2,2 - De Europese expansie begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

b

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
  
• De Europese expandie begint
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je benoemenen waardoor Europeanen begonnen met ontdekkingsreizen over zee.

• Kun je beschrijven hoe de Portugezen actief werden in Afrika, Zuid- en Oost-Azië.

•     Kun je uitleggen je hoe Columbus Amerika ''ontdekte''.

• Kun je verklaren hoe en waarom meer Europeanen gingen deelnemen aan de Europese expansie.
  
  

Flag of Portugal, used at sea (cc. 1500).

Benoem hoe het Spaanse rijk en het Ottomaanse rijk omgingen met andersgelovigen, geef ook steeds een verklaring voor hun houding.

In de 16de eeuw hadden slaven alleen een donkere huidskleur.

1. Waar
2. Niet waar

Noem een zo veel mogelijk bekende Europese ontdekkingsreizigers uit de 16de eeuw.
Benoem ook wat deze hebben ontdekt.

Waarom gaan die op ontdekkingsreis?

Karavanen uit het Oosten

• Specerijen en goederen als zijde en suiker waren erg kostbaar.

• De route waar deze werden vervoert naar Europa noemen we de Zijderoute. Deze liep vanuit China naar het Midden-Oosten. 
• Als een handelaar zijn etappe had afgereisd verkocht hij zijn goederen aan de volgende handelaar. Nadat deze klaar was met reizen deed hij hetzelfde. Dit blijft zich herhalen wat resulteert in een hoge prijs bij aankomst in Europa.
  
• Welk rijk ligt er tussen de Aziatische- en de Europese landen?
  

Op zoek naar Indië

• Wat is het gebied Indië eigenlijk?

• een vage verzamelnaam voor alle gebieden in het oosten / zuidoosten van Europa. Huidig Azië.

• In hun reis over land naar Indië zouden de Ottomanen de Europeanen tegenhouden. Om deze reden gingen zij opzoek naar een nieuwe zeeroute.
• Er zou een mythisch rijk van christenen zijn (Pape Jan) en goud voor zover het oog rijkt.
  

https://www.sail.nl/schepen/nao-victoria/

https://www.youtube.com/watch?v=R4kzAi-xaD0

Redenen om op ontdekkingsreis te gaan zijn:

Op zoek naar Indië

• Portugezen zakken langzaam af na ar het zuiden van Afrika, starten daar handelsposten zoals ElMina.
  
• -->Start Europese expansie: de uitbreiding van Europese activiteiten buiten Europa
  

• Innovatie op het gebied van maritieme techniek (kompas en het astrolabium)  en scheepvaart (de Kraak).
• Nieuw doel koning Portugal: een zeeroute naar Indië vinden.
  
• Batholomeus Diaz bereikt in 1488 het zuidelijkste punt van Afrika --> Kaap de Goede Hoop. 

https://www.sail.nl/schepen/nao-victoria/

https://www.youtube.com/watch?v=R4kzAi-xaD0

Da Gama in India 

• Als eerst Europeaan komt Vasco da Gama in 1498 aan in Calicut (India) en probeert te onderhandelen met de lokale handelaars. Deze willen goud of zilver hebben voor hun peper, iets dat Da Gama niet  bij zich heeft. 
• Da Gama gaat vervolgens naar de lokale heerser, de Samorijn, deze is niet onder de indruk . Onderhandelingen lopen vast en er vinden kleine schermutselingen plaats, waarna Da Gama weer vertrekt richting Portugal met een magere lading aan peper. 
  
• Bij terugkomst worden alle kosten terugverdient.
  

• Nieuwe reis --> Pedro Alvares Cabral (1500) ''ontdekt'' Brazilië, en vaart door naar India, Calicut.  --> maakt met geweld een einde aan de monopolie van de Arabieren.
  

De route die Vasco da Gama (blauw) en Pedro Alvares Cabral (rood) namen in eind 15de begin 16de eeuw richting Indie

https://www.youtube.com/watch?v=Fdj63wJGmHY

Stelling: De ontdekkingsreis van Vasco da Gama was geen succes.

Geen succes:

1Onderhandelingen met de lokale bevolking liepen uit op geweld.

2Arabische handelaren gingen de Portugezen tegenwerken.

3Slechts weinig goederen werden meegenomen.

4Veel bemanningsleden stierven onderweg.

Slechts twee van de vier schepen arriveerden in Portugal.

Wel een succes:

1Het doel werd bereikt: naar Indië varen en terug.

2De meegebrachte goederen brachten veel geld op.

Bronnen

• Indirecte bron --> een bron die later is gemaakt
  
• Directe bron --> een bron die in hetzelfde tijdsbestek is gemaakt
  

• Wat zegt dit over de betrouwbaarheid van de bron?

Door Alfredo Roque Gameiro (1864-1935).

De aankomst van Vasco da Gama in Calicut in 1498.

Door Alfredo Roque Gameiro (1864-1935).

Video: NPO Zapp - Kofi's tori

Welke vier stappen kennen we bij beeldanalyse?

Beeldanalyse

• 1. Lees het onderschrift. Door wie is de bron gemaakt? Wanneer is de bron gemaakt? Heeft de bron een bijschrift? Wat weet je over de maker?
  

• 2. Beschrijf wat je ziet in de bron. Denk hierbij aan kleding, spullen, auto’s, wapentuig, gebouwen, personen, dieren, ect. (Wat stellen deze onderdelen voor? Herken je bepaalde landen, personen?)
  

• 3. Wat gebeurt er op de bron? Kijk hierbij naar acties, bewegingen en emoties. (Wat doen de personen op de bron? Welke gebeurtenis gaat de bron over?)
  

• 4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? Hoe weet je dat? (zijn personen negatief of positief afgebeeld?)
  

Beeldanalyse opdracht

• Ga aan de slag met de beeldanalyse opdracht.
• Individueel
• In stilte
• Na 10 minuten mag je overleggen 
• Volgende les nabespreken

Beeldanalyse

1. Bekijk Bron 1. In één tekening zien we verschillende gebeurtenissen (het is een soort stripverhaal, verschillende verhalen komen samen in één tekening).

a) Wie is Columbus op de afbeelding? Hoe heeft de tekenaar dat duidelijk gemaakt?

b) We zien drie grote gebeurtenissen. Beschrijf deze.

c) Welke motieven had Columbus voor de ontdekking, volgens deze tekenaar? Motiveer je antwoord met twee beeldelementen.

d) Wat vindt de tekenaar van Columbus? Motiveer je antwoord met twee bronelementen.

e) Leg de mening van de tekenaar uit vanuit zijn achtergrond.

Bron 1: Aankomst van Columbus in Amerika op 12 oktober 1492

Nederlandse tekening uit 1594

Beeldanalyse

2. Bekijk Bron 2.

a) De afbeelding bevat mensen, voorwerpen. Geef van alle twee een beschrijving.

b) Wie is Columbus op de afbeelding? Hoe heeft de tekenaar dat duidelijk gemaakt?

c) Welke motieven had Columbus voor de ontdekking, volgens deze tekenaar? Motiveer je antwoord steeds met een bronelement.

d) Wat vindt de tekenaar van Columbus? Motiveer je antwoord met één bronelementen.

e) Leg de mening van de tekenaar uit vanuit zijn achtergrond.

Bron 2: Aankomst van Columbus in Amerika op 12 oktober 1492

Amerikaanse schoolplaat, 1893

 

Beeldanalyse

Bekijk Bron 3.

a) De afbeelding bevat mensen, voorwerpen. Geef van alle twee een beschrijving.

b) Wie is Columbus op de afbeelding? Hoe heeft de tekenaar dat duidelijk gemaakt?

c) Welke motieven had Columbus voor de ontdekking, volgens deze tekenaar? Motiveer je antwoord met twee beeldelementen.

d) Wat vindt de tekenaar van Columbus? Motiveer je antwoord met twee bronelementen.

e) Leg de mening van de tekenaar uit vanuit zijn achtergrond.

Bron 3: Peter Saul, "Columbus discovers America" (1992-1995) Acryl.

Video: NPO Zapp - Kofi's tori

Nederlanders zoeken Indië

• Toen Fillips II in 1580 ook koning van Portugal werd, verbood hij Nederlanders Lissabon in te gaan --> NL kon nu geen Aziatische producten meer kopen. --> zelf opzoek naar een route naar Indië.
• Via het Noorden.

• Welk probleem kunnen ze tegenkomen?
  
• Willem Barentsz en Jacob van Heemskerk probeerde in 1596 voor de derde keer door het ijs te breken en kwam vast te zitten op het eiland Nova Zembla.
  

Het schip van Willem Barentsz en Jacob van Heemskerk vast in het ijs op Nova Zembla. Schilderij door Arnold de Lange.

Video: Nova Zembla | Welkom in de Gouden Eeuw

Columbus

Vasco Da Gama

Willem Barentsz

Video: NPO Zapp - Kofi's tori

Opdrachten

• 2,2 - De Europese expansie begint
  
• Opdrachten:  1, 2, 3acde, 4, 5c, 6, 9
  
• Informatieboek blz. 33 t/m 36
  
• Werkboek blz. 40 t/m 42
  

Fijne dag!

Cabral in India 

• Cabral had als missie factorijen te stichten om een permanente handelsroute in handen te krijgen. Door mooie cadeaus aan de Samorijn in Calicut te geven krijgt hij toestemming om een factorij op te richten in de stad. 
• De lokale Arabieren, die een monopolie op de peperhandel hadden, waren niet blij en probeerden Cabral te dwarsbomen.
  
• Toen de situatie uit de hand liep nadat de Samorijn de kant van de Arabieren koos liet Cabral de stad bombaderen met zijn schepen en vertrok vervolgens naar een andere stad --> Chocin.
  

Een kaart uit 1635 van het Portugese Chocin in het zuidwesten van India. 

(Livro das Plantas de Todas as Fortalezas, António Bocarro; Pedro Barreto de Resende)

https://www.youtube.com/watch?v=Fdj63wJGmHY

Kapitaal

• Door de stichting van meerdere factorijen en door de Arabieren de handel in India te ontzeggen verdienen de Portugezen veel geld. Vaak werd ging dit gepaard met het gebruik van veel geweld.
  

• Slimme kooplieden investeren in expedities naar Azië. Ze investeren hiermee hun kapitaal in de internationale handel. Dit economisch systeem noemen we het handelskapitalisme.