5.2 Ontleding van stoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Ontledingsreacties

Leerdoel:

3.    Je weet wat ontledingsreacties zijn, je kent een aantal typen en je kunt deze herkennen en opstellen.

Criteria:

Je kunt:
-    Uitleggen wat een ontledingsreactie is.
-    Uitleggen welke ontledingsreacties er zijn en kent de namen van deze reacties.
-    Bedenken welke reactieproducten bij een ontledingsreactie (kunnen) ontstaan en een kloppende reactievergelijking opstellen.
-    Iets aangeven over de energie-effecten van ontledingsreacties en daarbij de termen endotherm en exotherm op de juiste manier gebruiken.
-    De molecuulformules van enkele veel voorkomende stoffen noteren.

5.2 Ontledingsreactie:

• beginstof ----> 2 of meer reactieproducten
• beginstof is altijd een verbinding
• reactieproducten kunnen verbindingen zijn maar ook elementen
• ontledingsreacties kunnen endotherm of exotherm zijn

Vorming / ontleding

Vorming van water: (exotherm)

waterstof (g) + zuurstof (g) --> water (g)

Ontleding van water: (endotherm)

water (l) --> waterstof (g) + zuurstof(g)

Bij een ontledingsreactie is er dus maar één beginstof die wordt ontleed in twee of meer reactieproducten.

U bevindt zich hier:

Verschil ontleden en scheiden (1)
Scheiden:

Verschil ontleden en scheiden (2)
Ontleden:

Drie soorten ontledingsreacties:

Thermolyse (ontleden door warmte)

Fotolyse (ontleden door licht)

Elektrolyse (ontleden door elektriciteit)

Voorbeelden van ontledingreacties

Electrolyse:

• Zwembadwater ontsmetten
• waterstofgas gemaakt
• Aluminium gewonnen uit bauxiet

Fotolyse:

• Zwart-wit fotografie
• Ontstaan van ozon (O3)
• waterstofperoxide in 'olifantenpoep"
  

Thermolyse:

• Kraken van olie => maken van plastics
• Kalksteen omzetten naar ongebluste kalk (bouwmateriaal, maar ook om fosfaten te verwijderen en zuurgraad te verlagen)
• Vormen van ijzer uit ijzererts
• Voedsel laten 'aanbranden' in de pan
  

Electrolyse v/e zout oplossing

Sleep de juiste omschrijving naar de juiste ontleding.

Thermolyse

Fotolyse

Elektrolyse

Ontleding met behulp van licht

Ontleding met behulp van warmte

Ontleding met behulp van elektriciteit

Energie-effecten ontledingsreactie

• Endotherme reactie
• Exotherme reactie

Endotherm

• Er moet energie worden toegevoegd om de reactie te laten verlopen;
• De reactie stopt als er geen energie meer wordt toegevoegd. 

V.b.

Energie

Energie kan zijn in de vorm van warmte, licht of electriciteit!

Exotherm

• Er komt energie vrij bij de reactie;
• Let op: dit betekent niet per definitie dat er geen energie nodig is om de reactie op te starten (activeringsenergie)!

Wat voor reactie is dit?

…C₃H₈(g) +    …O₂(g)   -->       …CO₂(g)  +     …H₂O(g)

• een verbrandingsreactie.
• Waaraan herken je dat?
• Er wordt zuurstof toegevoegd.
• Maak de reactie vergelijking kloppend.

Wat voor reactie is dit?

water(l) → waterstof(g) + zuurstof(g)

• Ontledingsreactie
• Hoe herken je dat?

Is de faseovergang van gas naar vloeistof een exotherm of endotherm proces?

1. exotherm
2. endotherm

Wat voor soort reactie is er nodig voor een explosie?

1. endotherm
2. exotherm

Ontleding van ammoniumdichromaat is

1. Thermolyse
2. Fotolyse
3. Elektrolyse

Is een ontleding een chemische reactie?

1. ja
2. nee

Waterstofperoxide wordt bewaard in een bruin flesje. Tegen welk type ontleding wordt waterstofperoxide beschermd?

1. Thermolyse
2. Fotolyse
3. Elektrolyse
4. Het is geen ontleding

Wat voor soort reactie is dit?

2C​6​​H​14​​+13O​2​​−−>12CO+14H​2​​O

1. Volledige verbranding
2. Ontleding
3. Vorming
4. Onvolledige verbranding

De kloppende reactievergelijking van de ontleding van water in zuurstof en waterstofgas moet zijn:

1. H​2​​O​2​​(l)−>O​2​​(g)+H​2​​(g)
2. H​2​​O(l)−>O(g)+H​2​​(g)
3. 2H​2​​O(l)−>O​2​​(g)+2H​2​​(g)
4. H​2​​O(l)−>O(g)+2H(g)

Is de beschreven reactie een ontledingsreactie, of een verbrandingsreactie?

1. ontleding
2. verbranding

Fotolyse is ontleding door:

1. licht
2. elektriciteit
3. warmte

Ontleding m.b.v. stroom noem je:

1. fotolyse
2. elektrolyse
3. thermolyse

Huiswerk

Deze week werken aan...

havo: 19 t/m 33

vwo: 15 t/m 28

Er komen ook nog extra oefeningen jullie kant op.