§3.2 Metalen en zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3.2  Metalen en zouten

binnen is beginnen!

Doelen

3.2.1 Je kunt stoffen indelen in metalen, moleculaire stoffen en zouten aan de hand van hun atomaire samenstelling.

3.2.2 Je kunt metalen op micro- en macroniveau beschrijven.

3.2.3 Je kunt zouten op micro- en macroniveau beschrijven.

3.2.4 Je kunt uitleggen wat corrosie is, waarbij je onderscheid maakt tussen edele en onedele metalen.

3.2.5 Je kunt op microniveau verklaren waarom legeringen andere eigenschappen hebben dan zuivere metalen.

3.2.6 Je kunt met behulp van de plaats in het periodiek systeem voorspellen welke lading het ion zal hebben. (plus)

DEZE LES:

• stil werken 15 minuten
• instructie 15 minuten
• aan de slag 30 minuten

Fluor staat in het PS in groep 17.
Tot welke groep stoffen behoort fluor?

1. edelgassen
2. halogenen
3. aardalkalimetalen
4. metaloiden

In welke groep van het periodiek systeem staat het element nikkel?

Welke deeltjes hebben hetzelfde atoomnummer?

1. Alle drie
2. Alleen 1 en 2
3. Alleen 1 en 3
4. Alleen 2 en 3

Waarom zijn atomen elektrisch neutraal?

1. omdat er evenveel elektronen als neutronen in aanwezig zijn
2. omdat er evenveel protonen als elektronen in aanwezig zijn
3. omdat er evenveel protonen als neutronen in aanwezig zijn
4. omdat er geen geladen deeltjes in aanwezig zijn

De kern van een deeltje bestaat uit 9 protonen en 10 neutronen.
Wat is juist?

1. De atoommassa van dit deeltje is 9 g.
2. De atoommassa van dit deeltje is 9 u.
3. De atoommassa van dit deeltje is 19 g.
4. De atoommassa van dit deeltje is 19 u.

Alle stoffen zijn opgebouwd uit moleculen.

1. Juist
2. Onjuist
3. Uuh.. wat zijn moleculen..?

Stoffenschema

• glanzen/glimmen als ze gepolijst zijn
• zijn gemakkelijk te vervormen (bij een hoge temperatuur)
• geleiden warmte en elektriciteit goed
• zijn vast bij kamertemperatuur (behalve Hg)
• zijn herwinbaar
• hebben (meestal) een hoog smelt- en kookpunt

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Tekst

metalen

zouten

moleculaire stoffen

Eigenschappen van metalen

Alle metalen:

• glanzen/glimmen als ze gepolijst zijn
• zijn gemakkelijk te vervormen (bij een hoge temperatuur)
• geleiden warmte en elektriciteit goed
• zijn vast bij kamertemperatuur (behalve Hg)
• zijn herwinbaar
• hebben (meestal) een hoog smelt- en kookpunt

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Metalen

• In een metaal zijn geen groepjes van atomen aan te wijzen die samen één deeltje vormen. 
• Metalen zijn dus geen moleculen! 
• Metalen zijn opgebouwd uit positieve metaal-atoomresten waartussen vrije elektronen voorkomen. 

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Metalen

• In een metaal zijn geen groepjes van atomen aan te wijzen die samen één deeltje vormen. 
• Metalen zijn dus geen moleculen! 
• Metalen zijn opgebouwd uit positieve metaal-atoomresten waartussen vrije elektronen voorkomen. 

Metalen zitten in een metaalrooster. 

De elektronen kunnen ´vrij´ bewegen

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Corrosie

De meeste metalen reageren gemakkelijk met stoffen uit de lucht en worden erdoor aangetast. Die aantasting noem je corrosie

corrosie van Cu          corrosie van Zn         corrosie (roesten) van Fe

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Aantasting van metalen

Wanneer er bij koper corrosie optreed, ontstaat de stof koperoxide. 

Koperoxide is groen

Koperoxide is echter wel luchtdicht. Koperoxide

beschermt koper tegen verdere corrosie

Dit gebeurt ook bij de metalen: Al, Sn, Cr en Zn. 

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Edelheid

De metalen kunnen we onderverdelen in 3 soorten metalen:

1. Edelmetalen
2. Onedele metalen
3. Zeer onedele metalen

Hoe onedeler het metaal, 

hoe gevoeliger het is voor 

corrosie

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Legeringen

Mengsels van samengesmolten metalen heten legeringen of alliages

Legeringen hebben andere eigenschappen dan de zuivere metalen

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Een ijzeren hek wordt behandeld met een dun laagje koper.
Leg uit of dit een legering is

d

d

Metalen

• Metalen zijn vast bij kamertemperatuur (met uitzondering van Hg)
• Bestaan uit positieve atoomkernen waartussen vrij elektronen bewegen
• Metaalbinding
• Metaalrooster
• Geleiden stroom in de vaste en vloeibare fase

Zouten

• zouten zijn vast bij kamertemperatuur
• Bestaan uit positieve metaal en negatieve niet-metaal ionen
• Ionbinding
• Ionrooster
• Geleiden stroom in de vloeibare fase

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Zouten

Zouten zijn in de vaste fase opgebouwd uit ionen. 

Een ion is een atoom met een lading. 

Een ion ontstaat doordat het aantal p⁺ niet gelijk 

is aan het aantal e^-

Voorbeeld: 

Keukenzout bestaat uit Na+ en Cl-

Kalksteen bestaat uit Ca2+ en CO32-

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Opdracht

1. Teken het aantal protonen en elektronen van een natrium atoom en van een natrium ion (lading +1)

2. Geef aan hoeveel protonen en elektronen voorkomen in Mg²⁺

3. Hoeveel protonen, neutronen en elektronen komen voor in een ³⁵Cl^- ion?

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Antwoord vraag 2

Magnesium heeft atoomnummer 12

Protonen = 12

De lading is 2+ dus zijn er (12-2) 10 elektronen

Antwoord vraag 3

Cl heeft atoommummer 17

Protonen = 17

Massagetal = 35

Neutronen = massagetal - protonen (35 - 17) 18

De lading is 1- dus zijn er (17 + 1) 18 elektronen

Aan de slag norm: 3.2 

Doelen

3.2.1 Je kunt stoffen indelen in metalen, moleculaire stoffen en zouten aan de hand van hun atomaire samenstelling.

3.2.2 Je kunt metalen op micro- en macroniveau beschrijven.

3.2.3 Je kunt zouten op micro- en macroniveau beschrijven.

3.2.4 Je kunt uitleggen wat corrosie is, waarbij je onderscheid maakt tussen edele en onedele metalen.

3.2.5 Je kunt op microniveau verklaren waarom legeringen andere eigenschappen hebben dan zuivere metalen.

3.2.6 Je kunt met behulp van de plaats in het periodiek systeem voorspellen welke lading het ion zal hebben. (plus)

DEZE LES:

• aan de slag 30 minuten
• extra vragen in lesson-up

Opdracht

Neem de volgende vragen over in je schrift en beantwoord deze:

1. Hoe zien metalen er op microniveau uit?
2. Hoe zien metalen er op macroniveau uit?
3. Wat is corrosie?
4. Wat is het verschil tussen edele en onedele metalen?
5. Wat is een legering?
6. Waarom hebben legeringen andere eigenschappen dan zuivere metalen?

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten

Doelen

Als het goed is kan ik nu:

1. metalen op mico- en macroniveau beschrijven.
2. uitleggen wat corrosie is.
3. het verschil tussen edele en onedele metalen benoemen
4. drie edele en onedele metalen benoemen
5. op microniveau verklaren waarom legeringen andere eigenschappen hebben dan zuivere metalen. 

Hoofdstuk 3 Bouw van stoffen

§3.2 Metalen en zouten