Spelling plot les 1 t/m 8

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Spelling 

1. Wel of geen klinkerbotsing

2. Lange en korte klanken

3. Van meer woorden een woord maken

4. Wel of geen -n aan het eind van een woord

5. Wel of geen hoofdletter

6. Leestekens

7. Klemtoontekens en uitspraaktekens

8. Opzoekwoorden

9. Werkwoordspelling

Wat zijn klinkers ook al weer?

Weet jij een woord met klinkerbotsing?

1. klinkerbotsing 

Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl ze bij verschillende lettergrepen horen.

Wat doen we als twee klinkers botsen?

Hoe los je klinkerbotsing op?

In een woord of afleiding: met een trema

- reunie [fout] → reünie

- geergerd [fout] → geërgerd

- officiele [fout] → officiële

- tweeentwintig [fout] → tweeëntwintig

In een samenstelling: met een verbindingsstreepje 

- meeeter [fout] → mee-eter

Bij meervoudsvormen (let op de klemtoon!): met een trema

- fantasieen [fout] → fantasieën

- bacterien [fout] → bacteriën

Welk woord is goed?

1. poëzie
2. ge-etter
3. drieen
4. feën

1.2 korte en lange klanken 

Veel woorden en namen eindigen op een klinker: Milou, code, cadeau, spray, opa, Theo, paraplu, taxi.

Bij dubbelklanken en korte klanken is er geen uitspraakprobleem als je er letters achter zet:

Miloutje, codes, cadeautje, cadeaus, sprays.

Bij de meeste lange klanken ontstaat er wel een uitspraakprobleem als je er letters achter zet:

[fout] opatje, Theos boek, paraplutje, taxis.

maak een samenvatting of schrijf mee '

Woorden die eindigen op een klinker mer een lange klank, zoals foto

Wat doe je met woorden die eindigen op een lange klank?

2.1.1 verkleinvorm:

Bij korte klanken, dubbelklanken en woorden op -ee is er geen uitspraakprobleem: je zet er gewoon -tje achter. 

- bureau → bureautje

Bij woorden op -i kun je de i verlengen door er een e bij te zetten:

- taxi → taxietje

Bij woorden op é zet je er een e bij en het accentteken vervalt.

- café → cafeetje

Als je geen extra letters kunt zetten, dan gebruik je een apostrof:

- baby → baby’tje

Bij afkortingen en tekens gebruik je ook een apostrof:

- wc → wc’tje

 2.1.2 meervoud:

Bij korte klanken, dubbelklanken en woorden op -ee en é is er geen uitspraakprobleem: je zet er gewoon -s achter. 

ziekte → ziektes

cadeau → cadeaus

In alle andere gevallen gebruik je een apostrof:

cola → cola’s

radio → radio’s

Bij afkortingen en tekens gebruik je ook een apostrof:

wc → wc’s

€ → €’s

1.3 Spelling - Van meer woorden één woord maken

Je kunt van meer woorden één woord maken. Zo'n woord noemen we een samenstelling:

bad + kamer = badkamer

bad + kamer + deur = badkamerdeur

tuin + stoel = tuinstoel

Soms moet je er een tussenletter tussen zetten. Vaak kun je horen wanneer dat moet.

Schrijf een samengesteld woord op

1 Samenstelling met tussenletter -(e)n

De hoofdregel is: kijk naar het linkerwoord. Als dit een meervoud heeft op (e)n, dan schrijf je de -n ook in de samenstelling.

pan + koek = pannenkoek

paard + voer = paardenvoer

Als het linkerwoord geen meervoud heeft, of een meervoud op -s, dan schrijf je geen tussen-n.

weide + vogel = weidevogel

asperge + soep = aspergesoep

Helaas zijn er bij de tussen-n best een paar lastige gevallen. Bij 'Meer weten' vind je hier meer uitleg over.

2 Samenstelling met tussenletter -s

Als je een s hoort, moet je hem schrijven.

meisje + kamer = meisjeskamer

lichaam + geur = lichaamsgeur

Soms hoor je deze tussen-s niet goed, maar moet je hem wel schrijven.

Dit kun je ontdekken door een andere samenstelling met hetzelfde beginwoord te maken.

meisjeskamer, dus ook meisjesspeelgoed

lichaamsgeur, dus ook lichaamsscanner

stationsgebouw, dus ook stationsstraat

3 Van andere woordsoorten een woord maken

 Je kunt ook van andere woordsoorten één woord maken.

daar + om + heen = daaromheen

er + tegen + over = ertegenover

de + zelfde = dezelfde

een + zelfde = eenzelfde

half + uur = halfuur

twee + honderd = tweehonderd

uit + lenen = uitlenen

over + lopen = overlopen

Welk woord is goed?

1. Paardestal
2. Spinnewiel
3. Zonnenbril
4. Chocoladenmelk

Waarom is dit het juiste antwoord?

Schrijf zoveel mogelijk aan elkaar!

De algemene regel in het Nederlands is: schrijf zoveel mogelijk aan elkaar. Soms moet je er een liggend streepje tussen zetten of een trema gebruiken, omdat je anders problemen krijgt met de uitspraak. Zie hiervoor de toolbox Spelling - Klinkerbotsing

Als je twijfelt, zoek het woord dan op in woordenlijst.org!

Oefenen!

Oefen in de spellingapp van Plot26 de volgende onderdelen:

1. Wel of geen klinkerbotsing

2. Lange en korte klanken

3. Van meer woorden een woord maken

Lees eventueel extra uitleg in de toolbox.

4. Wel of geen -n aan het eind van een woord

Bijvoeglijke naamwoorden

Achter gewone bijvoeglijke naamwoorden komt soms een -e. Je schrijft hier nooit een -n achter:

- grote, gore onderbroeken

- fijne, mooie kleren

Stoffelijk bijvoeglijke naamwoorden

Sommige bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over het materiaal waar iets van gemaakt is.

Deze bijvoeglijke naamwoorden schrijf je wel met -en: 

- een houten snijplank

- een zilveren ketting

Wat is goed?

1. Granieten vloer
2. Garantiete vloer
3. Graniet vloer
4. Allemaal fout

alle of allen/ beide of beiden

Alle of allen; beide of beiden?

Woorden als alle, beide, en sommige kun je met en zonder -n schrijven:

Sommige docenten verzinnen echt grappige dingen.

Enkelen doen nooit iets leuks.

De paarden stonden beide in de wei.

De leerlingen zijn allen geslaagd.

Meestal hoor je dit niet, dus je moet de regels kennen. Bij Meer weten kun je deze regels vinden.

5. Woorden met of zonder hoofdletter

Schrijf een woord op wat we schrijven met een hoofdletter

Welke woorden schrijven we met een hoofdletter? 

De regels...

maar.....

Welk woord is fout?

1. Koranvertaling
2. Kerstavond
3. Mevrouw De Laat
4. Noord-Holland

Wat zijn de uitzonderingen bij persoonsnamen? Noem een paar voorbeelden

Wat zijn de uitzonderingen bij aardrijkskundige namen? Noem een paar voorbeelden

Wat zijn de uitzonderingen bij Feestdagen, historische gebeurtenissen en religieuze woorden? Noem een paar voorbeelden

6. Leestekens

Voorbeeld van een leesteken is

Waarom gebruiken we leestekens?

Wanneer welke leestekens?

Wanneer welke leestekens?

In welke zin staan de leestekens NIET goed?

1. Sorry, ik snap het niet.
2. Ik dacht: dat hij gelijk had
3. Ik volg de les, omdat het interessant is.
4. Doe die deur dicht!

Oefenen! 

Oefen in de spellingapp van Plot26 de volgende onderdelen:

4. Wel of geen -n aan het eind van een woord

5. Wel of geen hoofdletter 

6. Leestekens

Lees eventueel extra uitleg in de toolbox.

7. Klemtonen spellen

Spelling - Klemtoontekens en uitspraaktekens

Hoe spreek je 'een' uit in de volgende zin?

Ik koop denk ik een van die twee shirts.

1. Als ‘un’
2. Als ‘één’

Een of één

‘Een’ kun je op twee manieren uitspreken:

als ‘un’

als ‘één’

Mag ik nog een blikje cola?

of

Mag ik nog één blikje cola?

Wanneer gebruiken we klemtoontekens?

Wat betekent 'voorkomen' in de zin: Hoe kun je spierpijn voorkomen?

1. Iets wat ergens is
2. Iets wat niet gebeurt

Klemtoon en betekenis

Sommige woorden hebben twee betekenissen, afhankelijk van waar de klemtoon ligt.

Weet jij of er nog gorilla’s in het wild voorkomen?

Ze worden nu gefokt om uitsterven te voorkomen.

Om duidelijk te maken welke betekenis je bedoelt, mag je extra accenten aanbrengen:

Weet jij of er nog gorilla’s in het wild vóórkomen?

Ze worden nu gefokt om uitsterven te voorkómen.

Weet jij waar malariamuggen

1. vóórkomen
2. voorkómen

8. Opzoekwoorden

Voor heel veel woorden zijn er geen spellingregels. Als je dan niet kunt horen hoe je ze schrijft, moet je ze gewoon uit het hoofd leren óf opzoeken.

Dit laatste adviseren we en daarom noemen we ze opzoekwoorden. Gebruik hiervoor de website van de Taalunie: woordenlijst.org.

Er zijn verschillende soorten opzoekwoorden. We bekijken ze samen in de toolbox van Plot26. 

9. Werkwoordspelling

Oefenen! 

Oefen in de spellingapp van Plot26 de volgende onderdelen:

7. Klemtoontekens en uitspraaktekens

8. Opzoekwoorden 

Lees eventueel extra uitleg in de toolbox.