5.1 De kerk valt uit elkaar

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Geschiedenis
Hoofdstuk 5

Hoofdstuk 5

• 5.1 - De Kerk valt uiteen
• 5.2 - De Nederlandse Opstand
• 5.4 - De Ontdekkingsreizen

Proefwerk: 5.1 + 5.2 + 5.4 

Maarten Luther

Willem van Oranje

Christoffel Columbus

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Rond 1511 komt de Duitse monnik Maarten Luther terug van een reis naar Rome. Hij is woedend..

• Hij zag hoe de katholieke geestelijken genoten van luxe
• Hij zag hoe hoe de katholieke geestelijken veel geld verdienden door religie (godsdienst)

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Met name de Paus in Rome verdiend veel geld aan gelovigen;

• De katholieke kerk verkoopt aflaten;
  Dit waren brieven die mensen konden kopen om hun zonden af te kopen; nu kwamen ze in de hemel volgens de Paus

Geschiedenis
Uitleg 5.1

In 1517 schrijft Luther een brief vol kritiek op de kerk;

• Luther was tegen de verering van heiligen, daarover stond niets in de bijbel
• Luther vond dat de mensen zelf de bijbel moesten lezen, ze moesten niet alleen luisteren naar geestelijken

Geschiedenis
Uitleg 5.1

In 1517 schrijft Luther een brief vol kritiek op de kerk;

•  In de brief staan maar liefst
  95 kritiekpunten op de kerk
• Luther spijkert deze op een kerk in Wittenberg (Duitsland)

Geschiedenis
Uitleg 5.1

In de brief van Luther stond onder andere;

• Dat er in een kerk geen versieringen en goud thuis horen
• Dat de bijbel voor iedereen te lezen moet zijn
• God is geen persoon op aarde (de Paus), maar zit in je hart 

Geschiedenis
Uitleg 5.1

De Paus was woedend over de kritiek van Luther

• De Paus eiste dat Luther zijn kritiek terug nam
  
  
• Luther weigerde dit en moest zich melden bij de Koning van het Duitse Rijk Karel V

Luther

Koning van het Duitse Rijk Karel V

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Luther weigert ook bij Karel V zijn kritiek terug te nemen.

• Luther wordt vogelvrij verklaard; iedereen mag hem vanaf nu doden
  
  
• De Hertog Frederik van Saksen steunt Luther en biedt hem bescherming in zijn kasteel

Geschiedenis
Uitleg 5.1

De Bijbel was enkel te lezen in het Latijn

• Dit was een taal die bijna niemand sprak of kon lezen

Luther wilde dat veranderen;

• Hij schreef de bijbel in volkstaal. Zo konden meer mensen het lezen en zelf over het geloof nadenken

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Luther krijgt door zijn bijbel in volkstaal steeds meer volgelingen;

• Steeds meer mensen hebben ook kritiek op de kerk en volgen het verhaal van Luther
• Dit gaat grote gevolgen hebben..

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

De Paus

Luther

Welke omschrijving hoort bij de juiste persoon:

Is het hoofd van de katholieke kerk

Had veel kritiek op de Katholiek kerk

Deze persoon was een monnik

Deze persoon was de hoogste geestelijken

Schreef de bijbel in Volkstaal (Duits)

Las voor uit de bijbel in het Latijn

Verkocht Aflaatbrieven

Had veel kritiek op aflaatbrieven

Geschiedenis
Aan de slag

Paragraaf 5.1: De Kerk valt uiteen
Wat:
- Online de opdrachten van 5.1

Hulp:
- Lees de theorie nog eens door

- Vraag eerst je buurman naast je om hulp, daarna de docent
Tijd:
- Tot 10 minuten voor het einde van deles
Klaar:
Geef het aan bij de docent

Geschiedenis
Volgende les

- Herhaling 5.1 tot nu toe

- vervolg 5.1: godsdienstoorlogen

- begin 5.2

De tijd van 
Ontdekkers en Hervormers

Hoofdstuk

5.1

#2

Geschiedenis
Hoofdstuk 5

Hoofdstuk 5

• 5.1 - De Kerk valt uiteen
• 5.2 - De Nederlandse Opstand
• 5.4 - De Ontdekkingsreizen

SO: 5.1 + 5.2 + 5.4 (1 x)
PO:
Reformatie (1x)
Ontdekkingsreizen (1 x)

Maarten Luther

Willem van Oranje

Christoffel Columbus

Geschiedenis
Vandaag

Wat gaan we doen?

• Terugblik vorige les
• Uitleg 5.1
• Aan de slag
• Herhaling
• Afsluiting

Geschiedenis
Terugblik

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Geschiedenis
Terugblik

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Geschiedenis
Terugblik

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

→Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen

Gebruik begrippen, jaartallen, gebeurtenissen etc)

Waar denk je tot nu toe aan bij deze afbeelding?

Gebruik begrippen, jaartallen, gebeurtenissen etc)

Waar denk je nu aan, nu je de volledige afbeelding hebt gezien?

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Door de hervorming ontstonden er overal in Europa oorlogen tussen katholieken en protestanten

• Godsdienstoorlogen

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Met name Keizer Karel V (keizer van het Duitse Rijk voerde veel oorlogen tegen Protestanten:

• In de Nederlanden vervolgde hij protestanten door ze op te sporen en gevangen te nemen 
• Het protestantse geloof werd op veel plekken verboden

Geschiedenis
Uitleg 5.1

Het ontstaan van protestantse kerken  

• Hoe reageerden de katholieke machthebbers?
  
  
• Hoe ontmoetten de protestanten elkaar?
  
  
• Hoe kon het protestantse geloof zich zo snel verspreiden?
  
  
• Welke gebieden werden protestants?

Geschiedenis
Aan de slag

Paragraaf 5.1: De Kerk valt uiteen
Wat:
Maken opdracht 4, 5, 6 en 7

Hulp:
Informatieboek blz. 56 en 57 - Online: Theorie
Tijd:
10 minuten
Klaar:
Lezen informatieboek 58 -
Online:lezen theorie 5.2

Geschiedenis
Aan de slag

Paragraaf 5.1: De Kerk valt uiteen
Wat:
Maken opdracht 4, 5, 6 en 7

Hulp:
Leerwerkboek B  5.1 - Online: Theorie 5.1
Tijd:
10 minuten
Klaar:
Lezen Leerwerkboek B 5.2 - opdr 8 en 9
Online:lezen theorie 5.2