4.6 Nederland in de Tweede Wereldoorlog - BUI

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Bron: 'Peace for our time' verklaring

'My good friends, for the second time in our history, a British Prime Minister has returned from Germany bringing peace with honour. I believe it is peace for our time. We thank you from the bottom of our hearts. Go home and get a nice quiet sleep.'

- Chamberlain na de conferentie van München

Vraag: in hoeverre kreeg Chamberlain gelijk?

Hitler hield zich niet aan afspraken

• In maart 1939 bezette hij heel Tsjechië-Slowakije 
• Zijn volgende stap was het veroveren van Polen
• Hij sloot een niet-aanvalsverdrag met Rusland 
• 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen: WO II was nu begonnen 

4.6 Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Leerdoelen

Je kunt voorbeelden van collaboratie, verzet en accommodatie van de Nederlandse bevolking geven.

4.6.2 1

Nederland capituleert

15 mei 1940

• Nederland wordt vanaf nu bezet door Duitsland 

Duitsland valt Nederland aan

10 mei 1940

• Het ouderwetse, kleine leger van Nederland probeerde de inval bij de Afsluitdijk, de Grebbeberg en in de Peel tegen te houden.
  
• Vier dagen lang vertraagden het Nederlandse leger de Duitse opmars naar Frankrijk.
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

Regering wijkt uit naar Londen

13 mei 1940

• Om niet in de handen van de Duitsers te vallen, wijkt een groot deel van de Nederlandse regering uit naar Engeland.
• Vanuit Londen zal koningin Wilhelmina de Nederlanders motiveren om niet op te geven en tegen de bezetters te strijden.

Bommen op Rotterdam

14 mei 1940

• Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
• Het bombardement duurt maar een kwartier, maar de binnenstad is verwoest, en zal pas na de oorlog weer worden opgebouwd.
• Koningin Wilhelmina en de regering vlucht naar Engeland

Welke Nederlandse stad?

Nederland capituleert

15 mei 1940

• Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombaderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven.
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

Collaboratie

• De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), die collaboreerde met de Duitsers, is de enige politieke organisatie die mag blijven bestaan.

• De leider van de NSB, Anton Mussert, mag zich 'Leider van het Nederlandsche Volk' noemen, maar de Duitsers zijn uiteindelijk de baas.
  
• Hoogtepunt in 1941: 75.000 leden
• 25.000 mannen sluiten zich aan bij het Duitse leger (Waffen SS)

Onderduiken

• Onderduiken om je te verbergen zodat je niet wordt opgepakt door de politie of Duitsers. 
• Dit zijn niet alleen Joden, maar iedereen die het risico loopt opgepakt te worden: studenten, mannen, verzetsstrijders enz. 
• Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken

Verzet

• Wat is verzet?
• Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? 
• Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?
• In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden. 

mei 1943: aanplakbiljet van de Arbeitseinzatz

Om te voorkomen dat Joden worden opgepakt,

worden identiteitsbewijzen vervalst...

Aan de slag

Maak de vragen 1a t/m 2c

1942: deelname aan Waffen SS als vorm van collaboratie

zomer 1942: Jodenster verplicht en deportatie van Joden begint

Vandaag

Kort herhaling

December 1941: Japan (bondgenoot Duitsland) vernietigt Amerikaanse marineschepen in Pearl Harbor

6 juni 1944: D-Day. Geallieerde troepen beginnen met de bevrijding van West-Europa

Operatie Market Garden: de grootste luchtlandingoperatie uit WO II (september 1944)

Hongerwinter 1944

5 Mei 1945: Nederland is bevrijd

Heel Nederland wordt bevrijd (5 mei 1945)

Hongerwinter

• Dolle dinsdag 5 sep 1944
  
• Slag om Arnhem (operatie Market Garden) werd verloren (een brug te ver)
• Zuiden van Nederland tot aan de rivieren bevrijd
• Noordelijke Nederlanden kregen te maken met Hongerwinter
• Duizenden NL-ers stierven

Oorlog in Azië nog niet voorbij

• Japanners bezetten grote delen van Azië waaronder de kolonie Nederlands-Indië
• Veel Nederlanders en militairen (uit VS) gevangen in Jappenkampen
• Oorlog met Japan voorbij 3 maanden later:
• Atoombommen op Nagasaki en Hiroshima

De Bevrijding

5 mei 1945

• Bevrijding 'heel' Nederland door geallieerd leger
• 5 mei nog steeds herdenkingsfeest vrijheid
  
• 4 mei Dodenherdenking
  

De Holocaust (aantekening)

Deze genocide, nu bekend als de Holocaust heeft 6 miljoen mensen het leven gekost

Ook hier zijn vier fasen te onderscheiden

1. Discriminatie (Joodse ambtenaren ontslagen, bioscoop verboden)
2. Isolatie (= afzondering; 'J' in paspoort, Davidsster, ghetto's)
   
3. Deportatie (= wegvoeren; razzia's, trein naar Westerbork, Vught)
4. Eliminatie (= vermoorden; in vernietigingskampen als Auschwitz, Sobibor, Treblinka)

Aan de slag

Lees 4.6.3 en 4.6.4

Maak 2a t/m 5

Lees 4.7.1

Maak 1a t/m 2b

Let op! Bestudeer 4.7 zelfstandig!

Netflix tips oorlogsfilms:

1.  Der Untergang (Hitler zijn laatste dagen (W))
2.  Saving Private Ryan (D-Day en Slag om Arnhem)
3. Sobibor (ontsnapping concentratiekamp (W))
4. Unbroken (Jappenkampen (W))
5. Bankier van het verzet (Verzet in NL (W))
6. Zookeepers wife (onderduiken in Polen (W))
7. Süskind (Jodenvervolging NL (W))
8. Riphagen (crimineel die joden deporteerde in NL (W))
9. Inglorious Bastards (Jodenvervolging)
10. Schindler's list (onderduiken Joden in Polen (W))
11. (Nazi Concentration Camps - kijken op eigen risico)