wk 05: les 3 (Fictie + Geest: tijd)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vrijdag 4 februari - G2b

• 10 minuten stillezen
• Fictie + Geest: tijd
• Aan de slag!
  

Vorige les heb je...

...geleerd wat de schrijfopdracht Dorpskrant is.
...tekstdoelen en -soorten herhaald.
....de regels voor meervoudsvormen herhaald.

Deze les ga je...

...leren hoe een schrijver kan spelen met tijd in verhalen.

Tijd

We gaan een fragment bekijken.

Wat kun je vertellen over tijd?

Tijd

TIJD: wat gaat hier fout?

“Chronologie”: op volgorde van tijd

Denk aan het Griekse “Chronos” (tijd). Chronologisch (op volgorde) versus  

niet-chronologisch (niet op volgorde).

Vertelvolgorde

Verhalen kunnen in chronologische volgorde worden verteld, maar schrijvers kunnen ook kiezen voor een afwisseling in tijd. Hierbij gebruiken ze flashbacks: je gaat als lezer letterlijk terug in de tijd (tijdlijn wordt onderbroken).

Dit noem je een niet-chronologische volgorde waarbij de tijdlijn WEL wordt onderbroken.

Gebeurtenissen: B - C - D - A - E - F

Vertelvolgorde

Wanneer een schrijver kiest voor een chronologische volgorde kan hij nog wel vooruitkijken of terugkijken in de tijd. Dit noem je:

- Terugwijzingen: een personage denkt terug aan vroeger

- Vooruitwijzingen: een personage of de schrijver blikt vooruit op de toekomst (kan voor spanning zorgen)

De tijdlijn wordt NIET onderbroken.

Gebeurtenissen: A - B - C - D - E

Verteltempo

Je kunt de tijd van een verhaal ook beschreven als je kijkt naar hoe snel de tijd verloopt. Hierbij kijk je naar de verteltijd (= aantal bladzijdes) en vertelde tijd (= tijdsverloop tussen het begin en einde van een verhaal).

Tijd kan sneller gaan door een versnelling of tijdsprong (vaak bij onbelangrijke gebeurtenissen).

Tijd kan langzamer gaan door een vertraging (vaak bij spannende gebeurtenissen.

Aan de slag!

Lees de theorie op de volgende slides.

Maak daarna de opdrachten.

Terugverwijzing

Een terugverwijzing in een boek wijst met een kort zinnetje terug naar iets wat in het verleden gebeurd is. Bijvoorbeeld:

'Hij dacht terug aan die ochtend waarin hij haar nog in zijn armen had gehouden.'

Een terugverwijzing is korter dan een flashback. Bij een flashback spring je voor een langere periode terug in de tijd.

Vooruitwijzing

Hierbij kijkt een personage vooruit in de tijd. Hij of zij denkt na over iets wat zou kunnen gebeuren.

Als zo'n vooruitwijzing een langere periode beschrijft, dan noemen we dat een flashforward. Sommige boeken beginnen met een flashforward en beginnen vervolgens bij het begin van het verhaal. Dit doet de schrijver om spanning op te roepen.

Als er veel flasbacks en flashforwards voorkomen in het boek, dan verloopt de tijd niet-chronologisch.

Tijdsprongen

Gebeurtenissen die onbelangrijk zijn voor het verhaal worden in een boek weggelaten. Soms eindigt een hoofdstuk op school en begint het volgende hoofdstuk op een andere plek. De tijd daartussen wordt niet beschreven. Dit noemen we een tijdsprong. Er zitten ALTIJD tijdsprongen in een boek.

Vertelde tijd / verteltijd

Vertelde tijd: De tijd die een schrijver beschrijft. Dit kan een dag, een week, een maand, een jaar of zelfs vele jaren zijn.

Verteltijd: Hoeveel bladzijdes heeft het boek. Het is eigenlijk de tijd die jij nodig hebt om het verhaal hardop voor te lezen.

Vertelde tijd

Verteltijd

Chronologisch

Niet-chronologisch

Flashback

Flash forward

De tijd die in het verhaal verstrijkt.

Leestijd.

Op volgorde van tijd

"overmorgen-vandaag-morgen"

Terugblik

Vooruitblik

Aan de slag!

Op de volgende slide staan vragen over tijd.

Opdracht

Bekijk de fragmenten en maak de vragen op de slides.

0

Bij het fragment uit The Lion King is sprake van...

1. Vertraging
2. Tijdsprong
3. Terugverwijzing
4. Versnelling

0

Bij het fragment uit Ratatouille is sprake van...

1. Vertraging
2. Tijdsprong
3. Terugverwijzing
4. Flashback

0

Bij het fragment uit Sherlock Holmes is sprake van...

1. Vooruitwijzing
2. Tijdsprong
3. Terugverwijzing
4. Versnelling

0

1. In welke tijd speelt dit verhaal zich af?
2. Hoeveel tijd vergaat er, met andere woorden wat is de vertelde tijd?
3. Hoe zie je de verandering van tijd?

Bekijk deze inhoudsopgave.

Wat weet je al over de tijdslijn van dit boek door naar de inhoudsopgave te kijken?

Uit: Het meisje met de vlechtjes.

De tekst in het kader op de vorige slide is een...

1. Vooruitwijzing
2. Tijdsprong
3. Terugverwijzing
4. Versnelling

Aan de slag!

Op de volgende slides staan vragen over Geest.

Lees blz. 144 t/m 167

A. Wat zegt Jochem tegen zijn nieuwe vrienden dat het ergste scheldwoord in het Nederlands is?

Lees blz. 144 t/m 167

B. Jochems oude vrienden uit Amsterdam en zijn nieuwe uit Schotland spelen allemaal een spel.
1. Wat zijn de overeenkomsten van de spellen?

Lees blz. 144 t/m 167

B. Jochems oude vrienden uit Amsterdam en zijn nieuwe uit Schotland spelen allemaal een spel.
2. En wat zijn de verschillen?

Lees blz. 144 t/m 167
B. Jochems oude vrienden uit Amsterdam en zijn nieuwe uit Schotland spelen allemaal een spel.
3. Hoe ervaart Jochem het spel in Amsterdam en hoe in Schotland? (Wat is zijn gevoel hierbij?)

Lees blz. 144 t/m 167
Theorie: vertelperspectief
C. Lees nog even blz. 156 door. Vanuit wie wordt het cursieve stuk verteld? En vanuit welk perspectief het standaardverhaal? Waarom heeft de schrijver dat gedaan denk je?

Einde van deze les