5.3 De Reformatie

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Reformatie

leerdoelen

- je kunt de kritiek op de kerk beschrijven en verklaren.

- Je kunt de oorzaak, de inhoud en de gevolgen van de contraformatie beschrijven

- Je weet welke gevolgen de hervormingen had voor de maatschappelijke en politieke situatie in Europa 

Wat is Humanisme?

1. geloven in de kracht van de mens
2. het geloof dat God niet nodig is voor zingeving
3. vertrouwen op je eigen denkvermogen
4. Alle drie zijn waar

Waarom begon de renaissance in Italië?

Erasmus

- Bestudeerde de Vulgaat

- Nieuwe vertaling 1516

- Lof der Zotheid

Wat wil Erasmus? 

5.3 De Kerkhervorming

• Kritiek op de RK kerk was er al in de veertiende eeuw:
• Geert Grote (1340-1384): 'Terug naar de eenvoud, tegen misstanden', 
• grondlegger moderne devotie; gestorven aan de pest (Deventer).


• John Wycliffe (1330-1384): 'Bijbel is de bron van het geloof, priesters zijn  overbodig' > ter dood veroordeeld, ontkomen en na dood alsnog verbrand.
• Johannes Hus (1369-1415): 'Christus hoofd van de kerk, tegen aflaten en relieken, bijbel in volkstaal' 

Wie was Maarten Luther?

Luther

Kritiek:

- Hypocriete geestelijken.

- Geld verdienen aan aflaten

- Rijkdom van de katholieke kerk 

- 1517: 95 stellingen

* Bijbel is belangrijkste bron van het geloof

* Het geloof en vertrouwen in God is de basis van het geloof 

--> Ideeën verspreiden zich snel door de 

boekdrukkunst.

Luther

--> 1520 worden de boeken van Luther

 in Leuven verbrand.

--> 1521 excommunicatie door de Paus

--> Karel V laat Luther op de Rijksdag 

in Worms spreken

--> Rijksban door Karel V

--> gesteund door Frederik de Wijze (Keurvost 

van Saksen)

Gevolg: Luther vindt dat vorst mag bepalen welk geloof in zijn gebied heerst.

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?


1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.
2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.
Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Gevolgen in Heilig Roomse Rijk

- Vorsten waren bezig met centralisatie

- Adel inde vervolgens meer belasting bij boeren

- Boeren kwamen in opstand tegen de vorsten, wat leidde tot een nederlaag, Luther steunde hen niet

Waarom zou Luther de boeren niet steunen?

Gevolgen (2)

- Veel vorsten gingen over, niet alleen religieuze redenen, maar economische

- Oorlog tussen Lutherse vorsten en Karel V

- Eindigde met de vrede van Ausburg

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Johannes Calvijn

Ideeën:

- Geen heiligenbeelden

- Bijbel als Bron

- Predestinatieleer

- Overheid moet optreden als dienaar van God

Het verloop van de Reformatie 

Het Duitse rijk werd verscheurd door oorlog tot de Godsdienstvrede van Augsburg in 1555: elke vorst bepaalde voortaan de religie in zijn gebied. 

In Frankrijk was vanaf 1562 bloedige strijd: de 'bloedbruiloft' in 1572. Met het Edict van Nantes van 1598 kregen hugenoten (calvinisten) rechten.  

In Engeland ontstond in 1534 de protestantse Anglicaanse kerk geleid door de koning. Gesteund

door Spanje was er nog jaren katholiek verzet.

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters) 
  
• Contrareformatie: hervormingen in de Katholieke kerk, maar niet alle punten werden meegenomen

Een geschiedenis:
In 1546 brak een oorlog uit tussen Karel V en een aantal protestantse Duitse vorsten, die een jaar later in de Slag bij Mühlberg door Karel V werd gewonnen. In 1555 sloten Karel V en de Duitse vorsten de Vrede van Augsburg waarin de afspraak cuius regio, eius religio werd opgenomen.
Een historicus concludeert over deze geschiedenis dat Karel V de oorlog won, maar de vrede verloor.
2p 8 Geef aan: -dat de oorlog tussen Karel V en de Duitse vorsten verband hield met
ontwikkelingen sinds het optreden van Luther op de Rijksdag in
Worms en - waarom het vredesverdrag een nederlaag was voor het beleid van Karel V.

Opdrachten

- Uitwerken leerdoelen 

- verder met de opdrachten