Medische ethiek & Principe ethiek

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Principe ethiek / Medische ethiek

Opleiding: Maatschappelijk zorg

Leerjaar : 1

Les 4

Wat gaan we doen?

Principe ethiek

4 principes

Utrechtse methode

Fases van Utrechtse methode

Opdracht

Principe ethiek

Rechten en plichten

Medische ethiek

4 principes 

1. Patiënt heeft autonomie

2. Niet schaden

3. Weldoen

4. Rechtvaardigheid

Utrechtse methode

Fases van Utrechtse methode

Fase 1: Verkenning

Fase 2: Explicitering

Fase 3: Analyse

Fase 4: Afweging

Fase 5: Aanpak (welke stappen hierna?)

Fase 6: Evalueren

Casus voorbeelduitwerking

Mevrouw de Vries, een 78-jarige dame met gevorderde Parkinson, woont al vier jaar in Zorgcentrum De Linde, waar ze een hechte band heeft opgebouwd met haar verzorgers en de andere bewoners. De stabiliteit en vertrouwdheid die het zorgcentrum haar biedt, dragen bij aan haar welzijn en gevoel van veiligheid. Haar dochter, mevrouw Hendriks, heeft echter besloten dat het tijd is om haar moeder te verhuizen naar een ander zorgcentrum, Zorgcentrum De Groene Oase, omdat dit volgens haar beter is uitgerust om de medische zorgbehoeften van mevrouw de Vries te vervullen.

Toen mevrouw de Vries hoort over de verhuizing, reageert ze met verwarring en verdriet. Door haar ziekte heeft ze moeite met het begrijpen van het plan, en de gedachte aan verandering veroorzaakt haar veel angst. Ze vertoont tekenen van verergerde motorische klachten en vermijdt contact met anderen, wat haar onbehagen weerspiegelt.

Om haar overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen, wordt een gedetailleerd plan opgesteld. Mevrouw de Vries krijgt de kans om in de weken voorafgaand aan de verhuizing vaker op bezoek te gaan bij Zorgcentrum De Groene Oase. Tijdens deze bezoeken wordt ze stap voor stap vertrouwd gemaakt met haar nieuwe omgeving en het personeel. Haar vertrouwde verzorgers van De Linde blijven in contact en begeleiden haar tijdens de eerste kennismakingsmomenten met de nieuwe zorginstelling.

Op de dag van de verhuizing wordt mevrouw de Vries met zorg en aandacht verwelkomd in Zorgcentrum De Groene Oase. Het personeel zorgt ervoor dat ze zich op haar gemak voelt, met extra aandacht voor haar motorische klachten en het bieden van emotionele steun. Er wordt alles aan gedaan om haar overgang naar de nieuwe plek zo rustig mogelijk te laten verlopen, met geduld en zorg voor haar persoonlijke behoeften.

Voorbeelduitwerking opdracht

1. Ethische dilemma's en waarden

Ethische dilemma’s:

Autonomie versus bescherming: Mevrouw de Vries heeft gevorderde Parkinson, wat betekent dat haar vermogen om haar eigen keuzes te maken beperkt is. Haar dochter heeft besloten dat ze naar een ander zorgcentrum moet verhuizen, maar dit brengt de vraag op of mevrouw de Vries' wens om in haar vertrouwde omgeving te blijven voldoende is gerespecteerd.

Patiëntenrechten: Mevrouw de Vries heeft recht op een zorgomgeving die haar welzijn bevordert. Dit roept de vraag op of de verhuizing naar Zorgcentrum De Groene Oase daadwerkelijk haar welzijn bevordert, zowel fysiek als emotioneel.

Welzijn van de patiënt: Mevrouw de Vries voelt zich verward en verdrietig door de verhuizing. De angst die ze ervaart, kan haar fysieke en emotionele gezondheid beïnvloeden, waardoor het belangrijk is om te zorgen voor een zorgvuldige overgang.

Voorbeelduitwerking opdracht

Betrokken waarden:

Autonomie: Het recht van mevrouw de Vries om zoveel mogelijk invloed uit te oefenen op haar leven, zelfs met haar ziekte.

Zorgzaamheid: Het belang van het zorgpersoneel om zowel fysieke als emotionele zorg te bieden aan mevrouw de Vries.

Respect: Het respect voor de gevoelens van mevrouw de Vries en haar familie, in dit geval haar dochter.

Welzijn van de patiënt: De prioriteit ligt bij het beschermen van het welzijn van mevrouw de Vries, wat zowel haar fysieke gezondheid als haar emotionele stabiliteit omvat.

Voorbeelduitwerking opdracht

2. Moreel beraad volgens de Utrechtse methode

Stap 1: Feiten in kaart brengen

- Mevrouw de Vries is 78 jaar en heeft gevorderde Parkinson. Ze woont al vier jaar in Zorgcentrum De Linde.

- Haar dochter wil haar verhuizen naar Zorgcentrum De Groene Oase, omdat dit centrum volgens haar beter is uitgerust voor de medische zorgbehoeften van mevrouw de Vries.

- Mevrouw de Vries reageert met verwarring en verdriet, en vertoont verergering van haar motorische klachten.

- Er is een plan opgesteld om haar geleidelijk te introduceren in de nieuwe zorginstelling, waarbij haar vertrouwde verzorgers blijven ondersteunen.

Voorbeelduitwerking opdracht

Stap 2: Perspectieven en waarden

- Mevrouw de Vries: Haar belangrijkste waarden zijn veiligheid en stabiliteit. Ze voelt zich op haar gemak in Zorgcentrum De Linde en heeft moeite met veranderingen. Haar verwarring en verdriet tonen aan dat de verhuizing een grote emotionele impact op haar heeft.

- Haar dochter: De dochter maakt de beslissing om mevrouw de Vries te verhuizen, gebaseerd op de veronderstelling dat Zorgcentrum De Groene Oase betere medische zorg biedt. Haar focus ligt op het verbeteren van de fysieke gezondheid van haar moeder.

- Zorgpersoneel: Het zorgpersoneel moet zowel de fysieke zorg (door de Parkinson) als de emotionele zorg bieden. Ze willen mevrouw de Vries zo goed mogelijk ondersteunen tijdens de overgang en haar geruststellen.

Voorbeelduitwerking opdracht

Stap 3: Belangen afwegen

- De belangen van mevrouw de Vries moeten zowel haar fysieke als emotionele welzijn betreffen. Haar angst en verwarring moeten serieus genomen worden, en het moet worden gewogen of de medische voordelen van de verhuizing opwegen tegen de emotionele schade van de verandering.

- De belangen van de dochter zijn gericht op de veronderstelde medische voordelen van de verhuizing, maar ze moet rekening houden met de impact die dit heeft op de geestelijke gezondheid van haar moeder.

- Het zorgpersoneel moet ervoor zorgen dat de verhuizing zo min mogelijk stress en ongemak veroorzaakt voor mevrouw de Vries, en haar zorgvuldig begeleiden in het proces.

Voorbeelduitwerking opdracht

3. Conclusie over een ethisch verantwoorde benadering

Ethisch verantwoorde benadering:

- Het is belangrijk om een zorgvuldige balans te vinden tussen de medische zorgbehoeften van mevrouw de Vries en haar emotionele welzijn. Gezien haar verwarring en verdriet is het essentieel dat de verhuizing zo voorzichtig mogelijk gebeurt, met aandacht voor haar angst en motorische klachten.

- De geleidelijke kennismaking met Zorgcentrum De Groene Oase is een goede stap om mevrouw de Vries op haar eigen tempo vertrouwd te maken met de nieuwe omgeving. Dit helpt om de angst te verminderen.

- De belangen van haar dochter moeten erkend worden, maar het is belangrijk dat ze ook begrijpt dat de emotionele impact van de verhuizing mogelijk groter is dan ze zich realiseert. Het zou goed zijn om haar te betrekken bij gesprekken over het welzijn van mevrouw de Vries.

- Een ethisch verantwoorde benadering houdt rekening met zowel de fysieke zorgbehoeften van mevrouw de Vries als haar recht op een zorgomgeving die haar emotioneel ondersteunt.

Voorbeelduitwerking opdracht

4. Reflectie op het moreel beraad

Evaluatie van het proces:

- Het moreel beraad was effectief in het brengen van de verschillende perspectieven naar voren. Het helpt bij het zorgvuldig afwegen van de belangen van alle betrokkenen.

Verbeterpunten:

- Er zou meer aandacht kunnen zijn voor de gevoelens van mevrouw de Vries zelf. Ondanks haar verwarring kan haar stem, voor zover mogelijk, een belangrijk onderdeel zijn van het besluitvormingsproces.

- Het zou goed zijn om de dochter verder te ondersteunen in het proces, door haar meer bewust te maken van de emotionele aspecten van de verhuizing. Dit kan door gesprekken met het zorgteam of psychologen.

- Meer betrokkenheid van het zorgpersoneel in het besluitvormingsproces kan helpen om een bredere kijk te krijgen op hoe de verhuizing de patiënt beïnvloedt.

Casus 

Mevrouw Jansen, een 84-jarige dame met gevorderde dementie, woont al vijf jaar in Zorgcentrum De Zilverberg. Ze heeft in deze tijd een sterke band opgebouwd met het personeel en medebewoners, wat haar een gevoel van veiligheid en stabiliteit biedt. Haar zoon, de heer Jansen, heeft echter besloten haar te verhuizen naar Zorgcentrum De Horizon, dat volgens hem beter is uitgerust om aan haar zorgbehoeften te voldoen.

Wanneer mevrouw Jansen hoort over de verhuizing, reageert ze met angst en onrust. Ondanks haar beperkte begrip van de situatie, uit ze haar gevoelens door verhoogde agitatie en huilbuien. De vertrouwde omgeving en relaties in haar huidige verpleeghuis maken het idee van verandering bijzonder beangstigend voor haar.

Om de overgang te vergemakkelijken, wordt een zorgvuldig plan opgesteld. Dit omvat een geleidelijke kennismaking met Zorgcentrum De Horizon, waarbij mevrouw Jansen stap voor stap wordt geïntroduceerd aan de nieuwe omgeving en medewerkers. Haar vertrouwde verzorgers blijven betrokken tijdens de verhuizing om haar te ondersteunen en gerust te stellen.

Bij aankomst in Zorgcentrum De Horizon wordt mevrouw Jansen met veel zorg verwelkomd. Het personeel doet zijn uiterste best om haar een warm welkom te geven en haar zo comfortabel mogelijk te maken, met speciale aandacht voor haar emotionele welzijn en de aanpassing aan de nieuwe situatie.

Opdrachtinstructie

1. Lees de casus van mevrouw Jansen zorgvuldig door en identificeer de ethische dilemma's en waarden die hierbij betrokken zijn, met name met betrekking tot patiëntenrechten, autonomie en het welzijn van de patiënt.

2. Gebruik de Utrechtse methode om een moreel beraad te voeren over deze casus. Bespreek de verschillende perspectieven, waarden en belangen die betrokken zijn bij de beslissing over de verhuizing van mevrouw Jansen.

(maak gebruik van de voorbeelduitwerking)

3. Probeer tot een conclusie te komen over een ethisch verantwoorde benadering van de situatie, rekening houdend met de belangen van mevrouw Jansen, haar zoon, het zorgpersoneel en andere relevante partijen.

4. Reflecteer achteraf op het moreel beraad en evalueer hoe effectief het proces was in het vinden van een oplossing die recht doet aan de ethische principes en belangen van alle betrokkenen. Bespreek eventuele verbeterpunten voor toekomstige morele beraadslagingen.

Afsluiten

Bedankt voor de les!

Volgende week:

Zorgethiek