stijlfouten: contaminatie, pleonasme & tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Foutieve (?) stijlfiguren:

Contaminatie, pleonasme & tautologie

Contaminatie

Contaminatie is een combinatie van twee (of meer) woorden of uitdrukkingen die je door elkaar gebruikt. Vaak hebben deze woorden dan wel dezelfde betekenis, maar zijn ze verkeerd gecombineerd. 

Contaminatie: voorbeeld

Hij moet de presentatie overnieuw doen.

Of: Hij moet de presentatie over doen.

Of: Hij moet de presentatie opnieuw doen.

Zou je die gegevens even voor mij willen nachecken?
Je checkt iets of je kijkt iets na

Printen of uitdraaien, niet uitprinten.

Pleonasme

Pleonasme is het versterken van een woord, door een toevoeging van een ander woord. Het toegevoegde woord is een eigenschap van het andere woordsoort. Het woord wordt dan dubbelop geschreven.

Pleonasme: voorbeeld 

De ronde bal rolde over de grond.

Ronde versterkt het woord bal. Een bal is namelijk van zichzelf al rond, dus ronde geeft eigenlijk geen extra betekenis

De witte sneeuw zorgde veroorzaakte een verblindend effect.
Sneeuw is altijd wit (maak dus ook geen sneeuwengel in gele sneeuw.).

De Bitcoin-koers was flink omhoog gestegen.
Als iets stijgt, gaat het altijd omhoog. Iets stijgt of gaat omhoog.

Tautologie

Tautologie is het benadrukken van een woord met een ander woord dat dezelfde betekenis heeft. Er zijn dus twee woorden met dezelfde betekenis die in één zin worden gebruikt.

Tautologie: voorbeeld

Zij krijgt het gratis en voor niets. 

Als je iets gratis krijgt, krijg je het al voor niets. Gratis en voor niets betekenen allebei hetzelfde. 

Zij sloeg de tasjesdief bont en blauw.

Bont drukt hier hetzelfde uit als blauw: vlekken door bloeduitstortingen.

We liepen door het groene gras naar de speeltuin.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

We liepen door het groene gras naar de speeltuin.

Dit is een pleonasme:

Gras is namelijk van zichzelf al groen. Het woord groene geeft een versterking aan het woord gras.

Mijn mobiel is kwijt.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

Mijn mobiel is kwijt.

Dit is een contaminatie:

Of: Ik ben mijn mobiel kwijt.

Of: Mijn mobiel is weg. 

Uit de kraan komt vloeibaar water.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

Uit de kraan komt vloeibaar water. 

 

Dit is een pleonasme:

Water is van zichzelf al vloeibaar. Het woord vloeibaar geeft een versterking van het woord water.

Alle examens lagen open en bloot voor iedereen om te bekijken.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

Alle examens lagen open en bloot..

Dit is een tautologie:

Open en bloot hebben (in deze context) dezelfde betekenis.

Voordat je gaat, moet je eerst even checken of je alles bij je hebt.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

Voordat je gaat, moet je eerst even checken of je alles bij je hebt.

Dit is een onjuiste herhaling:

Voordat en eerst hebben dezelfde betekenis, maar er is hier geen sprake van een uitdrukking. Het is dubbel op: onnodig.  

Hij vertelde tegen mij dat hij een kat heeft gered.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. anders

Hij vertelde tegen mij dat hij een kat heeft gered.

Dit is een contaminatie:

Of: Hij zei tegen mij dat hij een kat heeft gered.

Of: Hij vertelde aan mij dat hij een kat heeft gered. 

En dan nu

Nog een aantal voorbeelden waaruit blijkt dat jij misschien al die tijd wel foutief de taal hebt gebruikt.

Contaminaties

Als leerling zijnde heb ik het soms zwaar.

Als leerling
of
Leerling zijnde

De PS5 kost mij helaas nog te duur..
IS duur
of 
KOST veel

Ik besef mij dat ik te laat ben.

Ik besef
of 
Ik realiseer mij

Ik kan me daar echt aan irriteren.

Het irriteert je
maar
Jij ergert je

Irriteren komt vanaf buiten.
Ergeren doe je vanuit binnen.

De situatie escaleert uit de hand

Het escaleert
of
Het loopt uit de hand

De beste reclame is mond-op-mondreclame
...
Mond-tot-mondreclame
of
Mond-op-mondbeademing

Opdrachten

Maak opdracht 1, 3 en 4 van 'H4 Woordenschat'.