Hoe ervaren wij ons bestaan als mens? - 1.1 Opmaat, Inleiding & Het gevoel van een zelf in beweging

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Opmaat

Link YouTube Shorts - What is Google LaMDA

Link YouTube Shorts - Google's AI bot LaMDA HIRED A LAWYER!

Terug in de tijd

Om als persoon te worden aangemerkt, moet een wezen bewustzijn hebben.

De mens als denkend wezen.

Fenemenologie verzet zich tegen het dualisme (Plato en Descartes)

Plato

427 - 347 v. Chr.

Verschil tussen tastbare, concrete en individuele dingen én algemene en gemeenschappelijke eigenschappen.

Algemene en gemeenschappelijke eigenschappen zijn Ideeën of Vormen.

Onderscheid waarneembare wereld en de Ideeënwereld.

- Allegorie van de grot 

- Plek van lichaam en geest

René Descartes

1596-1650

Dualisme; lichaam en het denken

Res extensa en res cogitans

Uitgebeidheid en immaterieel.

Wereld als voorgeprogrammeerde machine en het vrije denken.

Descartes

Kritiek op Descartes: het interactieprobleem

Oplossing: de pijnappelklier (epifyse)

Dualisme

Hiërarchisch

Plato - ware kennis via Ideeënwereld

Descartes - zekerheid bestaan in het twijfelende denken

Kritiek

- Onderscheid lichaam en geest bestaat niet

- Onderwaardering lichaam en de fysieke wereld

Dualisme

Ethische implicatie

Gevolg voor hoe we op ons bestaan moet oriënteren.

Bijv: rationeel denken is goed.

Aristoteles, Plato, Descartes..

Een belichaamde ervaring van het denken zal ons ertoe bewegen om onze verhouding tot de wereld en onze oriëntatie op ons bestaan te herzien.

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Inleiding Fenomenologie

Fenomenologie

Eerstepersoonsperspectief

Hoe het voelt

Derdepersoonsperspectief

Hoe het eruitziet 

Je leert niet door kijken, maar door te voelen hoe het voelt terwijl je het doet.

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

1.1 Het gevoel van een zelf in beweging

Maxine Sheets-Johnstone

1930

Kenmerkend voor dans is het gevoel van het bewegend lichaam dat zowel door de toeschouwer als danser wordt ervaren (kinesthesie).

Deze zintuiglijke ervaring is de bron van ons gevoel van zelf.

Sheets-Johnson

Het bewegende lichaam vormt niet alleen ons denken omdat het onze ervaring bemiddelt (kennis is belichaamd),

het is zelf een denken (in beweging).

---

We ontdekken de ervaring van ons eigen bewegende lichaam in onze ontwikkeling (ontwikkelingspsychologie).

Ontwikkeling van kinderen

De ervaring van het eigen lichaam dat betrokken wordt op het hanteren van objecten.

Betekenisvolle relatie tussen omgang met de omgeving en het gevoel van de eigen lichaam

Fenomenologie

O.a. Sheets-Johnstone

Hoe we ons lichaam ervaren is de basis van onze waarneming van de wereld.

Taal ontwikkelt zich vanuit deze interactie tussen het lichaam en de wereld (hoofdstuk 4).

Kennis komt voort uit het sensomotorische lichaam.

Bewustzijn, maar altijd in een lichaam!

(Ik doe of ik kan als basis van zelf)

Cognitie-

wetenschappers

Proprioceptie als lichamelijke grondslag van ons zelfbewustzijn.

Proprioceptie: het vermogen om de positie van onze lichaamsdelen in de ruimte gewaar te worden, evenals de verhouding die ze ten opzichte van elkaar innemen.

Kritiek van Sheets-Johnstone:

Het is juist beweging die dat gevoel van zelf voortbrengt.

Kinesthesie; het vermogen om beweging van het eigen lichaam gewaar te worden.

Het 'ik kan'.

Bewustzijn bestaat in de wereld, niet onafhankelijk ervan.

Eindterm 5

De kandidaten kunnen de opvattingen van Descartes, Sheets-Johnstone, Plessner, De Beauvoir en Fanon over de vraag naar de mens, en de verschillende manieren waarop het lichaam daarbij een rol speelt uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. 

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (Descartes);
• mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam (Sheets-Johnstone);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf (Plessner);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen (De Beauvoir, Fanon).

Eindterm 6

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat mensen volgens Sheets-Johnstone een reflecterend, bewegend lichaam zijn. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg van Sheets-Johnstones fenomenologische benadering van dans en de pre-reflectieve gewaarwording van de ruimtelijkheid en bewegingen van het lichaam;
• de begrippen ‘pre-reflectief’ en ‘lichaamsschema’;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat de gewaarwording van het bewegende lichaam in de ruimte voorafgaat aan bewuste reflectie op onszelf;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat fenomenologie een perspectief biedt op de bestaanservaring.