BSR 08/01 2ha Grammatica ZD 1+3 herhaling Lj1 + ng

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Open alvast je boek op blz. 208-209.
Log alvast in op LessonUp
(de code staat  linksonder in beeld).

§1: Herhaling leerjaar 1

§3: Naamwoordelijk gezegde

Voordat we beginnen:

2HA

GRAMMATICA

ZINSDELEN

• Je hebt de herhaling van leerjaar 1 gemaakt.
• Je weet het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde.
• Je kunt het naamwoordelijke gezegde in een zin vinden.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Starten met een nieuw hoofdstuk (zinsdelen);
• de uitleg behandelen van twee paragrafen (en hierbij aantekeningen maken);
• Opdrachten paragraaf 1 en paragraaf 3 maken.

Je kunt de persoonsvorm in een zin op drie manieren vinden. 

Schrijf mee in je schrift, maak aantekeningen!

De tijdproef

1) Verander de zin van tijd.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Naud wil in het weekend geen huiswerk maken.
• Naud wilde in het weekend geen huiswerk maken.

De vraagproef

2) Maak van de zin een vraag.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

• Alette, Hester en Fenna hebben woensdag ingehaald. 
• Hebben Alette, Hester en Fenna woensdag een toets ingehaald?

De getalsproef

3) Verander het getal (het aantal) van de zin. Het gaat dan niet meer om één persoon, maar bijvoorbeeld om twee.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Hiddo zat tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.
• Hiddo en Wout zaten tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.

Het onderwerp

Het onderwerp in een zin:

'Tijdens zijn show amuseert de cabaretier het publiek met zelfgeschreven liedjes.'

De cabaretier = het onderwerp

Het onderwerp van de zin is vaak een persoon (of dier/ding) die iets doet. Vrijwel elke zin heeft een onderwerp.

• Hoe vind je het onderwerp? Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm

• 
  

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden vormen samen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger heeft het pakketje gisteravond afgeleverd.

gezegde (wg)

Het lijdend voorwerp (LV)

Een lijdend voorwerp geeft meestal aan aan wie/wat iets 'overkomt' of 'ondergaat'

Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de PV en verdeel de zin in zinsdelen.

2. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.

3. Stel de vraag: Wat/Wie + WG + onderwerp?

Norah heeft een warme winterjas gekocht.

Wat heeft Norah gekocht? Een warme winterjas.

"Mijn broertje heeft gisteren nieuwe hardloopschoenen gekocht."
Wat is de persoonsvorm?

Welke van de drie manieren heb jij bij de vorige vraag gebruikt om de persoonsvorm te vinden?

"Mijn broertje heeft gisteren nieuwe hardloopschoenen gekocht."
Wat is het onderwerp?

"Mijn broertje heeft gisteren nieuwe hardloopschoenen gekocht."
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

"Mijn broertje heeft gisteren nieuwe hardloopschoenen gekocht."
Wat is het lijdend voorwerp?

Noteer van de volgende twee zinnen de persoonsvorm, het onderwerp,
het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp:

1. Mijn broertje wil elke dag uitslapen.

PV  =                                            OW =

WWG  =                                        LV =

2. Heb ik een nieuwe fiets gekocht? 

PV =                                                OW =

WWG =                                           LV  =

Twee zinnen ontleden

Het meewerkend

Een meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het meewerkend voorwerp is vaak een mens of een dier. Het mv komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met 'vertellen' of met 'geven'.

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met het woordje aan, maar dat hoeft niet. 

voorwerp (mv)

Het meewerkend

• Let op: niet elke zin heeft een meewerkend voorwerp!
• Het mv is namelijk het antwoord op de vraag: aan of voor wie + wg + ow + lv?
  
  Wij hebben mijn neefje voor zijn verjaardag een bioscoopbon gegeven.

voorwerp (mv)

De bijwoordelijke

Soms zijn bijwoordelijke bepalingen niet zo makkelijk te vinden omdat je vragen als waar?, wanneer? etc. niet kan stellen. Maar als je de zinnen op de juist manier ontleedt, blijven ze vanzelf over.

bepaling (bwb)

De bijwoordelijke

Een bijwoordelijke bepaling geeft vaak een tijd, plaats of reden aan. Oftewel: wanneer, waar of waarom iets gebeurd. Een bwb geeft antwoord op de 5 W en H vragen. Let op: niet elke zin heeft een bijwoordelijke bepaling!

Door zwaar onweer ging de wedstrijd gisteravond niet door.

bepaling (bwb)

Tijdens de vakantie is iedereen vast en zeker zeer vrolijk. 

Benoem het zinsdeel 'iedereen'

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

werkwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Tijdens de vakantie is iedereen vast en zeker zeer vrolijk. 

Benoem het zinsdeel 'tijdens de vakantie'.

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

werkwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Geef jij je neefje ook een stukje taart?

Benoem het zinsdeel je neefje'

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Onderwerp (ow)

naamwoordelijk gezegde (wg)

lijdend voorwerp

(lv)

meewerkend voorwerp (mv)

bijwoordelijke

bepaling (bwb)

Wat?	Cursus 5 Grammatica, §1: Herhaling leerjaar 1. Opdracht 1 t/m 9 (digitale paragraaf).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	15 minuten. Daarna starten we met §3 Naamwoordelijk gezegde (blz. 210-211).
Klaar?	Maak alvast een begin aan §3 Naamwoordelijk gezegde (blz. 210-211).

Herhaling leerjaar 1

Alles bij elkaar. Ontleed de zin: pv t/m bwb

In onze wijk wordt vanavond
het oud papier opgehaald.

Antwoord vorige vraag 

/ In onze wijk / wordt / vanavond / het oud papier / opgehaald. /

pv = wordt

ow = het oud papier
wg = wordt opgehaald (geen ng dus)
lv = x
mv = x
bwb (plaats) = in onze wijk

bwb (tijd) = vanavond

Naamwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (wg) zegt wat iemand of iets doet. Het naamwoordelijk gezegde (ng) zegt wat iemand of iets is of wordt. Dat is het verschil.

Let goed op: Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een werkwoordelijk deel en een [naamwoordelijk deel].

De voetbaltrainer is streng. ng = is [streng].

Naamwoordelijk gezegde

Je vindt het naamwoordelijk gezegde in vier stappen:

1. Stel vast of er een koppelwerkwoord in de zin staat: zijn, worden, blijven, lijken, blijken, schijnen.

2. Stel vast of het onderwerp iets doet of iets is/wordt.

3. Wat + wg + onderwerp = naamwoordelijk deel.

4. Noteer het naamwoordelijk gezegde als volgt:
pv + [nw. deel] + overige werkwoorden.

Voorbeeld

1. Het openbaar vervoer is voor studenten en ouderen ideaal.

ng = is [ideaal]

2. Ruben uit klas 4 schijnt een veelbelovende gamer te zijn.

ng = schijnt [een veelbelovende gamer] te zijn

1. Vanwege de milieuvervuiling wordt olie als energiebron minder populair.

2. Die goede speeches van de premier zijn waarschijnlijk niet in een halfuurtje klaar.

3. Containers blijven voor transport over grote afstanden heel nuttig.

4. Het aantal van 200 miljoen padden is in Australië een groeiend probleem.

In je schrift: doet het ow iets of is het ow iets?

Noteer daarna het naamwoordelijk gezegde.

Wat?	Cursus 5: Grammatica zinsdelen §3 Naamwoordelijk gezegde. Opdracht 1 t/m 5 (blz. 210-211).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten. Daarna gaan we afronden.
Klaar?	Oefen verder: https://www.cambiumned.nl/zinsdelen/

Huiswerk voor de volgende les

• Je hebt de herhaling van leerjaar 1 gemaakt.
• Je weet het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde.
• Je kunt het naamwoordelijke gezegde in een zin vinden.

Lesdoelen

Noem een manier waarop je de persoonsvorm uit de zin kunt halen.

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp in een zin te vinden?

Wat is het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde?

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?