4K 1.2 Lezen - tekstbegrip

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

 Lezen - tekstbegrip    Leg je boek en schrift klaar

IN DEZE PARAGRAAF LEER JE:

• leesstrategieën toepassen;
• het onderwerp, de hoofdgedachte, en het tekstdoel van een tekst bepalen;
• de functies van inleiding en slot kennen;
• een kopje boven een tekstdeel kiezen;
• tekstverbanden en signaalwoorden herkennen;
• feiten en meningen onderscheiden;
• hoe je de betekenis van onbekende woorden kunt achterhalen.

Leesstrategieën 

manier van lezen	wat je doet
Verkennend	titel, deeltitels, illustraties en onderschriften bekijken, inleiding en slot lezen en de bron en de schrijver bekijken
Precies	alle alinea's lezen en naar signaalwoorden zoeken
zoekend	dat gedeelte lezen waar het antwoord op je vraag te vinden is
Kritisch	de betrouwbaarheid van de tekst beoordelen

Wat wordt bedoeld met de hoofdgedachte van een tekst?

1. het onderwerp van de tekst
2. de mening van de schrijver
3. het belangrijkste wat in een tekst over het onderwerp wordt gezegd
4. een uitgebreide samenvatting van de tekst

krantenartikel

leesboek

reclame poster van een goed doel

ingezonden brief

handleiding van je iPhone

informerende tekst

activerende tekst

amuserende tekst

instruerende tekst

overtuigende tekst

tekstdoelen

tekstdoel	uitleg	voorbeeld
informeren	de schrijver wil dat lezer informatie krijgt	nieuwsbericht
overtuigen	de schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening	betoog, ingezonden brief/e-mail, flyer van een politieke partij
activeren	de schrijver wil dat de lezer iets gaat doen	advertentie
amuseren	de schrijver wil de lezer vermaken	mop, strip, leesboek
instrueren	de schrijver legt uit hoe de lezer iets moet doen	recept, gebruiksaanwijzing

Wat is het tekstdoel?

1. amuseren
2. overtuigen
3. informatie
4. activeren

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. overtuigen
4. activeren

Wat wil de
Arjen Lubach bereiken met dit stukje?

1. overhalen/activeren
2. amuseren
3. informeren
4. instrueren

Wat is het onderwerp van dit fragment?

1. het journaal
2. andersom liner
3. presentatoren journaal

Wat is de hoofdgedachte van dit fragment?

1. Het is verkeerd andersom liners te gebruiken
2. Het journaal wordt steeds onbegrijpelijker
3. Arjen Lubach wil aangeven dat het journaal niet klopt
4. andersom liners komen veel voor in het journaal

Wat is het tekstdoel van dit fragment?

1. overtuigen
2. informeren
3. amuseren
4. activeren

Stel dat je het tekstdoel moet bepalen voor het boze briefje?
Wat is dan het tekstdoel?

1. informeren
2. instrueren
3. amuseren
4. activeren

Opdrachten

Open je boek en ga naar bladzijde 166

Zet boven aan de bladzijde van je schrift: Vragen over hoofdzaken in een tekst

Maak opdracht 11 t/m 14

Hiervoor heb je 7 minuten

Functies van de inleiding

De belangrijkste functie van de inleiding is

• het onderwerp van de tekst introduceren.
• Aandacht trekken
  

Functies van inleiding

In de inleiding trekt de schrijver altijd de aandacht van de lezer.

Andere functies:

- onderwerp noemen

- aanleiding noemen (er is bijvoorbeeld een onderzoek geweest)

- centrale vraag stellen

- mening van schrijver noemen

- samenvatting van inhoud geven

Functies van het slot

Let op: hoofdgedachte van de tekst staat vaak in het slot.

• Conclusie geven.
• Samenvatting geven van de tekst.
• Advies geven.
• Waarschuwing geven.
• Oproep doen
  

Waaruit bestaat een inleiding in ieder geval?

1. aandacht trekken, onderwerp introduceren
2. deelonderwerpen, signaalwoorden, structurerende zinnen
3. deelonderwerpen, anekdote
4. inleiding, middenstuk, slot

Wat zijn functies die een inleiding kan hebben?

1. het onderwerp noemen
2. de aanleiding noemen
3. de centrale vraag stellen
4. de mening van de schrijver geven

Lees de inleiding nauwkeurig.

Wat is de functie van de inleiding?

1. enkel aandacht trekken
2. het onderwerp noemen
3. centrale vraag stellen
4. samenvatting geven

Lees tekst 3 nauwkeurig.

Wat is de functie van het slot?

1. een samenvatting van de tekst geven
2. de conclusie noemen
3. de vraag uit de inleiding beantwoorden

Signaalwoorden

Signaalwoorden (verbindingswoorden):

geven verbanden weer tussen woorden, zinnen en alinea’s.

Om de inhoud van de tekst goed te begrijpen, moet je tekstverbanden herkennen. Dit doe je door op de signaalwoorden te letten.

Weet je het nog? Een paar vragen over signaalwoorden.

Welk verband zit er in deze zin?
Ik kon vandaag geen folders bezorgen, doordat mijn band lek was.

1. voorbeeld
2. conclusie
3. tijdsvolgorde
4. oorzaak-gevolg

Wat is het signaalwoord in deze zin?
We moeten toch rekening houden met het weer.

1. rekening
2. toch
3. met
4. weer

Wat is het signaalwoord in deze zin?
Vroeger deed je boodschappen bij de kruidenier.

Welk verband zit er in deze zin?
Hoewel het ging regenen, bleven we buiten picknicken.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. conclusie
4. oorzaak-gevolg

Welk verband zit er in deze zin?
Als je nu vertrekt, dan kom je nog op tijd voor het eten.

1. tegenstelling
2. vergelijking
3. conclusie
4. voorwaarde

Wat is het signaalwoord in de zin?
De auto waarmee we op vakantie gingen, was helaas stuk.

Welk verband herken je?
Neem nou die man met die hoed. Hij laat zijn hond altijd los lopen.

1. altijd
2. die
3. man
4. neem nou

Welk verband herken je hieronder?
Je moet je kamer nog opruimen, bovendien heb je huisarrest.

1. tegenstelling
2. vergelijking
3. opsomming
4. tijdsvolgorde

Wat is het verband in de zin hieronder?
Als gevolg van een stroomstoring, kan de intercity naar Groningen niet vertrekken.

1. oorzaak-gevolg
2. tegenstelling
3. conclusie
4. voorbeeld

Wat is het verband in de zin hieronder?
Ik doe een zeil over het zwembadje, zodat er geen vuil in kan komen.

1. tegenstelling
2. middel-doel
3. oorzaak-gevolg
4. conclusie

Wat betekent

de aanbeveling?

1. het advies
2. de waarschuwing
3. de wens
4. de conclusie

zeggen

noemen

ermee te maken hebben

begrijpen

aandacht besteden aan

opvatten

aansluitend bij/op

beweren

belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt, in één zin

de uitleg

iemand die veel weet van een onderwerp

een zin of een deel van een zin die letterlijk in de tekst staat

het citaat

de deskundige

de hoofdgedachte

de verklaring

Wat betekent

het motief?

1. de oorzaak
2. het gevolg
3. de reden
4. de mening

Wat betekent

de woordgroep?

1. de uitleg
2. een deel van de zin
3. de deeltitel
4. losse woorden

wat het ene tekstdeel te maken heeft met het andere

de mening

de opbouw van een tekst

alles past bij elkaar en sluit op elkaar aan

de tekststructuur

het verband tussen

de opvatting

een samenhangend geheel

Einde van de les

Heb je nog een vraag?