Pluriforme samenleving - verzuiling en ontzuiling

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verzuiling en ontzuiling

Nederland tot 1960

Verzuild en gesloten

• Weinig sociale mobiliteit - vast op de sociale ladder
• Samenleving gezinsgericht - weinig tolerantie + strikte taakverdeling gezinnen (man kostwinner, vrouw zorgt voor huishouden)  
• Strikte hiërarchische verhoudingen - rangen en standen / scherpe sociale scheidingslijn
• Verzuild land - maatschappelijk leven bepaald door geloofs- en levensovertuigingen

Verzuiling

Strijd tussen maatschappelijke groeperingen

Op basis van politieke ideologie of geloofsovertuiging zetten de burgers zich in voor hun eigen belang

Iedereen was  met werk, ontspanning en gezin verbonden aan een 'zuil'

Voorbeeld: Socialisten: Socialistische vakbond, Stemmen op SDAP, Luisteren naar VARA, 'Het Volk' en een 'rode' sportclub

Na 1960: ingrijpende veranderingen

Sociale en culturele revolutie in de jaren 60:

• Nieuwe verhoudingen
• Meer aandacht individu
• Ontkerkelijking en ontzuiling
• Opkomst jongerenculturen
• Diversificatie media--aanbod
• Globalisering 

Nieuwe verhoudingen

Eind jaren '50 groeit de welvaart veel

• Woningnood neemt af
• Lonen stegen
• Mensen kochten luxe producten, eerst tv, koelkast of auto

Nederland werd een consumptiemaatschappij:

Samenleving waarin het bedrijfsleven zich sterk richt op het produceren van aantrekkelijke luxegoederen voor consumenten

Nieuwe verhoudingen

Welvaart zorgt ervoor dat kinderen van lagere sociaaleconomische milieus doorleren. Met steun van de overheid - toename sociale mobiliteit

Hogere opleidingsniveau zorgt voor grotere mondigheid

- Gezag niet meer vanzelfsprekend

- Men luisterde minder naar de kerk

Gevolgen

• Sociale controle tussen mensen werd minder
  
• Ideaal van 'vrijheid, blijheid' leidde soms tot onverschilligheid en afzijdigheid
• Zorg voor buren en familie minder vanzelfsprekend
• Meer ruimte voor individuele ontplooiing
• Jongeren sneller zelfstandig wonen
• Nieuwe samenlevingsnorm (ongehuwd/woongroepen)

Emancipatie

Vrouwen kregen een hoger opleidingsniveau en eigen inkomen

Feministische actiegroepen eisten gelijke lonen voor gelijk werk

Daarnaast ook zelfbeschikkingsrecht over lichaam - vrije keuze abortus + vergoeding pil

Feministen eisten ook: verkorting arbeidstijd + betere kinderopvang

Feministen bereikten

Abortus uit Wetboek van Strafrecht

Pil wordt vergoed

Goede opleiding en baan vanzelfsprekend

Mannen vaker thuis 

Vanuit deze emancipatie emancipeerde andere groepen zich ook: homohuwelijk + gelijke rechten als heteroseksuele stellen, bijv. erfrecht 

Ontzuiling

Meer dan 80% geen actief lid meer van een kerkgenootschap

Televisie speelt een grote rol in de ontzuiling - beeld andere zuilen

Scheidslijnen tussen zuilen verdwenen

Kranten en verenigingen gingen los van de zuil - secularisatie

Opkomst jongerenculturen

Werkende jongeren hoefden steeds minder geld af te staan aan ouders.

Oorzaak: Groeiende welvaartsgroei 

Gevolg: meer geld te besteden

Jongeren gingen luxegoederen kopen, zoals brommers en gingen meer uit, bijv. bioscoopbezoek.

Jongerenculturen

Door 'rock-'n-roll' ontstond een jongerencultuur:

- Jongens met vetkuiven, meisjes met jurken en petticoats. 

Later komen ook hippies, provo's en krakers.

Huidige jongerenculturen meestal gerelateerd aan kleding- en muziekstijl.

Jongeren hebben meet vrije tijd, omdat ze minder hoeven te werken in het huishouden en familiebedrijf

Diversificatie media-aanbod

Overheid regelde en bewaakte tot de jaren 60 de zendtijd op radio en televisie - Omroepwet

1 Tv-zender en 3 radiostations. 

Elke zuil had een eigen omroep en was gericht op alleen de eigen identiteit en ideeën 

Piratenzenders, Veronica en Noordzee, dwongen verandering af. Zonden uit vanaf de Noordzee, vooral popmuziek, buiten omroepwet en werden betaald door reclame

Commerciële zenders

Eind jaren 80: uit Luxemburg beginnen commerciële zenders. Leidde tot een einde van het oude omroepstelsel.

Wetten werden aangepast - tientallen commerciële zenders ontstaan naast de publieke omroep 

Wereldwijde communicatie werd mogelijk - email, google, etc.

Mensen gingen internationaal werken en de arbeidsmarkt globaliseert