2V 4 P4 Verlicht denken 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

Leerdoelen

je kunt uitleggen hoe de denkwijze van de wetenschappelijke revolutie zorgde voor de Verlichting. (T2)

Je kunt je mening vormen over een verlichtingsdilemma. (I)

Je kunt uitleggen hoe verlichte denkers dachten over cultuur, economie, politiek en sociale verhoudingen.

Algemene ontwikkelingen 17e + 18e eeuw (chronologie)

Na de wetenschappelijke revolutie (17e eeuw, TV 6) kwam de Verlichting)

Verlichting: 18e eeuw/TV 7

Verlicht denken: cultuur (religie)

Voltaire:

Voor tolerantie en godsdienstvrijheid;

Tegen godsdienstvervolgingen;

Kritiek op katholieke kerk. Voltaire twijfelde aan het nut van de geestelijkheid (mensen met een functie in de kerk).

Wat zouden de absolutistische Franse koningen hiervan vinden? 

Verlicht denken: Politiek 

Jean-Jacques Rousseau:

Volkssoevereiniteit: alle macht bij het volk, maar koning is daar voor het volk en regeert namens de algemene wil van het volk.

Sociaal contractdenker.

John Locke:

Overheid moet de natuurlijke rechten van burgers beschermen.

Sociaal contractdenker.

Montesquieu:

Trias politica: scheiding der machten, zodat niemand te veel macht krijgen / er geen machtsmisbruik mee is.

Verlicht denken: politiek: Rousseau

Volkssoevereiniteit: het volk heeft de hoogste macht, dus koning moet regeren naar de algemene wil van het volk.

Sociaal contract: de vorst krijgt zijn macht van het volk. Bestuur door het hele volk = onmogelijk. Daarom had het volk de macht aan een koning gegeven.

Dus: tegen absolutisme…

Verlicht denken: politiek: Locke

Ieder mens bij geboorte bepaalde grondrechten of natuurlijke rechten: recht op leven, vrijheid en bezit  regering moet die rechten beschermen.

Sociaal contractdenker: de vorst kreeg zijn macht van het volk. Bestuur door het hele volk was onmogelijk. Daarom had het volk de macht aan een koning gegeven.

RADICAAL: tegen absolutisme, maar ook: als een vorst zijn macht misbruikt of niet geschikt is, mag het volk in opstand komen!

Verlicht denken: politiek: Montesquieu

Wilde wel een monarchie (koningschap), maar ook scheiding der machten (trias politica):

Wetgevende macht: maken wetten en controleren uitvoerende macht.

Uitvoerende macht: uitvoeren wetten van de wetgevende macht.

Rechterlijke macht: toepassen wetten in rechtspraak.

Tegen absolutisme: deze macht mogen niet in handen zijn van één persoon, maar juist scheiding der machten.

Montesquieu over de scheiding der machten

Verlicht denken: sociale verhoudingen

Rousseau:

Tegen ongelijkheid van de standenmaatschappij (geestelijkheid, adel en boeren/stedelingen);

Mensen bij de geboorte gelijk aan elkaar.

Verlicht denken: economie

Adam Smith:

Zoveel mogelijk vrijheid in economie.

Vrijemarkteconomie: overheid moet zich weinig bemoeien met de economie.

Leerdoelen

je kunt uitleggen hoe de denkwijze van de wetenschappelijke revolutie zorgde voor de Verlichting. (T2)

Je kunt je mening vormen over een verlichtingsdilemma. (I)

Je kunt uitleggen hoe verlichte denkers dachten over cultuur, economie, politiek en sociale verhoudingen.

Huiswerk: opdrachtenblad + vragen 14, 17, 18, 19 uit boek (4.2)