Cursus tijdvakken: Tijdvak 6 (Regenten & Vorsten) + KA's

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Tijdvak 6: Regenten en Vorsten

KA's tijdvak 6

Kenmerkende aspecten:

• het streven van vorsten naar absolute macht
• de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
• wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
• de wetenschappelijke revolutie

Lodewijk XIV van Frankrijk - "de Zonnekoning"

Lodewijk XIV

• De Zonnekoning - alles draait om hem
• 1638 - 1715
• Regeringsperiode: 72 jaar en 110 dagen
• Létat, c'est moi!
• Als koning gemaakt door God - droit divin

Droit divin

De koning ontvangt zijn macht van God alleen en legt ook alleen verantwoording af aan God

Het Edict van Nantes

13 april 1598 - door Hendrik IV van Frankrijk

(Wat meer) godsdienstvrijheid voor de hugenoten 

Ze mochten:

• Hun geloof uitoefenen
• Gewetensvrijheid 
• Volledig burgerrecht behouden

Wat heeft Lodewijk XIV hiermee te maken?

Hugenoten waren veel betrokken bij opstanden

Lodewijk XIV hield hier niet zo van... (jeugdtrauma)

Lodewijk XIV ontneemt de hugenoten hun vrijheid

• Gevolg: hugenoten verlaten Frankrijk en settlen zich in o.a. België, Engeland, Nederland.

Lodewijk en Jules Mazarin

La Fronde

• Mazarin
• Regent
• Belastingen

De adel 'dichtbij' in Versailles

De wetenschappelijke revolutie

Hier een aantal voorbeelden van deze wetenschappelijke revolutie:

Op het onderste schilderij zien we “De anatomische les van dr. Nicolaas Tulp” geschilderd door Rembrandt. Dit schildrij is gemaakt bij een les van het chirurgijnsgilde in Amsterdam. Deze gilde liet maar eens per jaar een openbare ontleding toe.

Op het middelste plaatje zien we een zonnestelsel met de zon in het midden. Dit is best bijzonder omdat er voorheen gedacht werd dat de aarde het middelpunt was en dat de zon eromheen draaide. Dat er beweerd werd dat het andersom was, heeft behoorlijk wat teweeggebracht. Galilei kwam in conflict met de kerk omdat in de Bijbel staat dat de ‘zon onder en op gaat’. Hieruit werd geleid dat de aarde inderdaad in het middelpunt staat. Wanneer er dus gesproken werd dat dit niet het geval was, dan ging je de Bijbel tegen en ontstonden hieruit conflicten.

Uiteindelijk sprak hij met de paus en Galilei kreeg toestemming om een boek te schrijven, zolang hij maar wel benoemde dat het een theoretische mogelijkheid was en dat het niet als bewijs beschouwd mocht worden.

Muntmeester: hij zorgde voor groeven aan de zijkant van de Britse munten zodat het heel lastig werd om geld te vervalsen. Ook bestreed hij valsemunters die soms ter dood veroordeeld werden.

Hij werd geridderd door Queen Anne door zijn werd voor de munt van Engeland.

Hij heeft gezorgd voor drie natuurwetten, dit zijn de volgende:

Natuurwetten:

Traagheidswet: om beweging van een voorwerp te veranderen, is er kracht nodig. Zonder kracht wordt een voorwerp niet versneld.

Kracht verandert de snelheid: wanneer een voorwerp rust, zal hij bewegen wanneer er kracht op wordt uitgevoerd

Actie – reactie: hier is het plaatje hét perfecte voorbeeld van. Wanneer je ergens kracht op uitoefent, werkt dit door als een soort domino-effect.

René Descartes

• 1596 - 1650
• Filosoof
• Woonde een groot deel van zijn leven in de Nederlanden
• 'Bourgeoisie' - zijn ouders waren rijke burgers

Empirisch denken: dingen leren door ze te ervaren / te doen

17e eeuw: de microscoop van Anthonie van Leeuwenhoek

Iets 'onder de loep nemen'

De positie van de Republiek

Hoe kon de Republiek zo rijk worden?

• Slechte landbouwgrond -> noodzaak tot graanimport - moedernegotie
• Door moedernegotie gaan boeren zich specialiseren en voor de markt produceren -> toename van grondstoffen voor de nijverheid
• Door toename handel groeit de scheepsnijverheid
• Door de Val van Antwerpen (1585) komen rijke handelaren en geschoolde arbeiders richting de Republiek
• Amsterdam wordt rijker dan Antwerpen

Overzeese expansie en handelskapitalisme

Ontdekkers en hervormers; ontdekkers

Ontdekkingsreizen: laat 15e eeuw

Waarom?

• Economische redenen: op zoek naar nieuwe handelsproducten
• Religieuze redenen: verspreiding van het christendom
• Politieke redenen: het bezetten van nieuw land

Overzeese expansie: het uitbreiden van je land met gebieden overzee

De aanloop naar Nederlands-Indië

Let op: we hebben het hier nog niet over de VOC! (ruim 100 jaar later: 1602)

• Nederland was in oorlog met Spanje en kon dus niet meer handelen met Portugal (die 'de baas' waren in Azië)

Nederland moest een andere weg zoeken

• Dit was vaak geen succes

 

Wereldeconomie: waar hebben we het over?

Handelaren die handelen over de hele wereld

• Ontdekkingsreizen hebben we achter ons gelaten
• Nu gaan we er geld aan verdienen...

Begrip: handelskapitalisme

• Een nieuwe vorm van economie
  
• Kapitaal (of aandelen) in handen van particulieren
  
• Zo veel mogelijk winst maken met de handel

VOC

• In 1602 wordt de VOC opgericht
• Bestuur van de VOC: Heren Zeventien
• VOC had een handelsmonopolie in Azië.

Waarde VOC

1638: 78.000.000 (78 miljoen)

Omgerekend naar nu: 7,900.000.000.000 (7,9 biljoen)

Apple nu: 9.000.000.000 (9 miljard)

11% van de VOC