Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat hebben jullie geleerd van het maken van de vervangende opdracht?

Hoe zou het leven zijn ontstaan?

Hoe zou het leven zijn ontstaan?

• Wanneer leeft iets?

• Wat heb je nodig om iets te laten leven?

Meteoriet

Black smoker

Lost City

Vulkanisch gesteente

RNA Wereld

Welke mogelijkheden ziet de wetenschap?

Bliksem

Zelforganisatie

cyanobacterie

bacterie

Great Oxygenation Event

Eukaryoten en endosymbiose

Endosymbiose theorie: prokaryoten als organellen

• mitochondrion - verbeterde dissimilatie
• chloroplast (cyanobacterie) - assimilatie

'The absence of evidence is not the evidence of absence' 

Cambrium 

542 mln - 488,3 mln

Cambrische 'explosie' van meercellig leven

• debuut van bekende diergroepen
• Eerste consumenten
• Eerste harde delen

Snowball Earth

(Precambrium)

Vorming Himalaya

(Tertiair)

Platentectoniek

Convergente evolutie

Plancentale zoogdieren en buideldieren

Leven op het land

Cooksonia

Tiktaalik

Mazothairos

The big 5: 's wereld grootste uitstervingen

Na uitstervingen komen veel niches vrij.

Hierdoor kunnen nieuwe soorten zich snel ontwikkelen

Toetsvragen bij 26.1

Darwin

Lamarck

Darwin's model van evolutie

Erfelijkheidswetten van Mendel

                 :

Moderne modellen van evolutie

Hoe snel kan een soort evolueren?

Wat drijft evolutie?

Wat drijft evolutie?

Allopatrische soortsvorming

Sympatrische soortsvorming

Naturalis: Evolutie op eilanden

a. Het aantal soorten stabiliseert.

b. De biodiversiteit op een groot eiland is groter dan op een klein eiland.

c. Hoe groter de afstand van het vasteland, des te kleiner de biodiversiteit.

Eilandgigantisme & eilanddwerggroei

Precambrium 

4,6 mld - 542 mln

• Stromatolieten
• ontstaan continenten ( 3,8 - 2,5 mld)
• O2 in atmosfeer (2,5 mld)

Snowball earth

'The absence of evidence is not the evidence of absence' 

Cambrium 

542 mln - 488,3 mln

Cambrische 'explosie' van meercellig leven

• debuut van bekende diergroepen
• Eerste consumenten
• Eerste harde delen

488,3 mln - 443,7 mln

Ordovicium

Cooksonia

• Leven voornamelijk in zee
• Eerste beenvissen
• Eerste landplanten
  

Ordovicium

488,3 mln - 443,7 mln

Evolutie - argumenten

Argumenten voor de evolutietheorie

Fossielen

Fossilisatie

Gidsfossielen

Gidsfossielen geven een leeftijdsindicatie (zonder radiometrische datering). Gidsfossielen zijn fossielen die in alleen in een specifieke aardlaag voorkomen.

Het verval van atomen

Ouderdomsbepaling

Radiometrische datering berust op het principe van halfwaardetijd. Dit is de tijd (in jaren) die een atoom nodig heeft om te vervallen. De verhouding van vervallen atomen : niet-vervallen atomen geeft een leeftijdsindicatie

Ernst Haeckel (1834-1919)

Embryologie

Recapitulatietheorie

Tijdens de embryonale ontwikkeling wordt de evolutie kort herhaald

Is de mens dan in een vroeg stadium een visje?

Rudimentaire organen

Organen die ooit een functie hadden, maar die functie zijn verloren (zie par. 25.3.1)

Homologie en analogie

Analogie

- Dezelfde functie

- Andere evolutionaire oorsprong

homologie

- Andere functie

- Dezelfde evolutionaire oorsprong

Eiwitonderzoek (Proteomics)

Variatie in eiwitten

Een deel van de genetische code van een eiwit is variabel 

Moleculaire klok

Mutaties ontstaan met een bepaalde regelmaat

 "laatste gemeenschappelijke voorouder"

Ouderdomsbepaling

Hemoglobine complex

Cytochroom

De 

Tree of life

LUCA

Last Universal

Common

Ancestor

Gedrag

nestgedrag bij vogels

Nestgedrag bij dinosauriërs

Convergentie

Facetogen

Complexe ogen

Populatiegenetica

Gene pool

totale variatie van genen binnen een populatie

Allenfrequentie

frequentie van allelen binnen een populatie (1 = 100%)

Hardy-Weinberg

Hardy-Weinberg

Aannames van Hardy-Weinberg

Oefenen

Meer uitleg

Seksueel dimorfisme

- vormverschil man/vrouw

- resultaat van seksuele selectie

Veranderingen in allelfrequentie

Bottleneck effect

Genetic drift

Gene flow

Founder effect

Menselijke evolutie

Meer weten?

Black Eve Theory