heb iets geleerd over de ontdekkingsreizen in het algemeen