Renaissance herhalen V4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis Renaissance - leerjaar 4

Leerjaar 4

middeleeuwen

renaissance

memento mori

carpe diem

theocentrisch

antropocentrisch

estheticisme

inhoud/

boodschap

individualisme

collectivisme (groep)

ridderlijk

burgerlijk

Wie was een goed voorbeeld van een "homo universalis"?

1. Maarten Luther
2. Leonardo da Vinci
3. Aristoteles
4. Erasmus

Wie was een Nederlandse "homo universalis"?

1. Coornhert
2. Willem van Oranje
3. Constantijn Huygens
4. P.C. Hooft

Homo universalis

• Iemand die thuis was in vrijwel alle kunsten en wetenschappen
• Humanisme
• Invloed op het onderwijs  → Latijn: internationale taal van geleerden
• Culturele elite van schrijvers en geleerden > rederijkers
• Literatuur voor geleerde individuen

Wat is aemulatio?

Gijsbrecht (Vondel):

- Beleg van Amsterdam

- Schip 'het zeepaard' gevuld met soldaten

- Een engel raadt Gijsbrecht aan te vluchten en een nieuwe stad te stichten

- Amsterdam zal herrijzen

Gijsbrecht = Aemulatio! 

Vergilius (Aeneis):

- Beleg van Troje

- Paard van Troje gevuld met soldaten

- Aeneas vlucht en sticht de stad Rome

Schrijver worden in de renaissance

Schrijven was geen beroep. Het was een hobby.

Als schrijven je hobby was, dan sloot je je aan bij een rederijkerskamer. 

Rederijkers

Rederijkers kwamen zo één keer per maand samen om elkaars werk te bepreken. Tussendoor gaven ze elkaar huiswerkopdrachten: Schrijf een gedicht over... Schrijf een toneelstuk over... 

Rederijkerskamers hielden ook onderling wedstrijden en organiseerden toneelvoorstellingen. De opbrengt was veelal ten bate van een goed doel.

Rederijkers

D'Eglentier

- G.A. Bredero

- P.C. Hooft

- S. Coster

Het Witte Lavendel

- J. van den Vondel

Welke genres ken je uit de Renaissance?

Wat weten jullie nog van het sonnet?

Emblematiek in de 17e eeuw

In dit genre worden woord en beeld gecombineerd.

                                                                                                                       

Het bestaat uit 3 onderdelen:

* een afbeelding (de pictura)

* een eenregelige tekst (motto)

* een langer onderschrift in proza of poëzie (subscriptio)

Auteur en beeldend kunstenaar werken samen. 

Er zit een wijze les in. 

Doel: activeren. De onderdelen versterken elkaar. Het is een literair spel. 

Jacob Cats

1577-1660

Jacob Cats

Een aap die broedt een aap, van uilen komen uilen.

wat [=wat anders] brengt een ezel voort dan onbelompe [=lompe] guilen [=knollen]? [...]

Jij, wilt je zijn berecht [=ingelicht over] wat je zal wedervaren [=overkomen]

van 't meisje dat je vrijt? Let wie haar ouders waren.

poëzie Jacob Cats

- begrijpelijk voor een groot publiek

-  bevat puntige, gemakkelijk te onthouden uitspraken

- moralistisch van aard: ze dienen als levenslessen, ze geven goede raad op het gebied van omgangsvormen, geloof, moraal huwelijk en seksualiteit

Werken van Jacob Cats

Sinne- en minnebeelden 

- Dure én goedkopere edities

- Per pictura meerdere onderschriften: voor jongeren en ouderen, en één voor de liefde, één in maatschappelijk kader en één in bijbels kader.

- Toenemende welvaart en veel trouwende mensen, zeker in Amsterdam 1600-1620.

Huygens

P.C. Hooft

G.A. Bredero

Vondel

Gijsbrecht van Aemstel

Inwijdinge stadhuis Amsterdam

Spaanse Brabander

Warenar

Korenbloemen

Hofwijck

Klucht van de koe

beroemde sonnetten

schilder

Kinder-Lyck

homo universalis

En dan nu:

We kijken 'Welkom in de gouden eeuw' (vanaf 10.00)

Daarna: lezen