Les 3A: Vissen

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdstuk 3. Vissen

IBS 3: Dierenspeciaalzaak

MBO niveau 2

Heb je zelf al ervaring met en / of kennis van vissen en aquaria?

Ja

Nee

een beetje

Wat bedoelen we met
een 'levendbarende' vis?

Vissensoorten

• Eierleggende tandkarpers (killivissen)
  
• Karperzalmen
  
• Karperachtigen
  
•  Labyrinthvissen
  
• Cichliden
  
• Meervallen en modderkruipers
  
• Levendbarende tandkarper
  
• Andere, zoals; vlindervissen, kogelvis, regenboogvis, tapirvissen

Vissen combineren

Niet alle vissen kunnen bij elkaar, verschil in:

- Temperament

- Voedselbehoefte

- Behoefte aan waterkwaliteit

- Eisen aan inrichting

- Plek in het aquarium

- Alleen of in scholen

Levenswijze:

• Scholenvissen
  
• Paarsgewijs
  
• Solitair
  
• territoriumvormend
  

Eierleggende tandkarpers (killivissen)

Kleurrijk (vooral de mannetjes)

2 groepen:

- plantenleggers of meerjarige soorten

     leggen eieren tussen bladerige planten of wortels van drijfplanten

- bodemleggers of seizoensvissen

     leven in poelen die elk jaar uitdrogen: volwassenen sterven, eieren blijven achter

Kunnen zeer snel groeien: goede voeding belangrijk! (vooral veel levend voer)

Welke 2 groepen killy-vissen zijn er?

1. met broedzorg en zonder broedzorg
2. levendbarende en eierleggende
3. seizoensvissen en meerjarige soorten
4. herbivoren en carnivoren

Karperzalmen

• Extra vin: vetvin
• Geen baarddraden
• Rustige visjes
• Houden in grote scholen
• Geen broedzorg
• Tanden in hun bek

Karperachtigen

• De grootste vissenfamilie op aarde
• 2 of 3 baarddraden
• Leven in scholen
• Tropische soorten en koudwater soorten

Hoe oud is de oudste goudvis ooit geworden?

1. 16 jaar
2. 30 jaar
3. 47 jaar
4. 83 jaar

Labyrinthvissen

Leven in modderig, warm water waarin onvoldoende zuurstof voor de kieuwademhaling aanwezig is: 

ademhalen mbv labyrint (ademhalingsorgaan in de mond/keel holte)

mannetjes bouwen schuimnest voor de eitjes

vaak voelsprieten

Hogere temperatuur water: daarom dekruit op aquarium!

Cichliden

Vaak erg groot en agressief

     sommige soorten kunnen wel in een gezelschapsaquarium

Graven in bodem (zo worden planten vernield)

2 groepen:

• muilbroerders 

     eieren of jongen worden beschermd door ze enige tijd in de bek te nemen

• substraat broerders 

     leggen eieren op stenen of in holen, beschermen de eieren en jongen

Welke 2 groepen cichliden zijn er?

Meervallen en modderkruipers

Leven op de bodem; houden ze schoon.

Darmademhaling: hierdoor ook in vuil water overleven.

Sommige een 'zuignap' bek.

Let op: bodemvoer!

Levendbarende tandkarper

Inwendige bevruchting (mannetje heeft een gonopodium: vergroeide aarsvin)

Vrouwtjes hebben een drachtigheidsvlek. 

Sperma wordt opgeslagen in het lijf van het vrouwtje. 

Meeste eten ooit hun eigen jongen op. 

Houden van algengroei, 

Exterieur 

Weerstand van water: gestroomlijnd

     hoe sneller een vis moet zijn, hoe gestroomlijnder

Vissenlichaam:

• Kop
  
• Romp
  
• Staart
  

Uitwendige bouw

Vorm vertelt veel over leefwijze.

• Een torpedovorm
  

      forel, zalm, neon tetra

• De pijlvorm
  

      snoek, halfsnavelbekje

• De slangvorm
  

      paling, Indische modderkruiper

• De schijfvorm
  

      schol, rog, maanvis, discusvis

Naam
Foto
Vorm

neon tetra

torpedo

snoek

pijl

paling

slang

discusvis

schijf

Bektypen

• De bovenstandige bek
  

Vissen in de bovenste waterlagen.

Voedsel van de oppervlakte pakken

• De eindstandige bek
  

Vissen in de middelste waterlagen.

Voedsel recht voor zich.

• De onderstandige bek
  

Vissen in de onderste waterlagen.

Voedsel in de bodem zoeken.

Wat kun je zeggen over het voedselgedrag van vissen met een onderstandige mondopening?

1. pakken voedsel van de oppervlakte
2. pakken voedsel voor hun neus
3. pakken voedsel van de bodem
4. pakken voedsel van de wand

Noem een functie
van de vinnen.

De vinnen

= huidplooien, verstevigd met vinstralen (graatjes)

  

• Borstvin: sturen
  
• Staartvin: krachtbron
  
• Aarsvin: horizontaal houden
  
• Buikvin: sturen, evenwicht bewaren
  
• Rugvin: horizontaal houden
  

Waarom is het zijlijnorgaan van een vis zeer belangrijk?

Zintuigen

• Zijlijnorgaan

Neemt trillingen in het water waar. Hiermee kan een vis navigeren in het water.

• Reukzin
  

Vissen kunnen goed ruiken. Vier ‘neusgaten’. Water stroomt in en uit.

• Smaakzin
  

Vissen kunnen zoet, zuur, zout en bitter onderscheiden.

• Temperatuur
  

Kan temperatuursveranderingen zeer goed waarnemen (0.05’C). Beïnvloed:

- stofwisseling

- zintuigactiviteit

- gedrag 

• Gezichtsvermogen
  

Ogen kunnen nauwelijks bewegen, hoofd kan niet 

gedraaid worden. Bewegingen wordt het best waargenomen.

• Positievin (evenwicht)
  

Evenwicht door evenwichtsorganen of door de ruglichtinstelling. Scheef invallend licht: vis gaat even scheef met licht meezwemmen (vallen ze minder op).

• Gehoor
  

Geen echt gehoororgaan.

Orgaan van Weber: geluidsgolven en drukveranderingen.

• Baarddraden
  

Sommige vissen hebben deze.

= tastorgaan

Wat zijn de functies van de baarddraden?

1. voelen (tast)
2. ruiken (geur)
3. zien (zicht)
4. proeven (smaak)

Noem een soort ademhaling
bij vissen.

Ademhaling

• Kieuwademhaling
  

Zuigt water de mond in en dit komt via de kieuwen er weer uit. In de kieuwspleten lopen bloedvaten met maar een dun vliesje waardoor de zuurstof het bloed binnen dringt.

• Darmademhaling
  

Bij sommige meervallen.

Lucht inslikken en via gasuitwisseling in de darmen zuurstof opnemen.

• Labyrint ademhaling
  

Bij labyrintvissen.

Lucht happen aan het oppervlakte. Via labyrintorgaan (holte boven de kiewen) wordt zuurstof opgenomen uit de lucht.

• Huidademhaling
  

Bij een aantal palingachtigen.

Via de huid kunnen sommige vissen ook zuurstof

uit het water opnemen.

Wat is de functie van de zwemblaas?

Zwemblaas

Vergelijkbaar met urineblaas, maar dan niet gevuld met vocht maar met gas.

 

Kan de vis naar wat nodig is opblazen of leeg laten lopen.

Dreigt de vis te zinken --> opblazen

Komt de vis te dicht bij het oppervlak --> leeglopen

Vis vangen

= stressvol voor de vis

• Schepnetje
  

 vis in een hoekje drijven, netje over de vis heen tegen de ruit aan drukken

 of aan de oppervlakte omhoog scheppen

• Vangklok
  

 vissen zien het niet en zwemmen er zelf in

• Valletje
  

 vis lokken met voer in het valletje (dichtbegroeide aquaria)

• Droogvallen
  

 aquarium bijna leeg laten (tot paar cm) en dan opscheppen

Welke manier van een vis vangen heeft denk je jouw voorkeur?

met een schepnetje

met een vangklok

met een valletje

door middel van droogvallen

Materialen verzamelen

 plastic zak met aan de binnenkant afgerond hoeken op de bodem, 2 elastiekjes, water waarin de vis zwom en verse lucht.

2. Vis vangen

 zakje voor 1/3 vullen met water waar de vis in zwemt

 vis vangen en in het zakje doen

3. Zak dicht maken

 - uiteinde zak met 1 hand bij elkaar pakken

 - met andere hand sla je de zak dicht, zorg dat de zak voor 2/3 verse lucht bevat (nooit in blazen!)

   zak een paar keer rond draaien (terwijl je het uiteinde vasthoud)

 - Sla het uiteinde 1x dubbel

 - 2 elastiekjes pakken en plaats deze 1x over het dubbelgeslagen uiteinde

 - Elastiekjes paar keer om het uiteinde van de zak draaien

 - Laatste slag van de 2 elastiekjes weer over het dubbelgeslagen uiteinde

4. Verpakken voor vervoer

 goed afgesloten zak in een isolatiezak stoppen: voorkomt afkoeling en zit de

 vis in het donker (minder stress).

Vis verpakken en transporteren 

1. Materialen verzamelen
   

 plastic zak met aan de binnenkant afgerond hoeken op de bodem, 2 elastiekjes, water waarin de vis zwom en verse lucht.

2. Vis vangen

 zakje voor 1/3 vullen met water waar de vis in zwemt

 vis vangen en in het zakje doen

3. Zak dicht maken

 - uiteinde zak met 1 hand bij elkaar pakken

 - met andere hand sla je de zak dicht, zorg dat de zak voor 2/3 verse lucht bevat (nooit in blazen!)

   zak een paar keer rond draaien (terwijl je het uiteinde vasthoud)

 - Sla het uiteinde 1x dubbel

 - 2 elastiekjes pakken en plaats deze 1x over het dubbelgeslagen uiteinde

 - Elastiekjes paar keer om het uiteinde van de zak draaien

 - Laatste slag van de 2 elastiekjes weer over het dubbelgeslagen uiteinde

4. Verpakken voor vervoer

 goed afgesloten zak in een isolatiezak stoppen: voorkomt afkoeling en zit de

 vis in het donker (minder stress).

Aan de slag 

Hoofdstukvragen:

H. 4 (deel 1 + deel 2!)

Leeractiviteiten:

3.14 Dieren verpakken (op school)

3.15 Soorten vissen en families

Werken aan product

joinmyquiz.com

vogels: 3692 2597

vissen: 6313 6997