§9 - samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§9 Grammatica 

Samengestelde zinnen

HOOFD- EN BIJZINNEN

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld:

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Je kan een zin in een andere tijd zetten. De werkwoorden die veranderen zijn persoonsvormen. Dit geldt ook voor samengestelde zinnen. Kijk maar:

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.
• In de vakantie gingen wij altijd naar Spanje, want daar woonde mijn tante.

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Het meisje verwacht dat ze van de slager een stukje worst krijgt.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hoofd- en bijzinnen

Hoofdzin: 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan.
3. De persoonsvorm staat in de hoofdzin vooraan (op de 1e of 2e plaats).

Bij samengestelde zinnen kun je onderscheid maken in hoofd- en bijzinnen.

Hoofd- en bijzinnen

Voorbeeld: 

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 
• In de vakantie gaan (niet) wij altijd naar Spanje, want daar woont (niet) mijn tante.

Het kan bij beide zinnen niet. Er zijn in deze zin dus twee hoofdzinnen.

Hoofd- en bijzinnen

In de vorige zin stonden dus twee hoofdzinnen. Er zit dus niet altijd een bijzin in een samengestelde zin. 

In de volgende zin staat een hoofdzin en een bijzin: 

Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 

Hoofd- en bijzinnen

• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 
• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 

In het eerste deel staat een zinsdeel tussen persoonsvorm en onderwerp. Dat is dus een bijzin. 

In het tweede deel kan er niks tussen persoonsvorm en onderwerp, dus is het een hoofdzin. 

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 

          VRAGEN

Kijk naar de volgende samengestelde zinnen. Geef aan uit welke zinnen de zin bestaat. 

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Erik had slecht geslapen en hij had knetterende hoofdpijn.

1. Hoofdzin-Hoofdzin
2. Hoofdzin-Bijzin
3. Bijzin-Hoofdzin

De leraar was nerveus, maar de klas merkte het niet.

1. Hoofdzin-Hoofdzin
2. Hoofdzin-Bijzin
3. Bijzin-Hoofdzin

Als je je milkshake op hebt, gaan we weer verder.

1. Hoofdzin-Hoofdzin
2. Hoofdzin-Bijzin
3. Bijzin-Hoofdzin

We weten wie de lekkerste pizza's bakt.

1. Hoofdzin-Hoofdzin
2. Hoofdzin-Bijzin
3. Bijzin-Hoofdzin