Spijsvertering en Stofwisseling

• basiszorg
• MBO
• Studiejaar 1

                                   Spijsvertering en stofwisseling

Wat is spijsvertering?

•  Gaat om basis behoeften -> eten en drinken
•  Spijs = voedsel
•  Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
•  Spijsverteringskanaal; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm (dit zijn de spijsverteringsorganen)

Wat is stofwisseling?

• Stofwisseling betekent dat er in de lichaamscellen stappen plaatsvinden waarbij de ene stof wordt omgezet in een andere stof. Om energie uit voedingsstoffen te halen, moeten er in het lichaam een aantal stappen gemaakt worden.

Functies spijsvertering

• Voedsel opnemen (via de mond)
  
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
  
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
  
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen en spierbewegingen)
  
• Voedingsstoffen voor de lichaamscellen afgeven aan het bloed ( via wand dunne darm)
  
• Onverteerbare voedselbestanddelen afvoeren (anus)
  

Mond

• Kauwen
• Speeksel
• Huig
• Strottenhoofd
• Strottenklepje

Slokdarm

• Spieren die samentrekken en ontspannen -> peristaltiek
• Zorgt voor voedseltransport
• Verbinding tussen mond en maag
  
  
• Enige functie: Vervoer van voedsel van mond naar maag

Welk orgaan heeft nog meer peristaltiek?

Maag

• Elastische gespierde zak
• Kan uitzetten en krimpen
• Bewaren voedsel totdat het naar de darmen kan

Functies:

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel
• Afbreken van eiwitten en vetten
• Doden van bacteriën

Twaalfvingerige darm

• Bovenste gedeelte van de dunne darm
  
• Even lang als 12 vingers (+/- 30 cm)
  
•  Voedsel wordt verder verteerd
  

+ sap uit alvleesklier

+ galsap uit de leven

• Galsap verdeelt vet in kleine druppeltjes
  
• Na inwerking van de sappen is het voedsel verdeeld in de kleinst mogelijke deeltjes. Dit is nodig voor opnamenin het bloed.
  

Dunne en dikke darm

Dunne darm:

• Kan tot wel 5 tot 6 meter lang zijn
  
• Bestaat uit darmvlokken aan de binnenzijde (geplooid slijmvlies)
  
• In elke darmvlok zit een bloedvat (haarvat) deze nemen de voedingsstoffen op
  
• De voedingsstoffen gaan via het bloed van de dunne darm -> poortader -> lever
  

Dikke darm:

• Ongeveer 1,5 meter lang
  
• Bestaat uit blinde darm, dikke darm, endeldarm
  
• Veel bacteriën (Darmflora) -> belangrijk bij afbreekproces schadelijke bacteriën
  
• Laatste voedingsstoffen worden opgenomen
  
• Er wordt veel vocht onttrokken, dus de voedselbrij wordt dikker
  
• Er wordt slijm toegevoegd
  
• Overgebleven voedselbrij wordt naar de endeldarm vervoerd (met aan het einde de anus

Endeldarm en anus

• Verzamelplaats voor ontlasting
  
• Spieren worden in reflex samengetrokken (ontlasting verlaat lichaam via anus)
  
• Anus wordt afgesloten met kringspier
  

Welk orgaan hoort wel in het spijsverteringsstelsel en niet in het kanaal?

1. Lever
2. Longen
3. Milt
4. Alvleesklier

Lever

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal !
  
• Heeft wel een belangrijke rol bij de spijsvertering, dus hoort wel bij het spijsverteringsstelsel
  
• Bestaat uit 1 rechterkwab en 1 linkerkwab, allemaal kleine leverkwabjes met daarin levercellen
  
• Functioneert als een chemische fabriek
  
• Neemt voedingsstoffen uit het bloed op, geven stoffen af
  
• Opslagplaats voor energie, vitaminen, vetten, eiwitten en metalen.
  
• Geeft suiker af aan het bloed als het lichaam het nodig heeft
  
• Vormt gal. Galvloeistof helpt bij het oplossen van vetten. Gal wordt in de galblaas opgeslagen.
  
• Zet eiwitten om in bruikbare eiwitten voor afweer van het lichaam en bloedstolling
  
• Maakt giftige stoffen onschadelijk. Zet schadelijke stoffen om in minder schadelijke stoffen. (medicijnen, alcohol, drugs)
  

Alvleesklier

• Hoort ook niet bij het spijsverteringskanaal!
  
• Scheidt alvleeskliersap af om eiwitten, vetten en zetmeel te verteren & schakelt zuur van de maag uit
  
• Scheidt hormonen insuline en glucagon af. Regelen bloedsuikerspiegel in lichaam.
  

Dit deel verbindt de mond met de slokdarm

Hierin wordt voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt verder gekneed en fijn gemaakt

Dit deel is vele meters lang

Dit deel vervoert voedsel verder het spijsverteringskanaal in

Klieren in de wand vormen slijmstoffen en glijstoffen

Met dit deel kun je genieten van je eten

Keelholte

Maag

Dunne darm

Slokdarm

Dikke darm

Mondholte

Wat is gezonde voeding?

Schijf van 5

• Groente en fruit
  
• Smeer- en bereidingsvetten
  
• Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel
  
• Brood, graanproducten en aardappelen
  
• Dranken

Wat is het verschil tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Voedingsmiddelen is alles wat je eet of drinkt

De voedingsmiddelen bestaan uit verschillende voedingsstoffen.

Denk bv aan brood. Hierin zitten de voedingsstoffen als zetmeel, water, zout en vitaminen

Wat zijn de ongezonde vetten?

1. Verzadigd vet
2. onverzadigd vet

Wat zijn koolhydraten?

Koolhydraten zijn zetmeel, suikers en vezels. en zitten vooral in graanproducten  (brood, aardappelen, rijst en pasta). 

Je kunt het beste kiezen voor de onbewerkte of volkorenvarianten zoals bv volkorenbrood of zilvervliesrijst ipv  bewerkte aardappelproducten, witbrood en witte rijst. Dan krijg je namelijk ook extra vezels en andere voedingsstoffen binnen

Wat moet je als zorgverlener allemaal observeren bij je zorgvrager?

Welke medische diëten ken je?

Soorten diëten

• cholesterol verlagend dieet
• energieverrijkt dieet
• energiearm dieet
• eiwit verrijkt dieet
• eiwit beperkt dieet
• voedingsvezel verrijkt dieet
• diabetes mellitus dieet
• natriumbeperkt dieet

Wat is het verschil tussen voedselallergie en voedselintolerantie

Noem aandachtspunten wanneer je een zorgvrager helpt bij de maaltijd

😒🙁😐🙂😃