Paragraaf 7.1

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 7

Wie heeft het voor het zeggen?

Paragraaf 7.1: Wat is de overheid?

Je leert in deze paragraaf:

• Welke overheden er zijn en wat hun taken zijn.
• Hoe de overheid ons gedrag beïnvloedt.
• Waarom de overheid bepaalde taken liever zelf uitvoert.
• Wat het verschil is tussen de collectieve en de particuliere sector.
• Wat privatisering is.

02:34

Noem de 3 lagen van de overheid.

03:20

Hoe noemen we het als een taak van de collectieve sector verschuift naar de particulier sector?

1. Privatisering
2. Decentralisatie
3. De grote verschuiving
4. Centralisatie

05:07

De overheid heft belasting op goederen waarvan ze het gebruik willen verminderen. Begrip?

1. Subsidie
2. Accijns

Het rijk

centrale overheid (= het rijk of rijksoverheid)

• maatregelen voor het hele land
  
• toezien op naleving wetten
  
• ministers vormen bestuur
  

Lagere overheden

provincie

• bedrijventerreinen en recreatiegebieden aanwijzen.
• aanleg infrastructuur.

gemeente

• jeugd- en ouderenzorg
  
• afgifte paspoort en rijbewijs
  

waterschap

• maatregelen tegen overstromingen
  
• zuivering afvalwater
  

Stimuleren of afremmen

Met maatregelen kan de overheid de Nederlandse economie versterken.

Gedrag stimuleren door:

• subsidie geven, bijvoorbeeld voor zonnepanelen, warmtepompen, elektrische auto's
• innovatie (= nieuw product / nieuwe productiemethode)
  

Gedrag afremmen door:

• accijns heffen (alcohol, tabak, brandstof)
  
• milieuheffing laten betalen
  
• energiebelasting heffen
  

Collectieve goederen

Iedereen kan gebruik maken van dit soort voorzieningen die de overheid levert en betaalt. 

Redenen waarom de overheid die voorzieningen levert:

• niet iedereen apart laten betalen
  
• kwaliteit in eigen hand houden
  
• voor iedereen betaalbaar blijven

Voorbeeld: onderwijs, gezondheidszorg en straatverlichting en nog veel meer.

Overheid, burgers en bedrijven

Collectieve sector

• overheid en instellingen voor sociale zekerheid, zoals UWV
  
• geen doel om winst te maken
  

Particuliere sector

• burgers en bedrijven
  
• bedrijven wel doel om winst te maken
  

Overheidstaak of niet

Bij privatiseren verkoopt overheid dienst of activiteit aan particuliere sector.

Redenen om te privatiseren:

• taken geen verantwoordelijkheid meer voor overheid
  
• bedrijven doen het beter en/of goedkoper
  

Overheid gebruikt soms marktwerking:

• bedrijven concurreren op prijs / kwaliteit om overheidstaak uit te voeren
  
• overheid betaalt het beste / goedkoopste bedrijf
  

De overheid bestaat uit het rijk en de provincies, juist of onjuist?

1. Juist
2. Onjuist

Wat zijn subsidies?

1. vernieuwen van producten
2. financiële bijdrage van overheid
3. financiële bijdrage van bedrijven
4. het weggooien van producten

Wat wil de overheid bereiken met subsidies?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Minder innovatie.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Waarop heft de overheid accijns?

1. benzine, chocola en kleding
2. sigaretten, vlees en kleding
3. alcohol, sigaretten en benzine
4. alcohol, medicijnen en benzine

Accijns gaat naar ...

1. De gemeente
2. De overheid
3. Het rijk
4. Alle drie

Opdrachten maken

Hoofdstuk 7: opgave 1 t/m 11
Dit is ook huiswerk voor morgen.

Ben je klaar? Paragraaf 7.2

Lesdoelen bespreken.

• Welke overheden er zijn en wat hun taken zijn.
• Hoe de overheid ons gedrag beïnvloedt.
• Waarom de overheid bepaalde taken liever zelf uitvoert.
• Wat het verschil is tussen de collectieve en de particuliere sector.
• Wat privatisering is.