2.7 Grammatica zinsdelen les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2.7 Grammatica zinsdelen les 1

Lesdoelen

- Je weet wat een enkelvoudige en een samengestelde zin in.

- Je kunt een enkelvoudige en een makkelijke samengestelde zin ontleden.

- Je weet wat nevenschikking is. 

Woord van de week

Stuitend

Start les. 

Stillezen 

in een vrij leesboek, krant of tijdschrift. 

Huiswerk

Wat is het verschil tussen een enkelvoudige en een samengestelde zin?

Verdeel onderstaande zin in zinsdelen en benoem deze.

Dieren uit verschillende landen spreken een universele taal.

Verdeel onderstaande zin in zinsdelen en benoem deze.

Paps en mams moeten hun spruit de taal bij de opvoeding goed hebben bijgebracht.

Grammatica zinsontleding

Enkelvoudige en samengestelde zin

Waaraan kan je zien of iets een enkelvoudige of samengestelde zin is?

• Enkelvoudige in: 1 persoonsvorm
• Samengestelde zin: meerdere persoonsvormen
• Enkelvoudig: Ik fiets graag.
• Meervoudig: Ik fiets graag, want dan hoef ik niet meer te sporten.

Grammatica zinsontleding

Hoofdzin en bijzin.

Hoofdzin: persoonsvorm en onderwerp staan naast elkaar.
                      (En er kan niets tussen)

Ik fiets graag.                                                               standaard volgorde

Fiets jij graag? Wanneer fiets jij graag?           vraagzin

In het weekend fiets ik graag.                              inversie

Grammatica zinsontleding

Hoofdzin en bijzin.

Bijzin: persoonsvorm staat aan het einde van de zin. De zin begint met een voegwoord. 

Ik fiets graag, omdat ik dan niet meer naar de sportschool hoef.

hoofdzin                                bijzin

Wat is het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin?

Samengestelde zin (hz+hz)

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen.

Een samengestelde zin bestaat uit twee (of meer) enkelvoudige zinnen die aan elkaar zijn geplakt, bijvoorbeeld twee hoofdzinnen.
(Zonder voegwoord klopt de zinsvolgorde van beide zinnen als het hoofdzinnen zijn.)

• Ik fiets graag, (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.
  
•  Morgen vertrekken we naar Frankrijk, (dus) we zijn nu de koffers aan het pakken.
  
•  Natuurlijk begrijp ik het probleem, (maar) waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

hz+hz = nevenschikking

Tussen de twee hoofdzinnen in een nevenschikking staat een (nevenschikkend) voegwoord: want, maar, en, of, dus.

• Ik fiets graag, (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.
  
•  Morgen vertrekken we naar Frankrijk, (dus) we zijn nu de koffers aan het pakken.
  
•  Natuurlijk begrijp ik het probleem, (maar) waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

hz+bz = onderschikking

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben.

Terwijl het buiten keihard regent, zitten wij gezellig binnen.

Waar zie je het voegwoord?

• Twee volgorden mogelijk:
  1 hoofdzin + bijzin: Ik bel je, zodra ik thuis ben.
  2 bijzin + hoofdzin: Zodra ik thuis ben, bel ik je.
  
  Wat is de hoofdzin en de bijzin van de zinnen hierboven?

Nevenschikkend

• 2  hoofdzinnen
• voegwoorden: en-want-maar-of
• ow en pv naast elkaar
• zelfstandig 

Onderschikkend

• hoofd-en bijzin
• bijzin is deel hoofdzin
• niet zelfstandig 
• ow en pv niet altijd naast elkaar
• voegwoorden: Doordat, omdat, zodat etc.

Dit is een samengestelde zin:
De oude school was oud en leek vervallen.

1. Waar
2. Niet waar

Heb je weleens gedacht dat je zonder plastic kunt leven.
Kies het juiste antwoord.

1. Is samengesteld en onderschikkend
2. Is enkelvoudig
3. Is samengesteld en nevenschikkend

Hoe weet je dat een zin een hoofdzin is?
Meer antwoorden mogelijk

1. ow en pv naast elkaar
2. De zin kan als enkelvoudige zin voorkomen
3. pv staat achteraan in de zin
4. voegwoord met DAT erin

Welke kenmerken heeft een bijzin?
Meer antwoorden mogelijk.

1. niet zelfstandig
2. ow en pv naast elkaar
3. je kunt bijzin vervangen door 1 woord
4. kan als enkelvoudige zin voorkomen

Je accepteert kou of je gaat in een warm land wonen.
Deze zin is:

1. nevenschikkend
2. onderschikkend
3. enkelvoudig

Toen de winter inviel, vroor het meteen hard.
Deze zin is:

1. nevenschikkend
2. onderschikkend
3. enkelvoudig

Huiswerk

Opdracht 2.7

1 t/m 6

Lesdoelen

- Je weet wat een enkelvoudige en een samengestelde zin in.

- Je kunt een enkelvoudige en een makkelijke samengestelde zin ontleden.

- Je weet wat nevenschikking en onderschikking is. 

Klascode trofi