Romantiek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

De Romantiek

Negentiende eeuw

Wat leren we?

> Wat gebeurde er in de wereld ten tijde van de Romantiek?

> Wat zijn de thema's uit de Romantiek?

> Hoe herken je de Romantiek in de verschillende kunstvormen?

Het verhaal van de Moderne kunst start bij een aantal revoluties, die veel veranderen in de maatschappij en de kunst.
Wat weet jij al van de Franse Revolutie?

Na jarenlang veel geld aan de koning en en zijn vrouw af te moeten staan, zodat zij in weelde konden leven, kwam het Franse volk in opstand. Want het volk leefde in armoede. Deze opstand zorgde ervoor dat de Koning werdt afgezet, berecht en samen met zijn vrouw onthoofd. 

Waar de Koning en de kerk het volk overheersten, ontstonden er nu nieuwe ideeën. Van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hierbij kwam een sterk Nationalistisch gevoel naar boven.

'De verlichting' was een stroming uit de 18e eeuw, waarbij een groep (vooral wetenschappers) kwam met het idee dat men de wereld goed kon leren kennen en begrijpen door gebruik te maken van je verstand. Er volgden grootse wetenschappelijke ontdekkingen, zoals die van de stoommachine. 

In de periode waar we het vandaag over gaan hebben
vonden er een aantal belangrijke revoluties plaats.
Wat weet je al over de Industriële Revolutie?

De Romantiek

De tijd van industrialisatie, rationalisme en materialisme. Met de komst van

    de stoommachine kwamen de fabrieken, treinen en stoomschepen. Dit had veel gevolgen voor de maatschappij!

De romanticus had hier onvrede mee en ‘vluchtte’ het liefst weg.

     Weg van overvolle steden, vervuiling en armoede. = 'excapisme'

Kunstenaars gingen autonoom aan de slag. Werkten niet meer in opdracht, maar verkochten hun eigen, persoonlijke en dus originele werk. Werken vanuit het gevoel was van belang. Individuele expressie en emotie! De kunstenaar werd hierbij zelfs tot genie verheven.

De Romantisch kunstenaars willen als het ware wegvluchten uit de harde werkelijkheid. Ken je toevallig al een aantal onderwerpen die de Romantisch kunstenaars gebruikten en waar zij in 'wegvluchten'?

Thema's uit de Romantiek

> De (ongerepte) natuur. Het sublieme landschap.

> Wegdromen van andere culturen en exotische bestemmingen

> naar het verleden (eigen geschiedenis, Nationalisme)

> Naar sprookjes en mythen (uit de eigen geschiedenis)

> Dromen en nachtmerries, hallucinaties

> De menselijke dramatiek, heldhaftigheid en emoties

Eigen geschiedenis

Exotische reizen

Ongerepte natuur

Dromen/nachtmerries

Vrijheid en autonomie van de kunstenaar.

Individualisme:

eigen stijl! 

De originele, geniale

kunstenaar. 

Virtuositeit van de kunstenaar: sterk technisch begaafd. 

Ideaalbeeld: de geniale bohemien.

Is volkomen vrij in zijn kunstzinnige uittingen. Geen regels!

VOORSTELLING

Op welke manier zie je aan deze voorstelling, dat dit een werk uit de romantiek is?

VORMGEVING

Op welke 2 manieren zie je aan de vormgeving dat dit een werk uit de romantiek is?

De romantische kunstenaar, als Caspar David Friedrich, legt in zijn werk de nadruk op:

1. zo realistisch mogelijk verbeelden
2. de romantiek tussen mensen verbeelden
3. zijn ervaring verbeelden van de natuur
4. het maken van portretten

Natuurgeweld!

De natuur is het onderwerp geworden, ipv een historisch onderwerp zoals voorgeschreven door de academische tradities.

Met een grove schildertoets ipv gedetailleerd.  

Nationalisme:

Door de komst van de trein, de stoomschepen en het kolonialisme, kwamen verre exotische werelden ineens dichtbij. 

De romantiek maakte nationalistische gevoelens los, 

waarin het eigen land, de eigen taal

en geschiedenis en de

traditionele normen en waarden werden verheerlijkt

Muziek en Romantiek

Programmamuziek: een verhaal uitbeelden of een gevoel tot uitdrukking brengen. Vaak zit er een nabootsing van de natuur in. De machtige natuur.

De luisteraar moet overdonderd worden met kolossale klankeffecten!

Modernisering van de muziekinstrumenten en grotere orkesten, zorgen voor een krachtiger effect. 

 

Inspiratie kwam ook vanuit de natuur, zoals de opkomst van de zon. 

Dans en Romantiek

Nationalisme: Op zoek naar een nationale of regionale identiteit. 

Inspiratie uit het verleden: oude sprookjes, sagen en historische griezelverhalen. Excapisme: ontsnappen aan de werkelijkheid! 

Melodrama: theatraal in dans, kostuums en decors. Expressie en gevoel uitdrukken!

Menselijke emoties en dramatiek: onbereikbare liefde, heroiek, melancholie. 

Romantische dans gaat de hoogte in! Nieuw = 1 Dansen op spitzen. 

2 Het 'Ballet Blanc': een akte waarin het bovennatuurlijke wordt uitgebeeld. Vrouwelijke witte geestverschijningen zweven in witte tutu's over het toneel. 3 Soms ondersteund door vliegmachines of liftmechanismen. 

Theater en Romantiek

'Gesamptkunstwerk': een ideaal samenspel van alle kunsten.  

Richard Wagner beschouwd in zijn 'Der Ring des Nibelungen' poëzie, decor, mise-en-scène, handeling en muziek als een eenheid, of 'gesamptkunstwerk'. 

Een vernieuwing is de orkestbak, verscholen onder het toneel.

Zo kan het publiek de aandacht nog beter richten op het toneel.

Ook komt het publiek in het donker te zitten.

Gothic revival: verlangen naar het collectieve vakmanschap uit de Gotiek (middeleeuwen). Kritiek op de industrialisatie, waar een arbeider anoniem en vervangbaar is. Excapisme: terug in de tijd, toen het leven nog goed was. Romantiseren! 

Arts and Crafts

Kritiek op de kwaliteit van industriële producten. 

Vraag naar ambacht. 

Te anoniem, geen gevoel, niet persoonlijk. 

Handwerk heeft dat wel!