5.4 De Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van ontdekkers en hervormers

5.4 De Opstand

Leerdoel

In deze paragraaf leer je hoe het conflict in de Nederlanden resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Problemen in de Nederlanden

1. Centralisatiepolitiek van Karel V en zoon Filips II (politiek).

2. Kettervervolgingen in de Nederlanden (godsdienstig).

3. Armoede onder deel van de bevolking (economisch).

De Beeldenstorm

= Actie van protestanten om beelden en versieringen uit kerken te verwijderen, bedoeld om onderdak te regelen voor protestantse kerkdiensten.

Brak uit in 1566 en verspreidde zich in korte tijd door de hele Nederlanden.

De IJzeren Hertog

Landvoogdes Margareta herstelde de rust.

Maar Filips II besloot dat er hardere maatregelen nodig waren in de Nederlanden.

Hij stuurde een Spaanse veldheer ter vervanging: Hertog van Alva.

De IJzeren Hertog

Hij richtte de Raad van Beroerten op die de daders van de Beeldenstorm moest straffen.

Veel Nederlandse edelen ontvluchtte de Nederlanden, waaronder Willem van Oranje.

Oorlog in de Nederlanden

Vanuit Duitsland valt Willem van Oranje met huurlegers op twee plaatsen de Nederlanden binnen (1572).

Dit mislukt.

Oorlog in de Nederlanden

Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen (protestantse opstandelingen die vechten vanaf zee) Den Briel.

Daarna sluiten steeds meer steden in Holland en Zeeland zich aan bij de Opstand.

De Spaanse furie

De opvolger van de Hertog van Alva (Requesens) overleed in 1576. Daarnaast raakte Spanje bankroet.

Gevolg: Spaanse militairen gaan plunderend door Nederlandse steden heen.

De Pacificatie van Gent

Alle zeventien gewesten gaan samenwerken en komen zo samen in opstand tegen Filips II.

Maar door verschillen komt er weinig van de samenwerking terecht.

Unie van Atrecht

Enkele Franstalige gewesten in het zuiden sloten zich in 1579 aaneen in de Unie van Atrecht en besloten vrede te sluiten met Filips II.

Dit betekende dus het einde van de Pacificatie van Gent.

Unie van Utrecht

Direct daarna verenigen de gewesten die de Opstand willen voortzetten zich in de Unie van Utrecht.

Willem van Oranje vogelvrij

Willem van Oranje had zich ontpopt tot de leider van de Opstand tegen Spanje van Filips II.

In 1580 verklaarde Filips II hem vogelvrij.