H5.1 De Koude Oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

 H5 De Koude oorlog

5.1 Een verdeelde wereld

Leerdoelen 5.6

1. Welke afspraken werden gemaakt na de Tweede Wereldoorlog?
   
   
2. Welke verschillen waren er tussen Oost en West?
   
   
3. Welke militaire bondgenootschappen stonden tegenover elkaar na de Tweede Wereldoorlog?

Kaart van Europa (juli 1940) 

Na de overgave door Frankrijk.

juli - okt 1940: Slag om Engeland
De Engelsen (Churchill) blijken niet te verslaan in de lucht (RAF).

Duitsland valt Sovjet-Unie aan

Operatie Barbarossa

juni - december 1941

Ondanks het niet-aanvalsverdrag, valt Duitsland de Sovjet-Unie aan:

Hitler heeft de 'Lebensraum' en de grondstoffen nodig voor zijn volk.

Kaart van Europa (1941-1942) na de inval van Duitsland in de Sovjet-Unie.

Hitler breekt de afspraken van het niet-aanvalsverdrag met Stalin.

Conferentie van Jalta

februari 1945

Leiders van GB (Churchill), de VS (Roosevelt) en USSR (Stalin).

Gemaakte afspraken:

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN).
• Invloedssferen Oost en West > wie krijgt zeggenschap over welke landen?
• Organiseren rechtbanken voor oorlogsmidadigers na de oorlog.

Conferentie van Potsdam

juli 1945

Leiders van GB (Attlee), de VS (Truman) en USSR (Stalin).                               

Gemaakte afspraken:

• Denazificatie, demilitairisering en democratisering van Duitsland.
• Instelling bezettingszones Duitsland en Berlijn 

Verdeling Duitsland

1945

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: FR, GB, VS en USSR.
  

• Ook Berlijn wordt in vier zones verdeeld.
  

• Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie (eilandje).

De Verenigde Naties

• Oktober 1945: opgericht VN. 193 landen worden lid.
• Doel:  toezien op vrede en veiligheid in de wereld.
  
• Middelen:   de blauwhelmen (internationaal leger)

• Veiligheidsraad:    5 permanente leden (Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China, Sovjet-Unie)
  10 wisselende leden
  Permanente leden van de Veiligheidsraad hebben veto-recht. Als één van hen dit gebruikt, gaat een plan niet door.

Wat maakt de Sovjet-Unie tot een bondgenoot van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog?

1. Het niet-aanvalsverdrag van 1939
2. D-Day
3. De aanval op Pearl Harbor
4. Operatie Barbarossa

Welke conferentie zie je hier op de achtergrond?

1. Jalta
2. Potsdam

Wanneer is de Verenigde Naties opgericht?

1. 1945
2. 1948
3. 1949
4. 1955

Begin van de Koude Oorlog

Periode van spanningen tussen Verenigde Staten (VS) en Sovjet-Unie (USSR) 1945-1989.

De gemeenschappelijke vijand Duitsland is weg, hoe nu verder?

Grootmachten >1945 na WO II / in Koude Oorlog > 2 landen

Westblok (VS + bondgenoten) (blauw)
Oostblok (USSR + bondgenoten) (rood)     

* overigen, geen samenwerking (groen)

• Verenigde Staten & bondgenoten (blauw)
• Sovjet-Unie & satelietsstaten (rood)
  
  
  = twee (2) in totaal

Twee grootmachten

Wantrouwen

• 1945: Opvolger president Roosevelt:
  Harry Truman (VS) is fel anti-communistisch.
  

• Relatie tussen Truman en Stalin komt steeds meer onder druk.
  
  
• Containment: VS wil voorkomen dat communisme verspreid.
  
  
• 1949: USSR heeft atoombom.

Wantrouwen

• Josef Stalin: paranoide leider
  

• Teleurgesteld over het uitblijven van een Westers front tot 1944 tijdens Tweede Wereldoorlog.
  
  
• Gesprekken bij Potsdam verlopen moeizaam, kon het beter vinden met Roosevelt.
  
  
• Staat veroverde gebieden niet af.

Invloedssferen

Verdeling Europa West- en Oostblok. Grens: IJzeren Gordijn.

• USSR heeft invloed op gebieden die zij veroverd heeft op Duitsland.

• USSR bepaald wat in satellietsstaten gebeurt (economie, politiek).

• Het Westblok kan niet ingrijpen in Oostblok uit angst voor WO III.
  

Satellietstaten

Alle landen die veroverd waren door de Sovjet-Unie op Duitsland:

Oost-Duitsland, Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije.

• Communistische dictaturen
• Communistische vlaggen (rode ster en/of hamer & sikkel)
• Communistische economieën

Communisme

• Gelijkheid: geen standen meer.
  
  
• Geen bezit: alles is van de staat
  
  
• Iedereen verdient hetzelfde: geen verschil arm en rijk.
  
  
• Tijdens de economische crisis erg aantrekkelijk voor veel mensen!
  
  De oplossing voor de problemen?

Verenigde Staten (VS): 

Democratie met vrijheid

Kapitalisme

Vrijemarkteconomie

Sovjet-Unie (USSR): 

Dictatuur met gelijkheid

Communisme

Planeconomie

Westblok invloedssfeer

Oostblok invloedssfeer

0

NAVO: opgericht in april 1949

Noord-Atlantische Verdragsorganisatie

Militair bondgenootschap Noord-Amerika en West-Europa tegen communisme.

Warschaupact: opgericht in 1955 door de USSR.

Als antwoord op de NAVO
Militair bondgenootschap tussen Sovjet-Unie en satelietsstaten.

De NAVO vs. Warschaupact

Wie zijn de grootmachten vóór de Tweede Wereldoorlog?

1. Groot Brittannië, Frankrijk, Verenigde Staten en Italië
2. Groot-Brittannië, USSR en Duitsland
3. Verenigde Staten, Japan, Groot Brittannië en Italië
4. Verenigde Staten, USSR, Groot-Brittannië en Frankrijk

Wie zijn de grootmachten ná de Tweede Wereldoorlog?

1. Groot-Brittannië, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
2. China, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
3. Verenigde Staten en Sovjet-Unie
4. Frankrijk, Verenigde Staten, Sovjet-Unie

Wat is het doel van de containment-politiek?

1. Hulp geven aan de communistische landen.
2. Het voorkomen van verspreiding van communistische invloed in de wereld.
3. Financiële en militaire hulp bieden aan Europa.
4. Het vernietigen van de communisten.

Welk land was een satellietstaat van de Sovjet-Unie?

1. Denemarken
2. Tsjecho-Slowakije
3. Oostenrijk
4. Italië

Koppel de volgende onderdelen aan het juiste land

Verenigde Staten

Sovjet-Unie

Communistisch

Kapitalistisch

vrijheid

gelijkheid

NAVO

Warschaupact

Vrije markt

Planeconomie

Maak opdracht 1 t/m 4 op blz.129 in het tekstboek.