BS4: Translatie en eiwitsynthese

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4: DNA

Basisstof 4:

Translatie en eiwitsynthese

Transcriptie vindt plaats langs de ......

1. Leidende streng
2. Volgende streng
3. Coderende streng
4. Template-streng

Vraag 18

Vraag 18c 

Template streng

Coderende streng

Vraag 19

Tarweplant

bv. DNA sequentie;

3' AAATTTGGCC 5'

5' TTTAAACCGG 3'

verhouding: (A+G)/(T+C)=10/10=1

tegenover elke G staat een C

tegenover elke A staat een T

BS4: Translatie en eiwitsynthese

Deel 1 - Translatie

Volgende les herhaling transcriptie, translatie en toevoeging van eiwitten

Welk stuk RNA moet er bij de transcriptie van dit DNA gemaakt worden?

Kies de juiste. 

C

C

A

T

G

C

C

A

U

G

G

G

T

A

C

G

G

U

A

C

Transcriptie vindt plaats langs welke DNA streng?

1. coderende streng
2. template streng

Met welk enzym begint transcriptie?

1. RNA polymerase
2. transcriptiefactoren
3. spliceosomen
4. DNA polymerase

Hoe noemen we de niet coderende stukken in DNA?

1. introns
2. exons

Aan welke kant van het DNA molecuul bevindt zich het 5' uiteinde?

1. Bij B en D
2. Bij A en D
3. Bij A en C
4. Bij C en D

Transcriptie is het proces waarbij ... wordt omgezet in ...

1. DNA -> mRNA
2. mRNA -> eiwit
3. pre-mRNA -> mRNA
4. eiwit -> mRNA

transcriptie & translatie

Enkele feiten

• In mRNA zijn 4 verschillende stikstofbasen (A, U, C, G)
• Voor één aminozuur worden drie opeenvolgende nucleotiden gebruikt (triplet of codon)
• Genetische code: de vertaling van nucleotidenvolgorde naar aminozuren met behulp van codons
• mRNA wordt afgelezen van 5'- naar 3'-uiteinde
• Elk eiwit start met het startcodon methionine, op mRNA AUG 5' naar 3'. 
• De codes UAA, UAG en UGA zijn stopcodons

Codon en drielettercodes

• Codon  = triplet (3 basen bijv. ATT)
• De synthese van een aminozuurketen begint altijd bij het ''start'' codon en stopt bij het ''stop'' codon.
• Start codon is altijd AUG, er zijn meerdere stopcodonnen. Zoek eens een code op van een stop codon.

BINAS Tabel 71G

Genetische code

• Eiwit bestaat uit aminozuren (20 verschillende)
• Codon: drie opeenvolgende nucleotiden mRNA coderen voor één aminozuur
• Binas tabel 67H

tRNA

• Enkelstrengs RNA-molecuul
• CCA aan 3'-uiteinde kan aminozuur binden
• Drie nucleotiden (onderin) vormen anticodon, binden aan codon mRNA

tRNA

Bijvoorbeeld:

• codon voor Serine = AGC, 
• worden gelezen door tRNA met anticodon UCG 

tRNA-molecuul

Ribosoom

• twee delen
• drie tRNA-bindingsplaatsen
• mRNA-bindingsplaats
• mRNA afgelezen van 5' naar 3'

DNA-replicatie en transcriptie altijd van 3' 

naar 5'- kant aflezen,

Translatie is van 5' naar 3-kant aflezen!!

Ribosomen

Ribosoom

Snel, veel eiwitten maken

Polyribosomen: clusters van ribosomen

Release-factor: bindt aan stopcodon in mRNA = loslaten aminozuurketen + ribosoom valt uiteen

Polyribosoom

• meerdere ribosomen binden hetzelfde mRNA
• ribosoom klaar met translatie bij stopcodon, bindt direct weer bij startcodon
• releasefactor zorgt dat aminozuurketen loslaat

Aan de slag

Maak de opdrachten van basisstof 4

Werk de opdrachten van basisstof 1 t/m 3 bij

Maak een overzichtstekening van transcriptie en translatie (geef hierin ook aan waar het in de cel plaatsvindt)