Herhalen BS 1+2 nieuw BS 3+4

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 3

Erfelijkheid

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Wat gaan we vandaag doen:

• Korte herhaling paragrafen 3.1 en 3.2
• Verder met paragrafen 3.3 en 3.4

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen. Het zit in je genen.

Gen: Een deel van een chromosoom met informatie over 1 erfelijke eigenschap.

Fenotype: Hoe je erfelijke eigenschappen zich naar de buitenwereld presenteren, dus hoe je eruit ziet bijvoorbeeld.

Je fenotype wordt bepaald door je genotype en het milieu/je omgeving (je kunt steil haar bv. krullen, je wordt bruiner door de zon...)

Dit Meisje heeft bruine ogen van zichzelf. Voor een feestje heeft ze blauwe kleurlenzen gekocht.
Is haar fenotype hierdoor veranderd?

Ja

Nee

Dit Meisje heeft bruine ogen van zichzelf. Voor een feestje heeft ze blauwe kleurlenzen gekocht.
Is haar genotype hierdoor veranderd?

Ja

Nee

Geslachtschromosomen

Geslachtschromosomen bepalen je geslacht.

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Geslachtschromosomen

De lichamelijke geslachtskenmerken worden bepaald door de geslachtschromosomen.

Vrouw = XX

Man = XY

Deze geslachtschromosomen

zitten in alle lichaamscellen

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Als je twee verschillende genen voor een eigenschap hebt (heterozygoot), dan komt meestal maar 1 van die genen tot uiting. Dit gen is "sterker" , dat noemen we dominant. Het gen dat niet tot uitdrukking komt noemen we recessief.

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

De genen geven we aan met letters.

Het dominante gen geven we aan met een hoofdletter en het recessieve gen met een kleine letter.

Dus bv haarvorm (steil of krullend haar) geven we aan met de letter A.

Dan krijgt krullend haar de hoofdletter : A

en steil haar geven we aan met een  : a

Homozygoot en heterozygoot

Wat is het fenotype van deze cavia?

Je ziet hier een witte cavia. De witte kleur (a) is recessief ten opzichte van zwart(A).
Wat is het genotype van deze cavia?

A

a

A

a

A

a

A

a

A

a

Aa

X

X

X

XY

X

X

Y

Y

Y

Y

Y

1. b = dominant
2. b = recessief

1. heterozygoot
2. homozygoot dominant
3. homozygoot recessief

Cavia's kunnen zwartharig en witharig zijn. Zwart is dominant. Gegeven zijn de volgende vier kruisingen:

BIj welke van de kruisingen is de kans op een witte cavia het grootst?

1. heterozygoot x homozygoot dominant
2. homozygoot dominant x homozygoot recessief
3. homozygoot recessief x heterozygoot
4. heterozygoot x heterozygoot

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Wat echter ook nog kan gebeuren is dat twee genen even sterk tot uitdrukking komen.

Bijv. bij de bloemkleur van het Leeuwenbekje.

Leeuwenbekjes hebben genen voor rode bloemkleur en voor witte bloemkleur.

Als je een Leeuwenbekje met rode bloemen kruist met een Leeuwenbekje met witte bloemen, krijg je Leeuwenbekjes met roze bloemen. Dit is een intermediair fenotype. De genen zijn even sterk.

intermediair fenotype

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

We gebruiken bij intermediaire overerving een iets andere schrijfwijze, nl het gen voor rode bloemen geven we aan met A_r en het gen voor witte bloemen met A_w.

Een Leeuwenbekje met rode bloemen heeft genotype: ArAr

Een Leeuwenbekje met witte bloemen heeft genotype : AwAw

Een Leeuwenbekje met roze bloemen heeft genotype : ArAw

Genotype: je erfelijke materiaal, dit ligt in al je lichaamscellen opgeslagen.

Fenotype: hoe een erfelijke eigenschap tot uitdrukking komt; hoe zie je eruit...

Je fenotype wordt bepaald door je genotype (wat erf je van je ouders) en door het milieu/je omgeving (bv door zonlicht wordt je bruiner, of je kunt je haar bv. verven of er krullen in maken)

Huiswerk: opdrachten 18 t/m 30