Grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat leren we vandaag?

• Wat weten we nog?
• Waarom woordsoorten?
• Zelfstandig naamwoord(zn)
• Bijvoeglijk naamwoord (bn)
• lidwoord(lw)
• werkwoord(ww): zelfstandig werkwoord (zww) en hulpwerkwoord (hww)
• Deze woordsoorten te vinden in een zin. 

Welke grammatica
woordsoorten ken je?

Benoem de woordsoorten in onderstaande zin:
'In Alkmaar kregen de voetballers ruzie met hun jaloerse tegenstanders.

Antwoord

• In- voorzetsel  
• Alkmaar – zelfstandig naamwoord 
• kregen – werkwoord 
• de – (bepaald) lidwoord 
• voetballers – zelfstandig naamwoord

• ruzie – zelfstandig naamwoord
  
• met – voorzetsel
  
• jaloerse – bijvoeglijk naamwoord
  
• tegenstanders – zelfstandig naamwoord

Waarom woordsoorten?

Belang voor andere talen

Hoe weet je anders wat in Duits een znw is?

Zelfstandig naamwoord(znw)

• Zelfstandig naamwoord(znw): is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel--> dochter, bloem 
• Eigennaam = zelfstandig naamwoord -->Pieter, Purmerend 
• Concreet zelfstandig naamwoord: iets tastbaar/ iets wat je kan aanraken--> koelkast, mobiel
• Abstact zelfstandig naamwoord: kan je niet aanraken-->verliefdheid, maand 

Zelfstandig naamwoord vinden?!

• Heeft meestal een enkelvoud(ev) en een meervoud(mv) (vriend-vrienden)
• Je kan er een verkleinwoord van maken (vriend-vriendje)
• je kan er de, het, of een voor zetten( de vriend, het paard, een bos)

Welk woord of woorden zijn een zelfstandige naamwoord?
'Laila heeft het boek meegenomen!'

1. Laila, heeft
2. Laila, boek
3. Laila
4. boek

Lidwoord(LW)

• 3 lidwoorden
• Bepaald lidwoord(BLW) --> de, het
• Onbepaald lidwoord(OLW) -->een 

• Het sprookje gaat over de dochter van de koning.
  

LET OP!

• Soms spreek je 'een' uit als 1. --> Dan geen lidwoord
• Laatst kwam ik een van de spelers tegen. 

• Soms hoort 'het' niet bij een znw. --> Dan geen lidwoord.
• Volgens de weerman gaat het binnenkort vriezen. 

Lidwoord vinden?!

• hoort altijd bij een znw
• een boek
• soms staan tussen het lidwoord en het znw woord nog andere woorden
• een bijzonder spannend boek

Wijs de lidwoord(en) aan
'Volgens de leraar is het binnenkort vakantie.'

1. leraar
2. het
3. de, het
4. de

Bijvoeglijk naamwoord

Sleep de kenmerken van de woordsoorten naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.

Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.

Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.

Een eigennaam is een vorm van deze woordsoort.

Deze woordsoort zegt iets over het ZN.

Deze woordsoort staat meestal vóór het ZN.

Deze woordsoort heeft een korte en een lange vorm.

Je kunt vaak de trappen van vergelijking erop toepassen.

Er bestaat ook een stoffelijke variant van deze woordsoort.

Zelfstandig naamwoord (ZN)

• Woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.
• Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.
• Het heeft vaak een vorm voor enkelvoud en meervoud.
• Een eigennaam is ook een ZN.
  

Bijvoeglijk naamwoord (BN)

• Zegt iets over het ZN.
• Kan voor of achter het ZN staan.
• Het BN heeft vaak een korte en een lange vorm (met -e).
• Een BN kent meestal de trappen van vergelijking.
• Een stoffelijk BN zegt van welk materiaal iets gemaakt is.
  

Werkwoord(WW)

• Zegt wat iets of iemand doet(lachen, huilen) of overkomt(vallen)
• Zijn ook werkwoorden met een vagere betekenis: kunnen, woorden, zijn.

werkwoordsvormen

• infinitief(inf): hele werkwoord: lachen
• persoonsvorm tegenwoordige tijd(pvtt): lach, lacht
• persoonsvorm verleden tijd(pvvt): lachte, lachten.
• voltooid deelwoord(vd): gelachen.
• onvoltooid deelwoord(od): lachend. 

Werkwoord vinden?!

• kan je vervoegen!
• Dan geef je verschillende werkwoordsvormen: vallen, valt, vielen. 

Wat zijn de werkwoorden?
Op vakantie heb ik veel gelopen!

1. heb gelopen
2. heb
3. gelopen
4. heb veel gelopen

Zelfstandig werkwoord (ZWW)

• Heeft een duidelijke betekenis.
• In elke zin zit altijd één ZWW.
• Bij meerdere werkwoorden in een zin, staat het ZWW meestal achteraan.
  

Hulpwerkwoord (HWW)

• Heeft een minder duidelijke betekenis.
• Niet elke zin bevat een HWW.
• Er kunnen meer HWW's in
  een zin voorkomen.
  

Bij de bakker koop ik gebak.
Ik heb gebak gekocht bij de bakker.
Ik zou ook brood hebben kunnen kopen bij de bakker.

Hij heeft die opdracht moeten maken. 

heeft

moeten

maken

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

hulpwerkwoord