Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

18. Wat is een mutatie?

1. Een aandoening die is ontstaan bij de vorming van geslachtscellen.
2. Een erfelijke aandoening die is veroorzaakt door ziekteverwekkers.
3. Een verandering in het DNA veroorzaakt door een verandering van één gen.
4. Een ziekte die ontstaat door één zieke cel tussen gezonde cellen.

19. Wat is evolutie?

1. Het ontstaan en weer uitsterven van een diersoort.
2. Het ontstaan van de ene soort uit de andere soort.
3. Het ontstaan van nieuwe soorten organismen door klimaatverandering.
4. Organismen die in een nieuwe omgeving zijn gaan leven.

20 Charles Darwin ontdekte dat de aarde en zijn soorten voortdurend veranderen. Hij ontdekte dat goed aangepaste organismen meer kans hebben op nakomelingen dan minder goed aangepaste organismen.
Hoe wordt dit laatste ook wel genoemd?

1. erfelijke variatie
2. kunstmatige selectie
3. natuurlijke selectie
4. variatie in fenotype

Volgens de evolutietheorie hebben de Aziatische en de Afrikaanse olifant zich ontwikkeld uit

 ‘oer-olifantachtigen’ die ruim 50 miljoen jaar geleden op aarde leefden.

In de afbeelding is deze ontwikkeling weergegeven in een stamboom.

Hierover gaat vraag 22.

(volgende slide)

22. Naar aanleiding van deze stamboom worden twee uitspraken gedaan.
Geef aan of ze juist of onjuist zijn.

a. Zowel de Aziatische als de Afrikaanse olifant heeft zich ontwikkeld uit de Moeritherium.

b. De Wolharige mammoet is uitgestorven in het Pleistoceen.

In de afbeelding is een stamboom van enkele soorten organismen schematisch getekend. Elk rondje stelt een soort voor. 

Over deze afbeelding gaan de vragen 29 en 30.
(beantwoorden op de volgende slides)

23. Met welk nummer is de soort aangegeven die het langst geleden heeft geleefd?

24. Met welke nummers zijn soorten aangegeven die uit soort 7 zijn ontstaan?

Bij sommige baby’s die geboren zijn met donker haar, wordt het haar na enkele maanden lichter. Tijdens de puberteit wordt het haar dan weer donkerder.

De kleur van het haar vlak na de geboorte wordt beïnvloed door geslachtshormonen van de moeder. Na een tijdje zijn die uit het bloed van de baby verdwenen. In de puberteit neemt de productie van geslachtshormonen bij het kind toe.

Hierover gaan vraag 25 en 26 op de volgende slides.

25. Verandert door de werking van de geslachtshormonen het fenotype voor ‘haarkleur’?

26. Verandert door de werking van de geslachtshormonen het genotype voor de “haarkleur’?

In de afbeelding hieronder zie je een deel van een geologische tijdschaal en de
evolutie van het paard. 

Deze afbeelding hoort bij vraag 31 en 32. 

31. De Eohippus leefde ongeveer 60 miljoen jaar geleden.

In welk tijdvak leefde de Eohippus? 

(beantwoorden op volgende slide)

31. De Eohippus leefde ongeveer 60 miljoen jaar geleden.

In welk tijdvak leefde de Eohippus?

Een paleontoloog is iemand die fossielen onderzoekt. Op een dag onderzoekt de paleontoloog fossiele resten die tijdens een opgraving uit de bodem zijn gehaald. 

Het zijn de fossiele resten van een Eohippus, een Mesohippus en van een Pliohippus. 

32. Welk fossiel heeft waarschijnlijk het diepst in de aarde gezeten?

(beantwoorden in de volgende slide)

32. Welk fossiel heeft waarschijnlijk het diepst in de aarde gezeten?

Hiernaast zie je een deel van de stamboom van de familie van Lenthe.

32. Een genotype kun je aangeven met AA, Aa of aa.

Welk genotype heeft Lenthe? Leg je antwoord uit.

(beantwoorden op volgende slide)

32. Een genotype kun je aangeven met AA, Aa of aa.

Welk genotype heeft Lenthe? Leg je antwoord uit.

Het gen voor krullend haar is dominant (A), dat voor steil haar recessief (a). Een vrouw die homozygoot is voor steil haar krijgt vier kinderen van een man met krullend haar (zie de afbeelding).

33. Wat is het fenotype van kind P?

(beantwoorden op volgende slide)

33. Wat is het fenotype van kind P?

Bij varkens en wilde zwijnen wordt het geslacht op dezelfde manier bepaald als bij de mens. 

In de afbeelding zijn chromosomen uit een cel te zien.

34. Zijn deze chromosomen afkomstig uit een cel van een mannelijk of van een vrouwelijk dier? (beantwoorden op volgende slide)

A. man

B. vrouw

C. kun je niet zien

34. Zijn deze chromosomen afkomstig uit een cel van een mannelijk of van een vrouwelijk dier?

1. Man
2. Vrouw
3. Kun je niet zien
4. Weet ik niet

Bij rundvee is zwartbont dominant over roodbont 

(zwartbont = A en roodbont = a).

35. Wat is de kans op een zwartbont kalf, als beide ouders roodbont zijn?

1. 0 %
2. 25 %
3. 50 %
4. 100 %

Soms wordt een drieling geboren. 

Drielingen kunnen op verschillende manieren ontstaan. 

In de afbeelding is een van de mogelijke ontstaanswijzen van een drieling schematisch weergegeven. Kind 3 is een meisje.

vraag op volgende slide

21. Is uit het geslacht van kind 3 (meisje) met zekerheid af te leiden welk geslacht de andere kinderen hebben?

1. Nee.
2. Ja, alleen voor kind 1.
3. Ja, alleen voor kind 2.
4. Ja, zowel voor kind 1 als voor kind 2.