3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5 Historische context: Nederland (1948-2008)

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- hoe en waardoor liberalisering plaatsvond in de Nederlandse samenleving.

- welke contacten er waren tussen Nederland en het buitenland.

Leidende vraag

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1948 en 1978?

Gebruik bron 7 en 8 par. 3.1.
Beschrijf de houding van de minister en ontleen een verklaring
daarvoor aan de bron.

Gebruik bron 9 par. 3.1.
Leg uit ;
- dat de bron past bij het KA: de toenemende welvaart die vanaf de jaren 1960
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen en
- hoe de schrijver over die ontwikkeling oordeelde.

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Herhaling jaren 70/80

Welvaartsgroei is voorbij als gevolg van:​

- Oliecrisis, 1973​

- Gestegen lonen in westerse landen​

​

Bezorgdheid over nadelige gevolgen welvaartsgroei:​

- Milieuvervuiling​

- Toename energiegebruik en bezorgdheid over wapenwedloop​

​

Gevolg:​

Toename werkloosheid en zorgen over toekomst met name ​onder jongeren

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Liberalisering en individualisering

1970 oliecrisis --> Werkloosheid beperkt​ --> verzorgingsstaat kan de economische terugval opvangen. (vanaf 1975 economie groeit gestaag + weinig werklozen)

- Oplopende kosten verzorgingsstaat.

1980 economische crisis --> er ontstaat grote druk op de verzorgingsstaat.

1. Het aantal mensen met een WAO uitkering groeide naar half miljoen. 

2. Door een nieuwe economische crisis in de begin jaren 80 groeide het aantal werklozen en dus ook het aantal uitkeringen.

--> kritiek op de verzorgingsstaat.

- Te duur​                                            - Te bureaucratisch (te grote overheid, belasting)​

- Meer ruimte voor bedrijfsleven​    -  Burgers moeten meer zelfredzaam zijn.

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Jaren 1982 tot 1994 kabinetten Lubbers.

Periode waarin het CDA met premier Lubbers domineert. Centrumrechts kabinet waarin de VVD en het CDA kozen voor een liberaal beleid:

- meer vrijheid bedrijven (marktwerking)

- herstel van winsten

- bezuinigen op overheidsuitgaven

- beperking v/d verzorgingsstaat   ''Nederland is ziek'' - Lubbers

- bepaalde staatsbedrijven privatiseren. 

Verzet vakbonden tegen afbraak verzorgingsstaat​.

- Tegen overheidsbezuinigingen.

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Poldermodel​:

Akkoord van Wassenaar (1982)​

- Lagere lonen​

- Meer vrije tijd​

- Meer banen​

​

Na 1985 economisch herstel​ -->  groeiende internationale handel als gevolg van Europese samenwerking en globalisering.

- Werkloosheid daalt na 1989​

- WAO-uitkeringen stijgen (800 000)​

1995 - 2001 hoge economische groei  --> als gevolg van opkomende dienstensector en de opkomst van internet en mobiele telefonie.

​

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Vanaf jaren 1980 steeds kleinere rol voor de overheid.

'Het sociaaldemocatische idee van de maakbare samenleving maakte plaats voor een liberaal vertrouwen in vrije werking van de markt en in de zelfredzaamheid van de burgers.

In de jaren 60 gingen ook de sociaaldemocraten hierin mee.

--> 1994 'paarse kabinet Kok':  PVDA, VVD en D66.

--> ontzuiling geen confessionele partij in het kabinet.

Jaren 60 --> individualisering

- 1983 Grondwetsherziening​ --> Wet Gelijke Behandeling (1994)​

- Gedoogbeleid ​

- Homohuwelijk (2001)​ 

- Euthanasie (2002)

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Nederland en het buitenland

Nederland vanaf jaren 1960 --> gidsland o.l.v. sociaaldemocraten & progressieve christenen​;

- Vrede                                                 - Mensenrechten​

Armoedehulp ontwikkelingslanden​   - Nucleaire ontwapening​

Vredesbeweging 1977​; 'Help kernwapens de wereld uit'

Antikernwapendemonstratie ​(1981, 1983, 1985) tegen het plaatsen van kruisraketten in Nederland.

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Na Koude Oorlog kreeg de NAVO een andere rol;

- uitvoeren van militaire operaties om conflicten op te lossen.

--> grootste conflict in Europa in de jaren 90; burgeroorlog in Bosnië tussen Serviërs, Kroaten en moslims.

Srebrenica aangewezen als veilig gebied door VN-vredesmacht.

--> Genocide onder het toeziend oog van de Nederlandse blauwhelmen.

schooltv.nl

Havo 5

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

Nederland handelsland​

--> Voor meer Europese samenwerking​;

- Schengenverdrag (1985)​: open grenzen

- Verdrag van Maastricht (1992)​:

      -  Europese Unie​

      -  Invoering Euro 2002​

      -  Gezamenlijke regels voor financieel-economisch beleid​.

       -  Uitbreiding EU met Oost-Europese landen​.

        - Door groei een kleinere rol Nederland.