Hoofdstuk 12. Dieren en planten - Paragraaf 12.3 Vervoer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Wat gaan we doen vandaag:

- Herhalen paragraaf 12.2 Ademhalen

- Uitleg paragraaf 12.3 Vervoer en 12.4 Kou en hitte

- Aan het werk

Hoe ademt een insect?

1. Via tracheeën
2. Door hun stigmata
3. Door diffusie
4. A + B + C

Openingen in het lijf van een insect heten:

1. Stigmata
2. Tracheeën
3. Pragmata

Hoe haalt een vis zuurstof uit het water?

1. Met hun longen
2. Met hun kieuwen
3. Met diffusie
4. Met osmose

Moet een plant ook ademhalen?

1. Ja
2. Nee

Waarom hebben planten zuurstof nodig?

1. Voor te blijven leven
2. Voor energie
3. Voor verbranding
4. Voor verbranding van glucose

Hoe maken planten zelf zuurstof?

1. Diffusie
2. Fotosynthese
3. Osmose
4. Exocytose

Formule fotosynthese
(woorden)

12.3 Vervoer

- Je leert hoe dieren stoffen in hun lichaam vervoeren;

- Je leert hoe bij planten stoffen op de juiste plek komen.

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

- Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop > het bloed stroomt vrij door het lichaam.

Vervoer in vissen

- Bij vissen vervoert het bloed zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

- De bloedsomloop bij vissen is gesloten > bloed stroomt in bloedvaten.

Vervoer in planten

Wortelharen > water en mineralen opnemen.

Houtvaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren (omHoog).

Bastvaten vervoeren water en voedingsstoffen (o.a. Glucose) naar de wortels en de bloemen (Beneden).

De waterstroom blijft op gang doordat er water via de huidmondjes verdampt.

Verschillende bloedsomlopen

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart.

12.4 Extreme omstandigheden

- Je leert hoe dieren zijn aangepast aan warmte of kou;

- Je leert hoe planten droogte kunnen overleven.

Bescherming tegen hitte

Dieren zijn beschermd tegen hitte door:

- dunne vacht of verenkleed 

- grote oppervlakken (grote oren) 

- een luchtstroom 

- hijgen

Bescherming tegen kou

Dieren zijn beschermd tegen kou door:

- isolatie: dikke vacht, verenkleed of vetlaag 

- kleine oppervlakken (korte poten en kleine oren) 

- winterslaap of winterrust

Aanpassing plant bij hitte

- Diepe wortels

- Kleine bladeren

- Waslaagje

- Haren of stekels tegen de zon

Aanpassing plant bij kou

- Wortels aan de oppervlakte

- Klein blijven

- Elkaar warm houden

- Bescherming donshaartjes

0

Aan het werk

Hoofdstuk 12. Dieren planten

Paragraaf 12.3 Vervoer

Maken opdracht 1 t/m 18

+

Paragraaf 12.4 Kou en hitte

Maken opdracht 1 t/m 28

BEN JE KLAAR?

Samenvatten paragraaf 12.3 of www.biologiepagina.nl

(maak een begrippenlijstje of ga oefenen met QUIZLET)