HA3: Woordenschat: letterlijk en figuurlijk taalgebruik

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Taalgebruik

letterlijk en figuurlijk

LETTERLIJK OF FIGUURLIJK?

Aan het einde van deze les:

• Weet je het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik
• Kan je figuurlijk taalgebruik herkennen

Letterlijk taalgebruik

Dit vertelt precies wat er gebeurd is, er zit geen andere betekenis achter

Bijvoorbeeld: tegen de lamp lopen --> je bent écht tegen de lamp aangelopen

Figuurlijk taalgebruik

 Dit heeft een andere betekenis dan dat er staat.

'Tegen de lamp lopen' kan in dit geval ook betekenen: je deed iets stiekem en bent nu gesnapt

Nog meer voorbeelden van figuurlijk taalgebruik:

• De baard in de keel krijgen
• Een blauwtje lopen
• Iemand uit de droom helpen
• Bij de pakken neerzitten

Spreekwoorden zijn altijd figuurlijk bedoeld!

En nu even oefenen!

Je moet het nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een wond aan mijn hoofd

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel

1. letterlijk
2. figuurlijk

Mijn broer krijgt de baard in de keel

1. letterlijk
2. figuurlijk

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles

1. letterlijk
2. figuurlijk

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep

1. letterlijk
2. figuurlijk

veelvoorkomende uitdrukkingen en spreekwoorden H5

H5:

1. een blauwtje lopen – afgewezen worden in de liefde

2. Je kunt me de boom in. – Ik trek me niets van je aan.

3. Bij de buren is het gras altijd groener. – Bij anderen lijkt het altijd beter, omdat je eventuele problemen van hen niet kent.

4. grijze haren van iets krijgen – zich ergens veel zorgen over maken

5. groen (fig.) – jong; onervaren

6. groen licht krijgen – toestemming krijgen om je plan uit te voeren

7. het groene boekje – de Woordenlijst van de Nederlandse taal

8. een groene golf – een reeks van achter elkaar op groen springende verkeerslichten

H5:

9. groene haring – de laatst gevangen, slechts licht gezouten haring

10. het groene hart – een gebied waar nog veel groen is, dat nog niet verstedelijkt is de groene kaart – het internationaal verzekeringsbewijs tegen wettelijke aansprakelijkheid voor motorvoertuigen

11. het groene laken – de biljarttafel

12. een groene partij – een politieke vereniging die milieuzaken belangrijk vindt

13. de groene tafel – het meubel waaraan een commissie, bestuur of de regering zit

14. groene vingers hebben – goed kunnen omgaan met planten

15. Hoge bomen vangen veel wind. – Wie opvalt of aanzien heeft krijgt

          gemakkelijk kritiek.

H5:

16. iemand op zijn blauwe ogen geloven – ervan uitgaan dat iemand de waarheid spreekt

17. iemand zwart maken – kwaad over iemand vertellen

18. de koperen ploert – de zon

19. De morgenstond heeft goud in de mond. – De ochtend is het beste deel van de dag.

20. met zijn neus in de boter vallen – geluk hebben

21. je oog laten vallen op – kiezen voor

22. op een roze wolk zitten – zo gelukkig zijn dat je de werkelijkheid uit het oog verliest

23. op zwart zaad zitten – geldgebrek hebben

24. over de rooie gaan – buiten zinnen zijn (meestal van woede)

25. rood staan – een negatief saldo hebben

H5:

26. Spreken is zilver, zwijgen is goud. – Het is soms goed om ergens niet over te

           praten.

27. voor zich spreken – voor de hand liggen; geen toelichting behoeven

28. twee gezichten kennen – twee kanten hebben

29. Vele handen maken licht werk. – Met wat hulp gaat alles gemakkelijker.

30. Wie a zegt moet ook b zeggen. – Als je eenmaal ergens aan begonnen bent, moet je het ook afmaken.

31. Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht. – Een klein foutje kan een groot geheel te schande maken.

32. een wit voetje halen – in de gunst proberen te komen

33. ze bruin bakken – erg overdrijven

Wat vind je nog lastig?