1.5 Goden en mummies

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de Lessonup!
4. Ben je zover? Toppertje 
5. Welke Egyptische goden kun je vinden op Google?

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling paragraaf 1.4
2. Leerdoelen
3. Start maken 1.5 Goden en mummies
4. Natuurgodsdiensten
5. 5 belangrijkste goden
6. Het dodenboek van Hoenefer
7. Aan de slag! 

Herhaling: Door irrigatielandbouw kon Egypte veel voedsel produceren.

Wat betekent irrigatielandbouw?

1. Dat je huizen op het land bouwt.
2. Landbouw met behulp van kanaaltjes graven.
3. Landbouw zonder gebruik van water.
4. Landbouw door gebruik van dieren.

Herhaling: Wat is een ambacht?

1. Een beroep waarbij goederen of waren worden gemaakt.
2. Een beroep dat in de industrie een grote rol speel.
3. Een getal dat werd gebruikt in de middeleeuwen.
4. Een groot blok metaal waarop de smid zijn werktuigen aansloeg.

Herhaling: Zet de personen op de juiste plek

Ontstaan gelaagde samenleving in Egypte.

Herhaling: Wat wordt er bedoeld met:
'Het geschenk van de Nijl'

Leg uit.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

1.  Hoe het Egyptische geloof tot stand is gekomen. 
2. Je weet waarom we het Egyptische geloof een natuurgodsdienst noemen.
3. Ook ken je de 5 belangrijkste Egyptische Goden.
4. En weet je hoe de overledenen Egyptenaren het dodenrijk betraden.

1.5 Goden en mummies

Natuurgodsdienst

• Ze zagen veel in de natuur gebeuren, die ze niet altijd snapten.
• Zochten naar verklaringen?
• Dingen in de natuur worden aanbeden.

• Goden moesten al deze onverklaarbare dingen veroorzaken.
• Onverklaarbare dingen moesten een verklaring hebben; Goden

• Veel goden zagen eruit als dieren.
• Veel Goden.

Jakhals

De Egyptenaren zagen jakhalzen (soort wilde honden) bij de graven van overleden mensen. Daarom beeldden ze Anubis, de god van de begraafplaatsen, af met de kop van een jakhals.

LD: Natuurgodsdiensten

Wat betekent dat?

Osiris

• Oppergod (belangrijkste god) 
• God van het Dodenrijk
  

• Hij wordt gezien als eerste koning van Egypte

• Afgebeeld als mummie, omdat hij door zijn jaloerse broer Seth in 14 stukken is gehakt

• Isis heeft Osiris gemummificeerd om het lichaam weer heel te maken.

God Seth

Seth werd gezien als de god van de woestijn, chaos, onvruchtbaarheid, van stof en kale grond en als een vijand van de mens.

Isis

• Godin van de Vruchtbaarheid.

• Uit de tranen van Isis is de Nijl ontstaan.

• Vrouw van Osiris.

Horus

• God van de koningen.
• God van de hemel.

• Zoon van Osiris en Isis.

• Afgebeeld als havik.

Anubis

• God van de doden/ begraafplaats.
• Begeleider van de doden.

• (Kop van een) jakhals

• Jakhalzen werden vaak gezien in de buurt van graven.

Ra

• Zonnegod.

• Afgebeeld als valk.

• Later samengevoegd met de god Amon tot Amon-Ra.

n

Egyptische dodenboek van Hoenefer

Veer der waarheid

Weegt de veer zwaarder dan het hart? Dan heeft de overledene een goed leven geleefd en mag het binnentreden tot het dodenrijk.

Hart van de overledenen

Weegt het hart zwaarder dan de veer, dan heeft de overledenen geen goed leven geleefd en wordt de overledenen verslonden door de God Ammit.

God Ammit

Ze heeft het hoofd van een krokodil, de voorpoten van een leeuw, en het achterlijf van een nijlpaard. In het Egyptische dodenrijk at Ammit de zielen van mensen die niet goed hadden geleefd, zodat ze geen rust zouden vinden.

Weegschaal

Oppergod Osiris

Anch

Levenskruis/eeuwig leven na de dood.

God Anubis

God van de doden en begraafplaats. 

Hij begeleidt de doden

Anch - Levenskruis/eeuwig leven na de dood.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

1.  Hoe het Egyptische geloof tot stand is gekomen.
2. Je weet waarom we het Egyptische geloof een natuurgodsdienst noemen.
   
3. Ook ken je de 5 belangrijkste Egyptische Goden.
   
4. En weet je hoe de overledenen Egyptenaren het dodenrijk betraden.

LD: Welke functie hoort bij welke God?

Isis

Oppergod en God van het dodenrijk

God van de doden

Godin van de vruchtbaarheid

God van de zon

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Hoe het Egyptische geloof tot stand is gekomen.
LD2: Je weet waarom we het Egyptische geloof een natuurgodsdienst noemen.
LD3: Ook ken je de 5 belangrijkste Egyptische Goden.
LD4: En weet je hoe de overledenen Egyptenaren het dodenrijk betraden.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 1.5 Goden en mummies

Opdrachten: 2, 3, 4 & 5

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de Lessonup!
4. Ben je zover? Toppertje 

Mummie

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling vorige les
2. Leerdoelen
3. Afmaken 1.5 Goden en mummies
4. Leven na de dood
5. Toetanchamon
6. Aan de slag! 

Herhaling: Natuurgodsdienst

• Ze zagen veel in de natuur gebeuren, die ze niet altijd snapten.
• Zochten naar verklaringen?
• Dingen in de natuur worden aanbeden.

• Goden moesten al deze onverklaarbare dingen veroorzaken.
• Onverklaarbare dingen moesten een verklaring hebben; Goden

• Veel goden zagen eruit als dieren.
• Veel Goden.

Jakhals

De Egyptenaren zagen jakhalzen (soort wilde honden) bij de graven van overleden mensen. Daarom beeldden ze Anubis, de god van de begraafplaatsen, af met de kop van een jakhals.

n

Herhaling: Egyptische dodenboek van Hoenefer

Veer der waarheid

Weegt de veer zwaarder dan het hart? Dan heeft de overledene een goed leven geleefd en mag het binnentreden tot het dodenrijk.

Hart van de overledenen

Weegt het hart zwaarder dan de veer, dan heeft de overledenen geen goed leven geleefd en wordt de overledenen verslonden door de God Ammit.

God Ammit

Ze heeft het hoofd van een krokodil, de voorpoten van een leeuw, en het achterlijf van een nijlpaard. In het Egyptische dodenrijk at Ammit de zielen van mensen die niet goed hadden geleefd, zodat ze geen rust zouden vinden.

Weegschaal

Oppergod Osiris

Anch

Levenskruis/eeuwig leven na de dood.

God Anubis

God van de doden en begraafplaats. 

Hij begeleidt de doden

Herhaling: Welke functie hoort bij welke God?

Isis

Oppergod en God van het dodenrijk

God van de doden

Godin van de vruchtbaarheid

God van de zon

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

1. Hoe een overledenen werd gemummificeerd.
   
2. Waarom een overledenen gemummificeerd werd.
3. Ook weet je het verschil tussen een directe bron en een indirecte bron.
   
4. En ken je het verhaal van Toetanchamon en Cleopatra.

Leven na de dood

Egyptenaren geloven in een leven na de dood:

1. Eerst worden de organen verwijderd. Deze worden in speciale vazen gedaan: canopen.

2. Vervolgens wordt er een berg zout over het lichaam gelegd om al het vocht uit het lichaam te krijgen.

3. Het lichaam wordt na ongeveer 30 dagen schoongemaakt en gebalsemd met geurige olie.

4. Alle lichaamsholten worden gevuld met doeken, stro, klei en kruiden.

5. Daarna wordt het lichaam in doeken gewikkeld, zodat er een mummie ontstaat.

Het hart is teruggeplaatst, onder een amulet van een scarabee, maar alle andere organen worden bewaard in canopen.

Sacrabee

Een scarabee is een Oud-Egyptisch siervoorwerp, meest een amulet of zegel, in de vorm van een heilige pillenkever. Dit diertje, dat zelf ook wel scarabee wordt genoemd, is een soort mestkever. Mestkevers verzamelen mest van herbivoren, zoals paarden en kamelen, waarin nog veel onverteerde vezels zitten. Daar draaien ze ballen van waar ze hun eieren in leggen.

Begraven

• Eerst in piramiden, maar dat kostte veel tijd om te maken.
• En ze vielen nogal op (?)
• Leeggeroofd!
• Vallei der Koningen.
• Rotsgraven in het zuiden van Egypte begraven. 
• Ook veel plunderingen.
• Maar niet allemaal....

Wat hoorde niet bij het maken van een mummie?

1. Hersens er uit halen.
2. Lichaam in zout leggen.
3. Organen in potten stoppen.
4. Lichaam beschilderen.

LD: Waarom werd er een mummie van een farao gemaakt

1. Dan konden ze hem ten toon stellen.
2. Hij had zijn lichaam nodig in het dodenrijk.
3. Hij was niet echt door.
4. Anders ging hij stinken.

Het graf van Toetanchamon

Toetanchamon

• 1333 - 1323 v. Chr.
• 9 jaar oud > Farao
• 19 jaar oud > Overleden
• Howard Carter 1922
• De vloek van de Farao?

Dodenmasker Toetanchamon

Het beroemde gouden masker van farao Toetanchamon werd in 1922 gevonden door de Britse archeologen Howard Carter en George Herbert. Toen de twee archeologen de tombe van Toetanchamon betraden, bleek die nog onaangeroerd te zijn. De farao regeerde ongeveer van 1333-1323 v.Chr.

De vloek van de farao: Na de ontdekking van zijn graf ontstond er een legende over een "vloek van de farao." Verschillende mensen die betrokken waren bij de opgraving stierven kort daarna onder mysterieuze omstandigheden, wat bijdroeg aan de mythe. Wetenschappers geloven echter dat het gewoon toeval was of dat er een natuurlijke oorzaak aan ten grondslag lag, zoals blootstelling aan schimmels in het oude graf.

Laatste farao: Cleopatra

• Farao Cleopatra
• Regeerde tijdelijk tot broertje oud genoeg was.
•  Wilde de macht houden!
• Vijanden en vluchten.
• Julius Caesar (Ptolemaeus XV)
• Vernedering tegen Octavianus.
• Zelfmoord; giftige slangen.
• Einde van het faraotijdperk! 

Cleopatra

Julius Caesar

Directe bronnen

• Zijn in de tijd waarover ze gaan gemaakt.
• Dagboek Anne Frank
• Speerpunten
• Documenten

• Zijn meestal gemaakt door iemand die bij de gebeurtenis aanwezig was, maar dat hoeft niet altijd.

Indirecte bronnen

• Zijn gemaakt door iemand die er niet zelf bij was.
• Heeft de informatie gekregen via andere. 
• Geschiedenisboek
• Tijdschriftartikel
• Documentaire

Is de afbeelding een directe of een indirecte bron?

1. Directe
2. indirect

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

1. Hoe een overledenen werd gemummificeerd.
   
2. Waarom een overledenen gemummificeerd werd.
   
3. Ook weet je het verschil tussen een directe bron en een indirecte bron.
   
4. En ken je het verhaal van Toetanchamon en Cleopatra.

LD: Is de afbeelding een directe of een indirecte bron?

1. Direct
2. indirect

LD: Is de afbeelding een directe of een indirecte bron?

1. Direct
2. indirect

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Hoe een overledenen werd gemummificeerd.
LD2: Waarom een overledenen gemummificeerd werd.
LD3: Ook weet je het verschil tussen een directe bron en een indirecte bron.
LD4: En ken je het verhaal van Toetanchamon en Cleopatra.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 1.5 Goden en mummies

Opdrachten: 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 & 10