H3 spelling koppelteken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Spelling: Ik kan een koppelteken en weglatingsstreepje correct gebruiken.

startopdracht en filmpje kijken spelling H3 koppelteken en weglatingsstreepje

Groene blok (ook in deze lessonup)

Deze lessonup doornemen

Nederlands

Maak opdracht 1 t/m 5 online

Kan ik nu een koppelteken en weglatingsstreepje correct gebruiken? 

Leesboek elke les mee!

eerst:

Startopdracht maken

filmpje kijken

antwoord startopdracht

Sommige woorden zijn lastig te lezen, doordat je niet kunt zien waar een nieuwe lettergreep begint. Met een streepje (koppelteken) kun je dat oplossen.

a auto-onderdeel – een koppelteken omdat je anders ‘toon’ kunt lezen

autoband – geen koppelteken nodig

auto-expert – koppelteken omdat je anders ‘oe’ kunt lezen

b meeademen – er is geen koppelteken nodig voor de uitspraak

mee-eten – koppelteken om duidelijk te maken waar een nieuwe lettergreep begint

meebeleefd – geen koppelteken nodig

c skistok – geen koppelteken nodig

ski-evenement – een koppelteken omdat je anders ‘ie’ kunt lezen

ski-jas – een koppelteken omdat je anders ‘ij’ kunt lezen

d mango-ijs – koppelteken omdat je anders ‘oi’ kunt lezen

schepijs – geen koppelteken nodig

chocolade-ijs – een koppelteken omdat je anders ‘ei’ kunt lezen.

Wat valt je op aan volgende zinnen?

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Ik heb posters van filmhelden en filmpersonages op mijn kamer.

Weglatingsstreepje

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Ik heb posters van filmhelden en filmpersonages op mijn kamer.

Samengestelde woorden. Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. 

Dan krijg je:

Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten.

Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair.

Ik heb posters van filmhelden en -personages op mijn kamer.

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Nog eens:
wiellengte of neuslengte

Kijk eens naar de volgende woorden:

radioomroep

autoongeluk

70jarige

%teken

NoordNederland

haatliefdeverhouding

En nu:

radio-omroep

auto-ongeluk

70-jarige

%-teken

Noord-Nederland

haat-liefdeverhouding

Theorie: Je gebruikt het koppelteken (uit het boek)

•  in samenkoppelingen, die anders onoverzichtelijk worden: 

– kant-en-klaarpakket, doe-het-zelver;

• 
  in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals: aa, ai, au, ii, oe, oo, ou, ui: 

– radio-uitzending, na-apen, havo-opleiding (maar: cameraopstelling, miniuitvoering);

• 
  bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en St of Sint: 

– S-bocht, A4-formaat, @-teken, Sint-Maarten (maar als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: havodiploma, viproom, pinautomaat);

Theorie: Je gebruikt het koppelteken

• bij aardrijkskundige namen of woorden die daarvan afgeleid zijn:
  

– Zuid-Spanje, Noord-Afrikaan;

• 
  in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-: 

– leerling-verpleegster, ex-roker, oud-voorzitter;

• 
  als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft: 

– on-Hollands, pro-Amerikaans;

• 
  in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden: 

– zwart-wit, hotel-restaurant.

Je gebruikt het weglatingsstreepje

• als je een deel van een woord weglaat:
  

– in- en uitvoer (invoer en uitvoer), jongensjassen en -petten (jongensjassen en jongenspetten).

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: dure en goedkope oorbellen.

Wat is juist?

1. minijurk
2. mini-jurk

Wat is juist?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Wat is juist?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

En dan nog dit:

Wat is het verschil?

grotejongensbroek

grote jongensbroek

langeafstandsloper

lange afstandsloper

grotejongensbroek- een broek voor grote jongens

grote jongensbroek- een grote broek voor jongens

langeafstandsloper - een loper die lange afstanden loopt

lange afstandsloper- een afstandsloper die lang is

Aan de slag:

Maak opdracht 1 t/m 5

Nakijken en verbeteren

Werk laten zien

antwoorden

Opdracht 1

1 politieacademie

2 studieavond

3 rijexamen

4 domino-effect

5 gala-avond

6 televisieantenne

7 auto-ongeval

8 koffie-uurtje

antwoorden

Opdracht 2

1 Oost-Europees

2 $-teken

3 non-actief

4 aspirant-verkoper

5 intakegesprek

6 half-om-half

7 antiroker

8 havoleerling

antwoorden

Opdracht 3

1 keel-, neus- en oorarts

2 rode en witte rozen

3 pro-Deoadvocaat

4 huis-aan-huis

5 aan-en-uitknop

6 audiovisueel

7 hoofd- en zijstraten

8 kerstbomen en -ballen

antwoorden

Opdracht 4

1 Viezeluierzakjes zijn zakjes voor vieze luiers;

vieze luierzakjes zijn luierzakjes die vies zijn.

2 Een blauweverfpot is een pot met blauwe verf;

een blauwe verfpot is een verfpot die blauw is.

3 Een grotestadsbewoner is een bewoner van een grote stad;

een grote stadsbewoner is een stadsbewoner die groot is.

antwoorden

Opdracht 5

1 Tijdens de openingsceremonie droeg Izak een keurig jacquet.

2 De regels omtrent hygiëne worden in de horeca regelmatig openlijk overtreden.

3 Deze theatervoorstelling op basis van een oude legende is door Ivo geregisseerd.

4 In een hiërarchische organisatie is de ene functie belangrijker dan de andere.

5 In Nieuwsuur vertelt de journalist iets te enthousiast over de kabinetsplannen.

6 De vogelspotters observeerden haviken, maar ook kieviten en leeuweriken.

antwoorden

Opdracht 6*

1 oud-sportman

2 kei- en keihard

3 krantenkop en koffiekop

4 televisiefilms en -documentaires

5 autobussen en brievenbussen