Par. 2.2 Het bestuur van de stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Leerdoel opschrijven

2. Hoe bestuurden de Atheense burgers zichzelf?

3. Wat is continuïteit en verandering?

Klaar? Leer de begrippen van par. 2.2 op blz. 36

Vorige les:

1. Hoe werden onderdanen bestuurd in een monarchie en een aristocratie?

4-5/11 Par. 2.1 De Griekse wereld

07/11 Par. 2.1 De Griekse wereld

11-14/11 GEEN GS LES

18-19/11 Par. 2.1 De Griekse Wereld

21/11 Par. 2.2 Het bestuur van de stadstaat

25-26/11 Par. 2.2 Het bestuur van de stadstaat

28/11 Par. 2.2 Het bestuur van de stadstaat

2-3/12 SO par. 2.1 en 2.2

5/12 Par. 2.3 Geloven, weten en maken

9-10/12 Par. 2.3 Geloven, weten en maken

12/12 Par. 2.3 Geloven, weten en maken

16/12 Par. 2.4 Strijden of sporten

19/12 Par. 2.4 Strijden of sporten

Kerstvakantie

6-7/12 Par. 2.4 Strijden of sporten

9/12 Herhalen

13/12 extra

TOETSWEEK 2

Studiewijzer

TOETSWEEK 2:

H2

Programma

1. Uitleg par. 2.2

2. Leerdoelen antwoorden

3. Opdrachten maken en bespreken

4. Afsluiten

Acropolis

De acropolis (hoge stad) was het middelpunt van de stad. Het was een versterkte heuvel.

Tempel

De tempel was voor de Grieken erg belangrijk. Net als de Egyptenaren dachten de Grieken dat de goden invloed hadden op het dagelijks leven en ze moesten dus tevreden gehouden worden.

Agora

De agora was het marktplein. Hier konden burgers elkaar ontmoeten om te praten over het bestuur (politiek) en konden de handelaren handelen.

Stad

Om de acropolis groeide vaak een stad. Door de handel en veiligheid kwamen veel mensen hier wonen.

Platteland

Veel mensen woonden in de stad, maar de meeste mensen waren toch nog boer en woonden op het platteland.

Haven

De Grieken waren handelaren. Veel handel gebeurde over zee en bijna elke stad had dan ook een haven.

Stadsmuur

In de tijd van de Grieken werd veel oorlog gevoerd. Veel steden bouwden dus een stadsmuur om de stad en burgers te beschermen.

Onderdelen van de stadstaat (polis)

Politiek: heeft te maken met het bestuur van een staat.

De stadstaten waren politiek onafhankelijk: ze namen alle beslissingen over zichzelf. 

De koning is de baas

Tot 800 v.C. waren koningen de baas in de stadstaten.

Een staat met een koning noemen we een monarchie (een staat met een vorst)

Maar de koningen verloren vaak hun macht.

De adel is de baas

Na de koningen werd de adel de baas in de stadstaat

Dit is een groep rijke mensen met veel aanzien

Deze bestuursvorm is een aristocratie

Aristocratie

Aristos (ἄριστος) = beste

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Aristocratie= de beste heersen

Vorige les...

• Politiek: heeft te maken met het bestuur van een staat. De stadstaten waren politiek onafhankelijk: ze namen alle beslissingen over zichzelf.
• Een staat met een koning noemen we een monarchie. Maar de koningen verloren vaak hun macht. 
• Na de koningen werd de adel de baas in de stadstaat. Dit is een groep rijke mensen met veel aanzien. Deze bestuursvorm is een aristocratie.

Agora

De agora was het marktplein. Hier konden burgers elkaar ontmoeten om te praten over het bestuur (politiek) en konden de handelaren handelen.

Stadsmuur

In de tijd van de Grieken werd veel oorlog gevoerd. Veel steden bouwden dus een stadsmuur om de stad en burgers te beschermen.

Onderdelen van de stadstaat (polis)

Acropolis

De acropolis (hoge stad) was het middelpunt van de stad. Het was een versterkte heuvel.

Goede en slechte tirannen

• De bestuurders van de stadstaten stelden wetten (regels waaraan mensen zich moeten houden) vast.
• Soms greep iemand de macht en ging de stadstaten alleen regeren = tiraan. 

Tirannie

• De bestuursvorm met een tiran heeft tirannie.

• Je bent een tiran wanneer je alle macht in handen hebt: alleenheerschappij. 
• In de Griekse stadstaten waren er goede en slecht tirannen. 

Voorbeelden van Griekse tirannen

Pisistratus:

• Greep de macht rond 546 v.C.
• Hij bevorderden de nijverheid en bouwden mooi gebouwen.
• Verbeterde de rechtspraak (beslissingen over de toepassing van wetten): hij stelde rechters aan om op het platteland te beslissen over de toepassing van wetten. Zo steunde Pisistratus de kleine boeren tegen de grootgrondbezitters.

Klassikaal lezen

Het verhaal van Damocles

blz. 28

Vorige les...

• Wetten en bestuur: Bestuurders van stadstaten stelden wetten vast, regels waaraan mensen zich moesten houden.
  
• Tirannie: Soms greep een tiran de macht en regeerde alleen (alleenheerschappij). Dit bestuursvorm heet tirannie.
  
• Goede en slechte tirannen: In de Griekse stadstaten waren er zowel goede als slechte tirannen. Bijvoorbeeld, Pisistratus:
• Greep de macht rond 546 v.C.
• Stimuleerde nijverheid en bouwde mooie gebouwen.
• Verbeterde de rechtspraak door rechters op het platteland aan te stellen.
• Steunde kleine boeren tegen grootgrondbezitters.

eunde Pisistratus de kleine boeren tegen de grootgrondbezitters.

2. Hoe bestuurden de Atheense burgers zichzelf?

Clisthenes bedacht een nieuwe systeem om de stadstaat te besturen: DEMOCRATIE. 

In het Atheense democratie kwam de macht in handen waren van de vrije, volwassen mannen waarvan beide ouders in Athene waren geboren: de burgers: 

Burgers hadden bepaalde rechten, bijv:

• het recht om land te bezitten
• het recht om te spreken 
• het recht om te stemmen in de volksvergadering

Democratie

• Demos = volk , Kratos = heersen : het volk heerst / volksregering
• Bestuursvorm waarbij burgers zelf mogen meepraten en stemmen.
• Athene werd in 507 v.C. een democratie.
• Niet alle Grieken vonden de democratie de beste bestuursvorm. 

Politieke discussies

Is politiek voor iedereen?

De Grieken onderbouwden hun standpunten  met argumenten (goede redenen).

Atheense burgers namen belangrijke beslissingen in de volksvergadering, zoals bijv. over het voeren van oorlog, het sluiten van vrede, over geldzaken en de benoeming van ambtenaren (mensen die in dienst van het bestuur werken).

Pericles

Demosthenes

Historische vaardigheden

Continuïteit: iets dat in de loop van de tijd niet of nauwelijks zijn veranderd. 

Verandering: iets dat anders is. Er zijn langzame en een snelle veranderingeny.

Welke is de beste bestuursvorm?

Opdrachten maken en bespreken

Werkboek blz. 30-31 opdrachten 5a, 6 en 7

Zelfstandig en in stilte

Maximaal 10 minuten, daarna bespreken

Eerder klaar? Antwoord de leerdoel + begrippen uit het hoofd leren

Leerdoel beantwoorden

2. Hoe bestuurden de Atheense burgers zichzelf?