Les 3 leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Deze les

Behandelen we hoofd- en bijzaken

Gaan we zelf aan de slag met verschillende opdrachten.

5 leesdoelen

1. amuseren: lezers vermaken door iets leuks of interessants te vertellen.

2. informeren: lezers uitleggen hoe iets in elkaar zit of wat er is gebeurd.

3. opiniëren: lezers de gelegenheid geven zich een mening te vormen over een onderwerp.

4. overtuigen: lezers met argumenten overhalen tot een bepaalde mening of standpunt.

5.  activeren: lezers aanzetten om iets te gaan doen.

Leesstrategieën bladzijde 11

1. Oriënterend

2. Globaal

3. Intensief

4. Zoekend

5. Kritisch

6. Studerend

Noteer de vijf belangrijkste tekstdoelen.

'Proeven met je ogen'

Is deze titel een..

1. informerende titel
2. motiverende titel

'Opnieuw wolf gesignaleerd'

Deze titel is een..

1. informerende titel
2. motiverende titel

Noem twee functies van de inleiding van een tekst.

Hoofdzaken

Elke tekst gaat ergens over. Dat noem je het onderwerp van de tekst. Alle belangrijke informatie die over

een onderwerp wordt gegeven, noem je hoofdzaken.

Hoofdzaken spelen een belangrijke rol bij het maken van een samenvatting. Daarin onderscheid je de hoofdzaken van de bijzaken.

Hoofdzaken

Kunnen bijvoorbeeld feiten, jaartallen of eigenschappen van het onderwerp zijn. Meestal staan ze aan het begin of aan het eind van een tekst, al is dat niet altijd het geval.

Hoofdzaken

Het is allereerst belangrijk dat je de tekst eerst goed hebt gelezen en ook begrijpt waar de tekst over gaat. Probeer daarna eens de tekst aan jezelf in eigen woorden te vertellen. Meestal heb je dan al aardig wat hoofdzaken te pakken om de tekst te begrijpen.

Hoofdzaken vinden

1. Verken de tekst. 

2. Onderstreep van iedere alinea de kernzin

3. Markeer de signaalwoorden.

4. Markeer de deelonderwerpen (welke alinea's vormen samen een deelonderwerp).

5. Noteer van elk deelonderwerp de hoofdgedachte.

Bijzaken

De informatie die niet zo belangrijk is, noem je bijzaken.

Bijzaken maken de tekst aantrekkelijker, duidelijker of beter.

Denk aan: voorbeelden en extra uitleg

Kernzinnen

Iedere alinea heeft een kernzin. Die zin bevat de belangrijkste informatie en de rest van de alinea is daar een uitwerking van. 

Vaak staat de kernzin op de eerste plaats, soms op de tweede plaats en soms helemaal achteraan.

Signaalwoorden

Een signaalwoord is een woord of woordgroep waarmee een bepaald verband wordt aangegeven tussen verschillende alinea’s of zinnen.

Door signaalwoorden kun je als lezer ‘signaleren’ dat er in de tekst sprake is van bijvoorbeeld een tegenstelling, een chronologisch verband of een oorzaak en gevolg.

De kat sprong uit het raam, waarna hij op vier poten landde en meteen wegrende.

Zorgt de harde lockdown voor meer depressies?

Dit kan een hoofdgedachte van een tekst zijn.

1. juist
2. onjuist

Welke manier gebruikt de schrijver om de inleiding aantrekkelijk te maken?

1. hij verwijst naar een actuele gebeurtenis
2. hij beschrijft kort de voorgeschiedenis
3. hij geeft een aantrekkelijk voorbeeld
4. hij geeft het belang van het publiek aan

Onze kennis van de wereld wordt steeds groter en tegelijkertijd weten we steeds minder.

Deze eerste zin is een klassieke manier van ...

1. schokkende of opvallende cijfers
2. een paradox
3. een prikkelend citaat
4. een suggestieve of raadselachtige opsomming

In het slot dat je net gelezen hebt, staat de hoofdgedachte. deze staat bij nummer:

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is het deelonderwerp van de vorige alinea?

1. mensen opsporen
2. laag voor laag onderzoeken
3. zoeken op bepaalde stofjes
4. misdrijven oplossen

Welke zin van de alinea is de kernzin?

1. zin 1
2. zin 2
3. zin 3
4. zin 4

De maximumsnelheid moet weer terug naar 120 kilometer per uur, want dan vallen er minder slachtoffers.
Het standpunt is...

1. De maximumsnelheid moet weer terug naar 120 kilometer per uur
2. dan vallen er minder slachtoffers.

Het is onverstandig dat Nederland minder aardgas gaat gebruiken.
Dit is een...

1. positief standpunt
2. standpunt van twijfel
3. negatief standpunt

Tijdens marathons krijgen sommige deelnemers hartklachten. Hardlopen is dus helemaal niet zo gezond als iedereen denkt.
Wat is het argument?

1. de eerste zin
2. de tweede zin

Welk tekstdoel hoort bij de tekstsoort beschouwing?

1. informeren
2. overtuigen
3. opiniëren
4. activeren

Welk tekstdoel heeft een ingezonden brief?

1. informeren
2. overtuigen
3. opiniëren
4. activeren

De schrijver wil zijn lezers zelf over iets na laten denken, zodat ze zich er een mening over kunnen vormen.
Deze omschrijving hoort bij een...

1. uiteenzetting
2. betoog
3. beschouwing

Waar moet ik meer mee oefenen?
Leesstrategieën, leesdoelen of hoofd- en bijzaken

Opdrachten

Leesstrategieën:

Bladzijde 14 -17, opdracht 3 en 4.

Leesdoelen:

Bladzijde 20 en 21, opdracht 5.

Hoofd en bijzaken:

Bladzijde 237-242, opdracht 1, 2 en 3.