HV2 Thema 2 Voeding en vertering B1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Voeding

Lesdoelen Voedings-middelen en -stoffen

1 Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezel in voedingsmiddelen noemen.

2 Je kunt zes groepen voedingsstoffen noemen met hun functies en kenmerken.

Voedsel is afkomstig van de wortels, stengels, bladeren, vruchten en zaden van planten. Veel mensen eten ook dieren en dierlijke producten. In voedsel zitten de voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft.

Voedingsmiddelen

Een voedingsmiddel is alles wat je eet/drinkt.

Een voedingsstof is een bruikbare bestanddeel in een voedingsmiddel.

• Plantaardige voedingsmiddelen:
  

Afkomstig van planten.

• Dierlijke voedingsmiddelen:
  

delen van dieren (vlees, vis) of producten van dieren (eieren, melk, ...

Welke 4 functies kun je noemen van voedingsstoffen?

• Brandstoffen: leveren energie
• Bouwstoffen: nodig voor groei, ontwikkeling en herstel.
• Reservestoffen: opgeslagen brand of bouwstoffen
• Beschermende stoffen: gezondheid

Voedingsstoffen

Te verteren voedingsstoffen (te groot)

• Koolhydraten
• eiwitten
• vetten

Kant en klare voedingsstoffen

• Vitamines
• Mineralen
• Water

Eiwitten

Eiwitten: bouwstoffen

Teveel aan eiwitten? 

• Eiwit als brandstof 

Vorming cytoplasma

Vorming spieren

Koolhydraten

Koolhydraten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof. Suikers (glucose), zetmeel en  glycogeen (opgeslagen glucose)

Teveel aan koolhydraten?

• Koolhydraten als reservestof (vet)

. 

Koolhydraten

• Een deel van de opgenomen koolhydraten wordt omgezet in  glycogeen.  Glycogeen is een reservestof.

Teveel aan koolhydraten?

• Koolhydraat wordt omgezet in vet
  en opgeslagen als reservestof.

. 

Water

Water is een bouwstof                vervoer van stoffen. 

Het menselijk lichaam (organismen) bestaat voor 60% uit water. 
Bloed  bestaat uit water : vervoer van stoffen in bloedvaten.

Cel       bestaat uit water:  vervoer van stoffen in het cytoplasma.

Mineralen 

Mineralen zijn bouwstoffen en dienen ook als beschermende stof. 

Mineralen worden ook wel zouten genoemd. 

• Calcium (kalk)
• Natrium
• Magnesium
• IJzer

Vitamines

• Het zijn bouwstoffen
• Ze werken als beschermende stoffen tegen ziektes
  
• Er zijn dertien verschillende vitamines bekend: vitamine A, de vitamines van het B-complex en vitamine C, D en K zijn de bekendste
  
• Te veel vitamines werken vergiftigend!
  
• In Nederland bestaat niet echt een vitaminegebrek
  
• In gezond eten zitten alle vitamines  mooi verdeeld

Vitamins

Vetten

Vetten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof en reservestof. 

Verzadigde en onverzadigde vetten. 

Even over vetten...

Verzadigde vetten

Onverzadigde vetten

Verzadigde vetten

Deze kan je lichaam niet ‘ombouwen’ tot nuttige stoffen. 

Verzadigd vet is hard, zoals roomboter en margarine in een pakje. Ook zit verzadigd vet in volle melk, vette kaas (48+), vet vlees (bijvoorbeeld speklap, hamburger) en in koek en snacks.

Onverzadigde vetten

Deze kan je lichaam wel ‘ombouwen’ tot nuttige stoffen. 

Onverzadigd vet is zacht of vloeibaar, zoals margarine uit een kuipje, vloeibare oliën.  Ook zit veel onverzadigd vet in noten en in vette vis, zoals zalm, makreel en haring.

Onverzadigde vetten = gezond

Verzadigde vetten= ongezond

Voedingsvezels

- geen voedingsstof: dus niet nodig als brand, bouw of reservestof

- Stimuleert de darmen

- Voorkomt obstipatie ( verstopping)

- Zorgen voor een verzadigd gevoel

- in plantaardige voedingsmiddelen

- voedingsvezels worden zelf niet verteerd

Zetmeel en suikers zijn:

1. koolhydraten
2. vetten
3. mineralen
4. eiwitten

Horen vezels bij de voedingsstoffen?

1. ja, door vezels gaan je darmen goed werken
2. ja, vezels zuiveren je bloed
3. nee, vezels gaan tussen je tanden zitten
4. nee, vezels worden niet opgenomen in je bloed

Leerdoel

- Je kunt voedingsstoffen onderverdelen in groepen

Voedingsstoffen

In een goede maaltijd zitten belangrijke voedingsstoffen:

- beschermende stoffen —> die je beschermen tegen ziektes;
- energierijke stoffen —> die je nodig hebt om te kunnen werken en te bewegen;
- bouwstoffen —> die je nodig hebt om te groeien.

Welke voedingsstoffen heb je nodig?

• Energierijke stoffen: je lichaam warm te houden en te kunnen bewegen. Koolhydraten en vetten.
•  Bouwstoffen: Nodig om te kunnen groeien of een wondje te genezen. Eiwitten, mineralen, water en vetten.
•  Beschermende stoffen:beschermen je lichaam om niet ziek te worden. Vitaminen en mineralen.

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

Water

Mineralen

Vitaminen

Indicatoren

• Voedingsstoffen aantonen
• Zetmeel - jodium
• Glucose - Fehling
• Vetten - Sudan 3
• Eiwit - Kopersulfaat en natronloog
• Vitamine C - DCPIP

Huiswerk:

Lezen: Basisstof 1 van Thema 2 Voeding en vertering

Maken: Opdrachten 1 t/m 5 van Basisstof 1 van Thema 2

Opdracht 2 is een opdracht die je wel moet doen. Dat is 1 dag bijhouden wat je eet en drinkt bij de eetmeter van het voedingscentrum.
Je hebt deze nodig voor andere opdrachten!