4.4 Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica en 

Thema 4 Evolutie

Leerdoelen 4.4 Evolutie in populaties

• Je kunt uitleggen hoe allelen in een populatie overerven.

Soort: organismen behoren tot dezelfde soort als ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen.

Gene flow

Soort: de grootste verzameling van populaties waartussen gene flow plaatsvindt of kan plaatsvinden.

Populatie: een groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leven en zich onderling voortplanten.

Gene flow: het verschijnsel dat tussen twee populaties van dezelfde soort uitwisseling van genen plaatsvindt.

Het één leidt tot het ander...

• Micro-evolutie: de verandering van allelfrequenties in een populatie.

• Macro-evolutie: het ontstaan van nieuwe soorten.

• Co-evolutie: een evoluerende soort beïnvloedt een andere soort die daardoor ook evolueert (vaak bij plantensoorten die door slechts één soort insect bestoven worden).

Genetic drift

Genetic drift: het verschijnsel dat in kleine populaties door toeval grote verschuivingen in allelfrequenties kunnen optreden.

1. Flessenhalseffect (groot deel populatie sterft uit door een invloed uit het milieu)
2. Foundereffect (klein deel van een populatie vestigt zich in een nieuw gebied)

Flessenhalseffect

Foundereffect

Constante allelfrequenties

Genenpool: de verzameling van alle genen in een populatie = maat voor genetische variatie in een populatie.

Allelfrequentie: geeft aan hoe vaak een allel in de populatie voorkomt (0-1).

Geen selectiedruk? Allelen worden op willekeurige manier doorgegeven aan de nakomelingen.

Regel van Hardy-Weinberg

Allelen: A en a

Genotypen: AA, Aa, aA en aa

A noemen we p

a noemen we q

Dus voor de allelen geldt: p+q=1

En voor de genotypen geldt: p²+2pq+q²=1

Waarbij A = p²+0,5x(2pq)

en a = q²+0,5x(2pq)

Regel van Hardy-Weinberg

Binnen een grote populatie blijven de allelfrequenties door de generaties heen constant

p² + 2pq + q² = 1

• p² = frequentie AA
• 2pq = frequentie Aa
• q² = frequentie aa

Fenotype: AA en Aa = dominante tot uiting en alleen aa = recessieve tot uiting.

Allelfrequentie berekenen in opdracht?? Begin altijd eerst met de frequentie aa (recessief fenotype) = q²

Binas tabel 93D3

Voorwaarden Hardy-Weinberg

1. Oneindig grote populatie
2. Geen mutaties
3. Geen migratie
4. Geen seksuele selectie (oftewel: partnerkeuze is toevallig)
5. Geen natuurlijke selectie op een bepaald genotype

Eerst 2 voorbeelden, dan jullie het huiswerk bij deze paragraaf, volgende week ook lesson up: Oefenen met Hardy-Weinberg

Of

bb = 0,29

b = wortel 0,29 = 0,54

p + q = 1

B + b =  1

B = 1 - b = 1 - 0,54 = 0,45

Leerdoelen 4.6 behaald???

• Je kunt uitleggen hoe allelen in een populatie overerven.

Begrippen: soort, populatie, gene flow, genenpool, allelfrequentie, wet v Hardy-Weinberg, micro en macro evolutie, co-evolutie, genetic drift, flessenhalseffect en foundereffect

De opdrachten:

Bestudeer blz. 37 t/m 46.

Maken + nakijken opdr. 52 t/m 61.