Les 4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Ecologie

Wat gaan we doen?

Paragraaf 3

Bespreken opdracht 3

Opdracht 3

Bespreken

Mensen hebben veel invloed op de natuur.

https://www.youtube.com/watch?v=kbS1VJyonuA

Maar de natuur heeft ook veel invloed op de natuur!

Paragraaf 3 individu

prg 4= populatie

prg 5, 6 en 7= ecosysteem

Verspreidingsgebied

Ieder soort heeft op aarde een bepaald verspreidingsgebied. Het gebied waar de soort voorkomt.

 

Dieren kunnen makkelijk verplaatsen naar een gebied waar ze het fijn hebben, maar planten niet. Hun zaden kunnen op plekken terecht komen welke niet ideaal zijn.

Afbeelding 12

Buiten het verspreidingsgebied zijn er beperkende abiotische factoren. Deze overschrijden een tolerantiegrens (na deze grens kan een dier niet overleven.

 

Het gebied tussen de grenzen noem je het tolerantiegebied.

Kijk naar afbeelding 12 dit gaat over de temperatuur van guppy's (vissen), maar dit is bij planten ook het geval.

Klimaat

Het verspreidingsgebied van een soort hangt samen met het klimaat. Het klimaat is een combinatie van verschillende abiotische factoren, zoals temperatuur, neerslag, wind en licht.

macroklimaat= een groot gebied op aarde waar vrijwel hetzelfde klimaat heerst.

microklimaat= hier zijn de abiotische omstandigheden anders. bv macroklimaat een bos gebied heeft veel verschillende microklimaten.

Abiotische factoren in een klimaat:

- temperatuur

- licht

-lucht

- water

- bodemgesteldheid

Temperatuur

Veel planten en dieren kunnen leven tussen temperaturen van 0 en 45 graden. Vogels en zoogdieren kunnen ook temperaturen van beneden de 0 graden verdragen.

Wat zijn enzymen?

Enzymen en temperatuur

De enzymactiviteit is afhankelijk van de temperatuur. Bij lage temperaturen ook een lage enzymactiviteit. Bij hoge temperaturen hoge enzymactiviteit.

Vooral belangrijk bij organisme die GEEN constante temperatuur hebben. 

Elk organisme heeft andere toleranties voor temperaturen. Je ziet in Nederland bv. andere planten dan in Afrika. 

Dieren met een constante lichaamstemperatuur hebben vaak een groter tolerantiegebied. 

Welke temperaturen kunnen wij tolereren? 

Wat valt je op?

In de winter

- Winterslaap/ winterrust 

- Vertrekken naar een warm land

Welke dieren doen aan winterslaap/ winterrust?

Licht

Waar hebben planten licht voor nodig?

Zonplanten= hoge lichtintensiteit (open veld, woestijnen of steppen)

Schaduwplanten= beperkte lichtintensiteit (bossen)

Daglengte

Lengte van de dag heeft invloed op planten en dieren, vooral op de voortplanting. 

Planten= krijgen bloemen wanneer de daglengte een bepaald aantal uur is.

vissen, amfibieën en vogels= tijdstip van paring en de eileg wordt beïnvloed door daglengte. Bij vogels ook invloed op de vogeltrek.

lucht

vooral invloed op planten:

- zorgt voor bestuiving en verspreiden van zaden bij windbloemen.

- bevat zuurstof/ koolstofdioxide.

Maar ook op mensen:

- bevat zuurstof/ koolstofdioxide

- luchtvervuiling

Water

In zee zijn de abiotische factoren redelijk constant

oppervlakte water niet i.v.m. grote schommelingen van temperatuur of samenstelling van het water bv zuurstofgehalte of zoutgehalte. 

Wat gebeurd en met de dynamiek in een sloot bij veranderende abiotische factoren?

Water en planten

Landplanten:

- hebben een waslaagje (cuticula) en huidmondjes

vochtig klimaat= veel huidmondjes en dunne cuticula

Droog klimaat= weinig huidmondjes en dikke cuticula

Waterplanten:

- klein of geen wortelstelsel

- zout waterplanten zelfde bouw als planten in droog klimaat

Water en dieren

Waterdieren:

- zuurstofgehalte en zoutgehalte zijn belangrijk

- stromend water heeft een hoger zuurstofgehalte

- je hebt zoetwaterdieren en zoutwater of beide (hebben speciale aanpassingen)

Landdieren:

- amfibieën, slakken en wormen kunnen door hun huid heen water verdampen. Daarom hebben ze vochtige plekken nodig tegen uitdroging. 

- Dieren in warme gebieden hebben geconcerteerde urine tegen uitdroging. Ook weinig verdamping bij uitademing. 

Bodemgesteldheid

Water loopt sneller door zand dan klei, aangezien klei grote bodemdeeltjes heeft.

klei is vruchtbaarder dan zand, aangezien klei zouten beter vasthoudt, maar wortels kunnen er moeilijker in wortelen

 afbeelding 14

humus 

organische en anorganische stoffen + microorganisme

De microorganisme zetten de stoffen om in voedingszouten (mineralen). Dit is voor planten belangrijk.

humus is ook belangrijk voor de bodem:

humus houdt bij zand water vast

zorgt bij klei ervoor dat de wortels beter kunnen wortelen

Zorgt ervoor dat regen en mineralen niet uitspoelen. (Zodat de bodem niet voedselarm wordt).

Veel abiotische factoren hebben invloed op de soortensamenstelling van een ecosysteem.

- grondwaterstand lager door drinkwater > minder vochtige grond > andere planten > andere dieren

- ph > andere planten > andere dieren

- mineraal concentratie (nitraatzouten, zinkzouten en kalk) > andere planten > andere dieren

Maken:

Opdracht 4

Nadenken:

- Van welke abiotische factoren hebben mensen last?

- Welke tolerantiegrenzen hebben mensen?

1) Van welke abiotische factoren hebben mensen last?
2) Welke tolerantiegrenzen hebben mensen?