6.3 De wederopbouw / 2022

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

P6.3 Samen werken aan de wederopbouw

Doel : Leren hoe de wederopbouw in Nederland verliep

• Wat waren de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor Nederland?
• Hoe ontwikkelde de Nederlandse economie zich na de oorlog?
  
• Wat veranderde en wat bleef hetzelfde in de naoorlogse samenleving?

Kenmerken wederopbouw

• geldzuivering (1938: 2,5 mld 1945: 11 mld dankzij Nazi's)
• industrialisatie
• harmoniemodel
• lage lonen/prijzen
• schouders er onder/samenwerken

Wederopbouw:

• Industrie op gang brengen zodat er geld verdiend kon worden om de rest van de wederopbouw te betalen.
• Om geld te verdienen bleven de lonen laag: Hoe lager de lonen, hoe lager de prijs van het product = beter concurreren met het buitenland.
• De regering maakte afspraken met werkgevers om de lonen laag te houden: in ruil daarvoor beloofde de regering betere sociale wetten voor ouderen en werklozen.

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)
  
• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)
  

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

Marshallplan

Marshallplan beloofde economische en financiële hulp aan alle europese landen.

Afzetmarkt in de Verenigde Staten

Voorwaarde: Europese samen- 

werking

Marshallhulp

Hulp van Amerika

Nederland in de Koude Oorlog

• Marshall hulp
• Hierdoor stijgt de economie met als gevolg:

1. Nederland wordt een consumptiemaatschappij
2. Toenemende invloed van de Amerikaanse cultuur (Amerikanisering)

Hier zijn we gebleven!

Amerikanisering

• Invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe: na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. 
• Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.
• Dit heet amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Koelkasten etc.

De welvaart stijgt

• Geleide loonpolitiek wordt losgelaten (eerst deels, daarna volledig in 1963)
• Er komt een loongolf: een stijging van lonen, soms wel met 10%!!
• Uitkeringen zijn gekoppeld aan lonen, dus ook deze stijgen mee.
• Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959) kunnen de hogere lonen makkelijker worden gefinancierd: het gas wordt aan het buitenland verkocht.
• Nederland wordt een consumptiemaatschappij

De Consumptiemaatschappij

Rol van de overheid verandert

• Crisis is niet vanzelf overgegaan
• Mensen hadden vóór de oorlog vertrouwen verloren in democratie en voor niet-democratische stromingen gekozen (Duitsland)
  
• Er was erg veel ellende in de oorlog geweest
• Daarom mogelijk doorbraak + opbouw van de verzorgingsstaat
  

Verzuiling

Opdelen van de samenleving in groepen op basis van geloof of politieke overtuiging

Willem Drees

Willem Drees (PvdA) was tussen 1948(bezoek diplomaten VS!!) en 1958 minister-president.

In die periode werd langzaam de verzorgingsstaat opgebouwd, met de komst van wetten zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)

'Vadertje Drees' wordt dan ook wel gezien als de grote man achter

de verzorgingsstaat, hoewel sommige wetten niet eens door hem zijn bedacht.

Het verhaal gaat dat Nederland de Marshallhulp heeft gekregen omdat de toenmalig minister-president Willem Drees de vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in plaats van met een staatsbanket, met een kopje thee met een mariakaakje ontving. De vertegenwoordiger vond dat Nederland de steun blijkbaar hard nodig had en dat een land met een zo sobere minister-president het geld ongetwijfeld goed zou besteden.

Ooggetuigen Koude Oorlog: blz 49/50. Mariakaakjes bij Drees

Wat is een verzorgingsstaat?

• Een staat waarin de overheid voor de inwoners zorgt: 
• 'Van de wieg tot het graf'
• Bijvoorbeeld met: uitkeringen, leningen, subsidies en zorg


• Maar ook als het gaat om de volksgezondheid
• Deze verzorgingsstaat is vastgelegd in een heleboel sociale wetten

Nieuwe sociale wetten

• Werkloosheidswet WW (1952)
• Algemene ouderdomswet AOW (1957)
• Algemene Weduwen en Wezenwet AWW (1959), in 1996 veranderd in de Algemene Nabestaandenwet  ANW (ook voor mannen)

Doordat woningen onbewoonbaar werden verklaard, moesten er nieuwe woningen worden gebouwd. Deze nieuwe woningen werden gebouwd volgens een aantal nieuwe regels. Klik op de hotspots (en de afbeeldingen) hieronder om de veranderingen te bekijken.

1

2