Hoofdstuk 2 §2.2

§2.2 Onrust in de Nederlanden

Waardoor ontstond er in de Nederlanden grote onrust?

Planning

- Herhaling §2.1

- De Nederlanden: bestuur

- Plakkaten tegen ketters

- Filips II

Wie had als een van de eerste kritiek op de katholieke kerk?

1. Karel V
2. Erasmus
3. Luther
4. Calvijn

Waarmee ontketende Luther de Reformatie?

1. Met de verkoop van aflaten
2. Met zijn predestinatieleer
3. Met zijn 95-stellingen
4. Met de Rijksdag van Worms

Noem een verschil tussen Luther en Calvijn

De Nederlanden onder Karel V

- Karel V erfde in 1515 de titel landsheer van de Nederlanden.

- Door slim te trouwen en oorlogen te voeren, bezat hij in 1543 alle Nederlandse gewesten (behalve Luik)

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. 

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Het bestuur van de Nederlanden

- Elke stad en elk gewest had een eigen bestuur. Dit waren  

   privileges overgebleven uit de Middeleeuwen.

- De steden en gewesten komen bijeen bij de Gewestelijke Staten. De plaatsvervanger van de koning in een gewest is de stadhouder  

- De Statenvergaderingen van alle staten: Staten Generaal . De 

    plaatsvervanger van de koning voor alle gewesten: de landvoogd

Centralisatie van het bestuur

- Voor een vorst zijn privileges per gewest niet handig.

- Karel V wilde het bestuur in de Nederlanden centraliseren.

-Centralisatie: proces waarbij een gebied/land steeds meer vanuit één plaats wordt bestuurd.

- De gewesten wilde liever alles bij het oude laten. Particularisme: streven van de gewesten om de oude privileges te behouden en zo zelfstandig mogelijk te zijn.

Landsheer van de Nederlanden

Plaatsvervanger van de landheer

Bestuur van de gewesten

Bestuur van alle gewesten samen

Plaatsvervanger van de koning per gewest

Karel V

Landvoogd

Stadhouder

Staten-Generaal

Gewestelijke Staten

Plakkaten tegen ketters

- In de Nederlanden hadden de hervormers ook aanhangers gekregen.

- Karel V wilde dat zijn onderdanen katholiek waren. Daarom vaardigde hij plakkaten (wetten) uit aan de protestanten.

- Karel V zag de protestanten als ketters.

- Het bestuur in de Nederlanden moest ervoor zorgen dat de plakkaten uitgevoerd werden.

- Bekend voorbeeld: Bloedplakkaat 1550 (bron 21)

Filips II

- In 1555 legde Karel V zijn functies neer.

- Zijn zoon Filips II nam de bestuurstaken over.

- Margareta van Parma werd de landvoogdes van de Nederlanden.

Filips II

- Filips II was streng katholiek en wilde dat het 

Bloedplakkaat strikt werd nageleefd.

- Dit zorgde voor onrust. Men vond de inquistitie 

veel te streng.

-  Lagere edelen besloten hieraan iets te doen. 

In 1566 bieden zij het Smeekschrift aan. 

- Margaretha beloofde dat de inquisitie een poos 

gematigd werd.  Filips II zou hierover een beslissing nemen. 

Leg uit wat Filips II, ketters en inquisitie met elkaar te maken hebben

§2.2 Onrust in de Nederlanden

Hoofdvraag: Waardoor ontstond in de Nederlanden grote onrust?

De Nederlanden onder Karel V

- Karel V werd in 1515 landsheer van de Nederlanden.

- Door gebieden te veroveren had Karel V in 1543 alle Nederlandse gewesten in handen. (Behalve Luik)

- Landsheer: Heerser over een gebied dat geen koninkrijk is.

De weg naar de Nederlandse Opstand...