12.4 Je lijkt op (deel 3)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

12.4: Je lijkt op ... (deel 3)

Leerdoelen

1. op drie verschillende manieren uitleggen hoe een aangeboren aandoening kan ontstaan.  

2. twee manieren van prenataal onderzoek uitleggen.
3. het nut van tweelingenonderzoek benoemen.

aangeboren aandoeningen

1. schadelijke stoffen (medicijnen, alcohol, drugs) of ziekteverwekkers (toxoplasmose, rode hond)
2. fout in het aantal chromosomen (Syndroom van Down)
3. fout in de structuur van één van de chromosomen (erfelijke mutaties of t.g.v. blootstelling aan straling) 
4. tekort aan bepaalde stoffen (foliumzuur --> open ruggetje)
5. zuurstofgebrek tijdens zwangerschap of geboorte (navelstreng om de hals) 

aangeboren aandoeningen

"fout" in chromosomen of genen

- te veel chromosomen: syndroom van Down

- genen zijn beschadigd.

Vrouwen vanaf 36 jaar

Vlokkentest:

• cellen uit de placenta opgezogen
• hierin zitten cellen van de foetus
  

• arts onderzoekt de chromosomen in de cellen op erfelijke aandoeningen en syndroom van Down
  

vruchtwaterpunctie

Niet Invasieve Prenatale Test (NIPT)

Er wordt bloed afgenomen

bij de moeder

Geen risico op miskraam

Tweeling-onderzoek

Als je gedrag van vader en zoon vergelijkt: overeenkomsten erfelijkheid of leergedrag?

Het meest geschikt zijn ééneiige tweelingen die gescheiden zijn opgegroeid. Identiek genotype (nature), verschil is milieu (nurture).

< Erik en Peter, ééneiige tweeling uit Nederland, gescheiden opgegroeid.

Nature vs nurture

Tweelingen onderzoek is interessant voor onderzoek in hoeverre DNA bepalend is voor bepaalde eigenschappen en in hoeverre opvoeding bepalend is.

Kijk de filmpjes en beantwoordt daarna de vragen.

https:

Wat is er mis bij het syndroom van down?

1. 1 exemplaar van chromosoom 21 in elke cel
2. 2 exemplaren van chromosoom 21 in elke cel
3. 3 exemplaren van chromosoom 21 in elke cel
4. 4 exemplaren van chromosoom 21 in elke cel

Is de tweeling uit het filmpje eeneiig of twee-eiig?

1. Eeneig
2. Twee-eig
3. Het is geen tweeling

Bij welke test wordt bloed afgenomen?

1. NIPT
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest

Welke test geeft een risico op een miskraam?

1. NIPT
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. Vruchtwaterpunctie en vlokkentest

Welke test geeft bijna 100% zekerheid?

1. NIPT
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest

12.4 (deel 3)

• Maak de opdrachten 18-24 van 12.4 uit je werkboek.
• Klaar: kijk de vragen na (de antwoorden staan op It's Learning; zie planner)